HF 200 D
| HF 200 D | |
| |
| Lokomotywa HF 200 D na dworcu Unzmarkt (Austria). | |
| Przewoźnik | Wehrmacht, SKGLB, STLB, Club 760, PKP |
| Producent | Deutz (10)*, Gmeinder (10), O&K (10), Windhoff (4), Schwarzkopff (1) |
| Lata budowy | 1942 |
| Układ osi | D |
| Rozstaw szyn | 750, 760/1067** mm |
| Masa służbowa | 23,5/25** t |
| Nacisk osi na szyny | ok. 5,9/6,26** t |
| Rozstaw osi skrajnych | 3320 mm |
| Średnica kół | 750 mm |
| Długość ze zderzakami | 7020 mm |
| Szerokość | 2300/2620** mm |
| Wysokość | 3180 mm |
| Prędkość konstrukcyjna | 25/35** km/h |
| Maksymalna siła pociągowa | 7500/7000** kg (73,6/68,7 kN) |
| Typ silnika spalinowego | Deutz A6M324 |
| Moc znamionowa | 200 KM |
| Rodzaj przekładni | hydrokinetyczna |
| System hamulca | pneumatyczny, zespolony ręczny korbowy
|
| * Dodatkowo 5 szt. wersji HK 200 D 6,25. ** Wersja HF 200 D 5,9 / HK 200 D 6,25. | |
HF 200 D[1] - typ wąskotorowej lokomotywy spalinowej zaprojektowanej i produkowanej w Niemczech podczas II wojny światowej.
Historia
Projekt został opracowany w latach 1939/40 na potrzeby Wehrmachtu. W czterech niemieckich fabrykach zamówiono po 10 lokomotyw tego typu. Ostatecznie w 1942 roku wyprodukowano co najmniej 35 sztuk (firma Windhoff zdołała zbudować jedynie 4 sztuki, produkcję kolejnej zlecono Schwarzkopffowi). Dodatkowo Deutz wyprodukował 5 lokomotyw w wersji HK 200 D 6,26 wyposażonych w inny silnik[2]. Pierwotnie typ HF 200 D miał się stać podstawową lokomotywą niemieckich kompanii kolejowych (Feldbahnkompanien), jednak plany te nie zostały zrealizowane. Po zakończeniu wojny w Polsce znalazło się kilka sztuk tych lokomotyw. Trzy z nich najprawdopodobniej były wykorzystywane przez Wehrmacht do budowy i obsługi linii wojskowej na Mierzei Wiślanej w ostatnich miesiącach wojny. Po kapitulacji Niemiec do 1948 roku stały porzucone na odciętym fragmencie sieci kolejki żuławskiej[3]. Następnie, po naprawie w warsztatach Kujawskich KD w Krośniewicach zostały przewiezione do Warszawy, gdzie po przebudowie na tor 800 mm brały udział w inauguracji ruchu na odcinku Warszawa Targowa - Targówek, jednak wkrótce wszystkie uległy awariom. Próby wprowadzenia ich do normalnej służby prowadzono następnie w warsztatach kolejki jabłonowskiej w Karczewie, jednak nie przyniosły one oczekiwanych rezultatów[4]. W 1951 roku lokomotywy przesłane zostały do Krośniewic, jednak i tu nie udało się ich uruchomić w skutek braku części zamiennych. Ostatecznie wszystkie trzy maszyny miały zostać złomowane w latach 1955-58. Dwie lokomotywy HF 200 D znalazły się również na kolejce wrocławskiej, gdzie zostały oznaczone Lx169 i Lx170. Nie wiadomo jednak, czy chodzi o lokomotywy służące wcześniej w Warszawie, czy też były to inne egzemplarze tej serii. Tu również nie udało się wprowadzić ich do ruchu i w efekcie w 1960 roku pocięto je na złom. Lokomotywa Lx164 (Deutz 36646/1942) została przejęta przez COBiRTK w Warszawie i przez kolejne lata niszczała na terenie dawnej parowozowni Warszawa Zachodnia. Ostatecznie przekazana została Muzeum Kolejnictwa. Obecnie jej wrak znajduje się w magazynie taboru oddziału w Sochaczewie.
Opis konstrukcji
W lokomotywie HF 200 D zastosowano czterosuwowy silnik wysokoprężny A6M324[5] osiągający moc 200 KM przy 800 obrotach na minutę. Napęd przenoszony jest poprzez przekładnię hydrodynamiczną Voith L 33 na ślepy wał umieszczony pomiędzy osiami 3 i 4. Wał i zestawy kołowe są połączone wiązarami. W wersji HK 200 D 6,26 zastosowano silnik szybkoobrotowy (1250 obr./min). Ostoję wykonano jako zewnętrzną[6] z usprężynowaniem górnym zestawów kołowych za pomocą resorów piórowych z wieszakami. Pomiędzy osiami 1 i 2 oraz 3 i 4 zastosowano wahacze wyrównujące naciski. W celu ułatwienia wpisywania się w łuki o małych promieniach (do 30 m) koła trzeciej osi wykonano jako pozbawione obrzeża. Lokomotywa posiada instalację sprężonego powietrza zapewniającą rozruch silnika oraz układ zespolonego hamulca powietrznego. Dodatkowo zastosowano hamulec ręczny korbowy. Hamowane są wszystkie osie lokomotywy. Z każdej strony lokomotywy pod pomostami umieszczono po dwie piasecznice podające piasek pod dwa zestawy kołowe (odpowiednio 3 i 4 podczas jazdy do przodu oraz 2 i 3 podczas jazdy do tyłu). Ponadto lokomotywę wyposażono w instalację elektryczną zasilaną z prądnicy z pojedynczymi reflektorami na każdej ścianie czołowej oraz gwizdawkę zasilaną sprężonym powietrzem.
Źródła
- Alfred B. Gottwald: Heeresfeldbahnen, Transpress, Stuttgart, 1998, ISBN 3-613-70818-3.
- heeresfeldbahn.de: HF 200 D (niem.), Florian Rauh [dostęp 2014-06-29]
- de.wikipedia.org: Heeresfeldbahnlokomotive HF 200 D (niem.) [dostęp 2014-06-29]
- werkbahn.de: Deutz-KHD (niem.) [dostęp 2014-06-29]
Przypisy
- ↑ Według systemu oznaczeń firmy Deutz: A6M324 F - lokomotywa z silnikiem A6M324 w wersji wąskotorowej (Feldbahn). W praktyce upowszechniło się jednak oznaczenie wojskowe HF 200 D.
- ↑ Wersję tę zaprojektowano dla obsługiwanych przez Wehrmacht kolei w krajach okupowanych min. w północnej Afryce. Ostatecznie wyprodukowane egzemplarze sprzedano bliżej nieokreślonemu odbiorcy.
- ↑ Według B. Pokropińskiego lokomotywy te zostały przejęte przez polskie władze w składach sprzętu ewakuowanego w pobliżu Żagania. Sprawę należy uważać za otwartą.
- ↑ Problemów dostarczała w szczególności przekładnia, która okazała się trudna do utrzymania. Podobne kłopoty miała austriacka kolej Salzkammergut-Lokalbahn, na której w okresie powojennym służyła lokomotywa Deutz 36643/1942.
- ↑ A - stojący czterosuwowy silnik rzędowy do agregatów lub pojazdów, 6 - sześciocylindrowy, M - chłodzenie wodne, 3 - rodzaj wykonania, 24 - skok tłoka [cm].
- ↑ W wersji HK zastosowano ostoję o zwiększonej szerokości wynikającej z innego rozstawu szyn.