Żuławska Kolej Dojazdowa
| Żuławska Kolej Dojazdowa | |
| NLK / Westpreußische Kleinbahn AG (1898 / 1899 - 1945) Gdańskie Koleje Dojazdowe | |
| Rok budowy | 1898* |
| Zleceniodawca budowy | Allgemeine Deutsche Kleinbahn AG
|
| Rozstaw szyn | 750 mm
|
| Istniejące linie | Czynne: Prawy Brzeg Wisły - Sztutowo Stegna Gd. - Nowy Dwór Gdański Wąsk. Nieczynne: |
| Długość czynnego odcinka | 30 km |
| Długość całkowita istniejących szlaków | ok. 49 km |
| Długość zlikwidowanych linii | ok. 200 km |
| Stacje styczne z koleją normalnotorową | Lisewo Wąsk. (1898 - 1996), Nowy Staw Wąsk. (1898 - 1996), Malbork Wąsk. (1900 - 1958), Nowy Dwór Gdański Wąsk. (od 1901), Piaski Gdańskie (1905 - 1974) |
| Inne ważniejsze stacje | Ostaszewo Żuławskie, Lichnowy, Lipinka Gdańska, Malbork Kałdowo Wąsk., Stegna Gdańska, Sztutowo, Lewy Brzeg Wisły, Koszwały, Przejazdowo, Gdańsk Wąsk. |
| * Pierwsze odcinki powstały poprzez przebudowę kolejek Cukrowni Nowy Staw oraz Lisewo | |
| Operatorzy | |
| Nazwa Operatora | Okres działalności |
| NLK oraz WKAG | 1898-1913 |
| WKAG | 1913-1945 |
| PKP | 1945 - 1996 |
| PTMKŻ | od 2003
|
| ' | |
Kolej wąskotorowa na Żuławach Wiślanych prowadząca przewozy turystyczne w sezonie letnim, zarządzana przez Pomorskie Towarzystwo Miłośników Kolei Żelaznych. Stanowi pozostałość rozbudowanej niegdyś sieci Gdańskich Kolei Dojazdowych. Obecnie ruch odbywa się w miesiącach wakacyjnych na odcinku nadmorskim (Prawy Brzeg Wisły - Stegna Gdańska - Sztutowo) oraz na linii łączącej Stegnę Gdańską z Nowym Dworem Gdańskim. Pociągi prowadzone są lokomotywami spalinowymi Lxd2, spalinowymi wagonami motorowymi MBxd2 a w soboty i niedziele również parowozem Px48.
Historia
Koleje cukrowni Nowy Staw i Lisewo
Rozwój kolejek wąskotorowych na Żuławach Wiślanych zapoczątkowany został przez cukrownię w Nowym Stawie (Neuteich), która już w 1886 roku posiadała 4,5 km linii o szerokości toru 750 mm i trakcji konnej. Na początku lat '90 XIX wieku postanowiono zbudować kolejne odcinki oraz wprowadzić trakcje parową. Przed kampanią cukrowniczą 1893 roku cukrownia zamówiła dwa parowozy w zakładach Henschel i wybudowała nowe linie do Parszewa (Parschau), wsi Kącik (Neuteicher Hinterfeld) oraz Nowej Cerkwi (Neukirch I). W 1894 roku powstał odciek do Lipinki (Lindenau). Zakupiono również trzeci parowóz.
Cukrownia w Lisewie (Lissau) wykorzystywała kolej wąskotorową do połączenia zakładu z bocznicą normalnotorową. Również tutaj zdecydowano się na szerokość toru 750 mm i początkowo zastosowano trakcję konną. Znaczne inwestycje poczyniono w 1894 roku: W zakładach Hagans zamówiono 3 parowozy i wybudowano linię do Miłoradza (Mielenz) z odgałęzieniem do wsi Mątowy Wielkie (Groß Montau) o łącznej długości 29,7 km.