Kopalnia rud cynku i ołowiu „Nowy Dwór”: Różnice pomiędzy wersjami
(przypisy cd) |
(gotowe) |
||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
== O kopalni Nowy Dwór == | == O kopalni Nowy Dwór == | ||
| − | [[Plik:Kopalnia rud cynku i olowiu Nowy Dwor 387744 Fotopolska-Eu.jpg| | + | [[Plik:Kopalnia rud cynku i olowiu Nowy Dwor 387744 Fotopolska-Eu.jpg|thumb|right|Zabudowania kopalni "Nowy Dwór" pomiędzy rokiem 1910 a 1920]] |
Można przypuszczać, że wydobycie rud metali nieżelaznych na Górnym Śląsku rozpoczęło się około 2500 lat temu. Najstarsze przedmioty wykonane z ołowiu znalezione na tym obszarze datowane są na lata 700 - 400 przed naszą erą. Z kolei najstarszym pisanym dokumentem mówiącym o wydobyciu metali w tym regionie jest bulla papieża Innocentego II z roku 1136. Od temtego czasu trwał stopniowy jego rozwój z krótkim okresem przestoju na początku XVIII wieku - był on spowodowany załamaniem gospodarki wynikającym z wojen oraz problemami technicznymi. Wyczerpywanie się najłatwiej dostępnych, płytkich złóż rodziło konieczność sięgania po złoża znajdujace się głębiej, a to, z kolei, wymagało co raz wydajniejszych systemów odwadniania wyrobisk. Dotychczas stosowane systemy grawitacyjnego odwadniania kopalń oraz pompy napędzane kieratami konnymi okazywały się nie dość wydajne. Ponowne przyspieszenie wydobycia rud metali nastąpiło w drugiej połowie XVIII wieku za sprawą gwałtownego rozwoju przemysłu oraz wzrastającemu zapotrzebowaniu na metale oraz dzięki wynalezieniu maszyny parowej. Zastosowanie pomp parowych pozwoliło pokonać problemy z odwadnianiem wyrobisk. <br/> | Można przypuszczać, że wydobycie rud metali nieżelaznych na Górnym Śląsku rozpoczęło się około 2500 lat temu. Najstarsze przedmioty wykonane z ołowiu znalezione na tym obszarze datowane są na lata 700 - 400 przed naszą erą. Z kolei najstarszym pisanym dokumentem mówiącym o wydobyciu metali w tym regionie jest bulla papieża Innocentego II z roku 1136. Od temtego czasu trwał stopniowy jego rozwój z krótkim okresem przestoju na początku XVIII wieku - był on spowodowany załamaniem gospodarki wynikającym z wojen oraz problemami technicznymi. Wyczerpywanie się najłatwiej dostępnych, płytkich złóż rodziło konieczność sięgania po złoża znajdujace się głębiej, a to, z kolei, wymagało co raz wydajniejszych systemów odwadniania wyrobisk. Dotychczas stosowane systemy grawitacyjnego odwadniania kopalń oraz pompy napędzane kieratami konnymi okazywały się nie dość wydajne. Ponowne przyspieszenie wydobycia rud metali nastąpiło w drugiej połowie XVIII wieku za sprawą gwałtownego rozwoju przemysłu oraz wzrastającemu zapotrzebowaniu na metale oraz dzięki wynalezieniu maszyny parowej. Zastosowanie pomp parowych pozwoliło pokonać problemy z odwadnianiem wyrobisk. <br/> | ||
| − | Około połowy XIX wieku złoża rudne w rejonie Tarnowskich Gór zaczęły się wyczerpywać - tamtejsze kopalnie stopniowo zamykano, a otwierano nowe w rejonie Bytomia<ref>{{cytuj pismo | nazwisko = Pradela| imię = Alicja| autor = | autor link = | nazwisko2 = Solarski| imię2 = Maksymilian|autor2 = | autor link2 = | nazwisko3 = | imię3 = | autor3 = | autor link3 = | nazwisko4 = | imię4 = | autor4 = | autor link4 = | nazwisko5 = | autor5 = | autor link5 = | tytuł = Rozwój górnictwa rud cynku i ołowiu w bytomsko - tarnogórskim rejonie złożowym od końca XVIII wieku do czasów wspóczesnych | url = https://www.academia.edu/22459777/ROZW%C3%93J_G%C3%93RNICTWA_RUD_CYNKU_I_O%C5%81OWIU_W_BYTOMSKO-TARNOG%C3%93RSKIM_REJONIE_Z%C5%81O%C5%BBOWYM_OD_KO%C5%83CA_XVIII_WIEKU_DO_CZAS%C3%93W_WSP%C3%93%C5%81CZESNYCH | czasopismo = Z badań nad wpływem | + | Około połowy XIX wieku złoża rudne w rejonie Tarnowskich Gór zaczęły się wyczerpywać - tamtejsze kopalnie stopniowo zamykano, a otwierano nowe w rejonie Bytomia<ref>{{cytuj pismo | nazwisko = Pradela| imię = Alicja| autor = | autor link = | nazwisko2 = Solarski| imię2 = Maksymilian|autor2 = | autor link2 = | nazwisko3 = | imię3 = | autor3 = | autor link3 = | nazwisko4 = | imię4 = | autor4 = | autor link4 = | nazwisko5 = | autor5 = | autor link5 = | tytuł = Rozwój górnictwa rud cynku i ołowiu w bytomsko - tarnogórskim rejonie złożowym od końca XVIII wieku do czasów wspóczesnych | url = https://www.academia.edu/22459777/ROZW%C3%93J_G%C3%93RNICTWA_RUD_CYNKU_I_O%C5%81OWIU_W_BYTOMSKO-TARNOG%C3%93RSKIM_REJONIE_Z%C5%81O%C5%BBOWYM_OD_KO%C5%83CA_XVIII_WIEKU_DO_CZAS%C3%93W_WSP%C3%93%C5%81CZESNYCH | czasopismo = Z badań nad wpływem antropopresji na środowisko| adres czasopisma = | oznaczenie = | wolumin = 14| wydanie = | strony = 43-45| data = | rok = 2013| miesiąc = | odpowiedzialność = | wydawca = Studenckie Koło Naukowe Geografów Uniwersytetu Śląskiego, Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego | miejsce = Sosnowiec| issn = | doi = | doietykieta = | pmid = | oclc = | bibcode = | id = | cytat = | język = | data dostępu = 21.07.2016}}</ref>. Około roku 1860 powstała kopalnia ''Bleischarley'' ("Biały Szarlej") znana później pod nazwą "Orzeł Biały". Prawdopodobnie w tym okresie powstała też kopalnia "Nowy Dwór", choć w opublikowanych i dostępnych źródłach próżno szukać dokładnych informacji na ten temat. Źródła pośrednie wskazują, że istniała już w roku 1900<ref>Mowa o niej w książce ''La Laverie de Calamine et Gelène de la mine Neuhof-Grube près Beuthen (Haute Silésie) construite par la Meschinenbau-Anstalt Humboldt à Kalk près de Cologne.'' wydanej w Kolonii w roku 1900</ref>, a być może 1887<ref>Na stronie 19 książki zatytułowanej ''Die Entwickelung der Niederreinish-Wesfälischen Seinkohlen-Bergbaues in der zweiten Hälfte des 19. Jahrhunderts'' wydanej przez Springer Verlag w roku 1905 znajduje się przypis do czasopisma wydanego w roku 1887 w kontekście artykułu o kopalni "Nowy Dwór"</ref>. Z całą pewnością można jedynie określić datę jej zamknięcia: grudzień 1978 (do 31 października 1989 na terenie byłej kopalni działała jeszcze pompownia wód dołowych)<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Kropka | imię = Janusz | tytuł = Zmiany w dopływie wody do Centralnej Pompowni Bolko | czasopismo = Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego | wydawca = Państwowy Instytut Geologiczny | wolumin = 436 | strony = 301-302 | issn = 0867-6143 | data = 2009}}</ref> |
. <br/> | . <br/> | ||
Kopalnia jako odrębne przedsiębiorstwo działała do końca lat 50. XX wieku, kiedy to została połączona z Zakładami Górniczymi im. Ludwika Waryńskiego w Piekarach Śląskich. W roku 1967 nastąpiło kolejne połączenie: z kopalnią "Orzeł Biały" w Brzezinach Śląskich i kopalnią im. Juliana Marchlewskiego w Bytomiu wskutek czego powstały Zakłady Górniczo - Hutnicze "Orzeł Biały"<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.gospodarkaslaska.pl/?ac=artykulKat&id=10690| tytuł = Orzeł Biały na placu budowy| autor = | opublikowany = | praca = Gospodarka Śląska - śląski portal gospodarczy| data = 19.09.2008| język = | data dostępu = 2016-07-13}}</ref> | Kopalnia jako odrębne przedsiębiorstwo działała do końca lat 50. XX wieku, kiedy to została połączona z Zakładami Górniczymi im. Ludwika Waryńskiego w Piekarach Śląskich. W roku 1967 nastąpiło kolejne połączenie: z kopalnią "Orzeł Biały" w Brzezinach Śląskich i kopalnią im. Juliana Marchlewskiego w Bytomiu wskutek czego powstały Zakłady Górniczo - Hutnicze "Orzeł Biały"<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.gospodarkaslaska.pl/?ac=artykulKat&id=10690| tytuł = Orzeł Biały na placu budowy| autor = | opublikowany = | praca = Gospodarka Śląska - śląski portal gospodarczy| data = 19.09.2008| język = | data dostępu = 2016-07-13}}</ref> | ||
. | . | ||
| − | + | Dziś po kopalni nie ma śladu - została ona całkowicie zlikwidowa, nie pozostały żadne zabudowania. Obecnie przez jej teren przechodzi autostrada A1. Podczas jej budowy usunięto także ostatni materialny relikt - hałdę odpadów poflotacyjnych. Ostatnimi istniejącymi do dziś reliktami górnictwa rudnego w rejonie Bytomia i Tarnowskich Gór są [[:pl:Szyb „Bolko”|Szyb „Bolko”]] w Bytomiu (mieści się tam centralna stacja odwadniania wyrobisk po dawnych kopalniach rudnych) oraz [[:pl:Zabytkowa Kopalnia Srebra|Zabytkowa Kopalnia Srebra]] (dawna kopalnia "Fryderyk") w Tarnowskich Górach. | |
| − | |||
| − | |||
== Opis dokumentu == | == Opis dokumentu == | ||
Wersja z 00:42, 22 lip 2016
Regulamin techniczny pracy transportu kolejowego na bocznicy wąskotorowej o prześwicie 785 mm Zakładów Górniczych im. L. Waryńskiego w Piekarach Śląskich - Wydział Nowy Dwór, Bytom III
O kopalni Nowy Dwór
Można przypuszczać, że wydobycie rud metali nieżelaznych na Górnym Śląsku rozpoczęło się około 2500 lat temu. Najstarsze przedmioty wykonane z ołowiu znalezione na tym obszarze datowane są na lata 700 - 400 przed naszą erą. Z kolei najstarszym pisanym dokumentem mówiącym o wydobyciu metali w tym regionie jest bulla papieża Innocentego II z roku 1136. Od temtego czasu trwał stopniowy jego rozwój z krótkim okresem przestoju na początku XVIII wieku - był on spowodowany załamaniem gospodarki wynikającym z wojen oraz problemami technicznymi. Wyczerpywanie się najłatwiej dostępnych, płytkich złóż rodziło konieczność sięgania po złoża znajdujace się głębiej, a to, z kolei, wymagało co raz wydajniejszych systemów odwadniania wyrobisk. Dotychczas stosowane systemy grawitacyjnego odwadniania kopalń oraz pompy napędzane kieratami konnymi okazywały się nie dość wydajne. Ponowne przyspieszenie wydobycia rud metali nastąpiło w drugiej połowie XVIII wieku za sprawą gwałtownego rozwoju przemysłu oraz wzrastającemu zapotrzebowaniu na metale oraz dzięki wynalezieniu maszyny parowej. Zastosowanie pomp parowych pozwoliło pokonać problemy z odwadnianiem wyrobisk.
Około połowy XIX wieku złoża rudne w rejonie Tarnowskich Gór zaczęły się wyczerpywać - tamtejsze kopalnie stopniowo zamykano, a otwierano nowe w rejonie Bytomia[1]. Około roku 1860 powstała kopalnia Bleischarley ("Biały Szarlej") znana później pod nazwą "Orzeł Biały". Prawdopodobnie w tym okresie powstała też kopalnia "Nowy Dwór", choć w opublikowanych i dostępnych źródłach próżno szukać dokładnych informacji na ten temat. Źródła pośrednie wskazują, że istniała już w roku 1900[2], a być może 1887[3]. Z całą pewnością można jedynie określić datę jej zamknięcia: grudzień 1978 (do 31 października 1989 na terenie byłej kopalni działała jeszcze pompownia wód dołowych)[4]
.
Kopalnia jako odrębne przedsiębiorstwo działała do końca lat 50. XX wieku, kiedy to została połączona z Zakładami Górniczymi im. Ludwika Waryńskiego w Piekarach Śląskich. W roku 1967 nastąpiło kolejne połączenie: z kopalnią "Orzeł Biały" w Brzezinach Śląskich i kopalnią im. Juliana Marchlewskiego w Bytomiu wskutek czego powstały Zakłady Górniczo - Hutnicze "Orzeł Biały"[5]
.
Dziś po kopalni nie ma śladu - została ona całkowicie zlikwidowa, nie pozostały żadne zabudowania. Obecnie przez jej teren przechodzi autostrada A1. Podczas jej budowy usunięto także ostatni materialny relikt - hałdę odpadów poflotacyjnych. Ostatnimi istniejącymi do dziś reliktami górnictwa rudnego w rejonie Bytomia i Tarnowskich Gór są Szyb „Bolko” w Bytomiu (mieści się tam centralna stacja odwadniania wyrobisk po dawnych kopalniach rudnych) oraz Zabytkowa Kopalnia Srebra (dawna kopalnia "Fryderyk") w Tarnowskich Górach.
Opis dokumentu
Dokument składa się z dwóch części: regulaminu opisującego szczegółowo funkcjonowanie bocznicy (a właściwie - niewielkiej kolei zakładowej) oraz schematu bocznicy. Dokument został zatwierdzony 5 stycznia 1967, plan, z kolei (co wynika z sygnatury na jego odwrocie - nie widać jej na skanie) naświetlono w naświetlarnie ZG im. Ludwika Waryńskiego w roku 1966 (bliższych danych brak). Autorzy regulaminu, jak i nazwisko kreślarza, który sporządził schemat bocznicy nie są znane. Materiał pochodzi z archiwum Stowarzyszenia Górnośląskich Kolei Wąskotorowych w Bytomiu, a zeskanował go i udostępnił Paweł Niemczuk.
Przypisy
- ↑ Alicja Pradela, Maksymilian Solarski. Rozwój górnictwa rud cynku i ołowiu w bytomsko - tarnogórskim rejonie złożowym od końca XVIII wieku do czasów wspóczesnych. „Z badań nad wpływem antropopresji na środowisko”. 14, ss. 43-45, 2013. Sosnowiec: Studenckie Koło Naukowe Geografów Uniwersytetu Śląskiego, Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego. [dostęp 21.07.2016].
- ↑ Mowa o niej w książce La Laverie de Calamine et Gelène de la mine Neuhof-Grube près Beuthen (Haute Silésie) construite par la Meschinenbau-Anstalt Humboldt à Kalk près de Cologne. wydanej w Kolonii w roku 1900
- ↑ Na stronie 19 książki zatytułowanej Die Entwickelung der Niederreinish-Wesfälischen Seinkohlen-Bergbaues in der zweiten Hälfte des 19. Jahrhunderts wydanej przez Springer Verlag w roku 1905 znajduje się przypis do czasopisma wydanego w roku 1887 w kontekście artykułu o kopalni "Nowy Dwór"
- ↑ Janusz Kropka. Zmiany w dopływie wody do Centralnej Pompowni Bolko. „Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego”. 436, ss. 301-302, 2009. Państwowy Instytut Geologiczny. ISSN 0867-6143.
- ↑ Orzeł Biały na placu budowy. W: Gospodarka Śląska - śląski portal gospodarczy [on-line]. 19.09.2008. [dostęp 2016-07-13].