Mxx 189: Różnice pomiędzy wersjami
(category -> kategoria) |
(Uzupełnienie o nowe informacje) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Spalinowy zespół trakcyjny infobox | {{Spalinowy zespół trakcyjny infobox | ||
| − | |seria_zespołu_spalinowego =Mxx 189 | + | |seria_zespołu_spalinowego =Mxx 189* |
|opis_zdjęcia = | |opis_zdjęcia = | ||
|przewoźnik =[[PKP]] | |przewoźnik =[[PKP]] | ||
|oznaczenie_przewoźnika =Mxx 189 | |oznaczenie_przewoźnika =Mxx 189 | ||
| − | |producent =Warsztaty KD Pleszew, | + | |producent =Warsztaty KD Pleszew**, |
| − | |lata_budowy =1949 | + | |lata_budowy =1949/50 |
|układ_osi =2'(1A)'(A1)'2' | |układ_osi =2'(1A)'(A1)'2' | ||
| − | |układ_członów = | + | |układ_członów =r+s+r |
| − | |masa_służbowa = | + | |masa_służbowa =ok. 39 t |
|długość_ze_zderzakami =ok. 32 m | |długość_ze_zderzakami =ok. 32 m | ||
| − | |szerokość = | + | |szerokość =2250***/ok. 2300 mm |
| − | |wysokość = | + | |wysokość =3095***/ok. 3100 mm |
| − | |rozstaw_osi_skrajnych = | + | |rozstaw_osi_skrajnych =28330 mm*** |
| − | |rozstaw_czopów_skrętu = | + | |rozstaw_czopów_skrętu =9330/8400 mm*** |
| − | |rozstaw_osi_wózka = | + | |rozstaw_osi_wózka =1270 mm*** |
| − | |średnica_kół = | + | |średnica_kół =660/580 mm**** |
|rozstaw_szyn =750 mm | |rozstaw_szyn =750 mm | ||
|zapas_paliwa = | |zapas_paliwa = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|liczba_miejsc_siedzących =104 | |liczba_miejsc_siedzących =104 | ||
|liczba_miejsc_ogółem =238 | |liczba_miejsc_ogółem =238 | ||
| − | |uwagi = | + | |uwagi = <nowiki>*</nowiki> u B. Pokropińskiego pojawia się również oznaczenie Mxx 186.</br><nowiki>**</nowiki> Przebudowa z F 901</br><nowiki>***</nowiki> Dane dla zespołów serii F.<nowiki>****</nowiki> Napędowe/toczne</br> |
}} | }} | ||
| − | Mxx 189 - trójczłonowy [[Kolej wąskotorowa|wąskotorowy]] [[wagon spalinowy| | + | Mxx 189 - trójczłonowy [[Kolej wąskotorowa|wąskotorowy]] [[wagon spalinowy|zespół motorowy]] odbudowany w warsztatach [[Pleszewska Kolej Lokalna|Krotoszyńskiej Kolei Dojazdowej]] w 1949 roku w oparciu o podzespoły łotewskiego wagonu F 901<ref>R. Witkowski: ''Tajemnicze trójczłonowe zespoły motorowe na tor szerokości 750 mm'', "Świat Kolei" 8/2015</ref>. |
==Historia== | ==Historia== | ||
| − | + | Trzy zespoły motorowe serii F zostały zamówione w 1939 roku do obsługi przekuwanej wówczas na szerokość 750 mm linii kolejowej Lipawa - Aizpute w zachodniej części Łotwy<ref>Na linii tej pierwotnie zastosowano tor o szerokości 1000 mm.</ref>. Człony sterownicze powstały w Warsztatach Głównych w Lipawie w wyniku przebudowy 6 czteroosiowych wagonów pasażerskich pochodzących z zakładów Linke-Hofmann we Wrocławiu. Człony silikowe wybudowano w tym samym okresie w Warsztatach Głównych w Rydze. Jako źródło napędu zastosowano dwa silniki wysokoprężne Mercedes-Benz o mocy po 100 KM połączone z przekładniami mechanicznymi Mylius. Ukończone zespoły oznaczono serią F i numerami 901, 902 i 903. Do eksploatacji weszły na przełomie lat 1939/40. 21 czerwca 1940 roku na Łotwę wkroczyła Armia Czerwona, zaś niemal równo rok później - ''Wehrmacht''. Podczas okupacji niemieckiej najprawdopodobniej zdemontowano w wagonach układy napędowe. Ostatecznie Niemcy wywieźli wszystkie trzy zespoły z Łotwy. Dwa z nich po wojnie znalazły się na terenie NRD. Wagon 903 został w 1950 roku odbudowany i służył na kolejach DR do grudnia 1964 roku jako VT 137 600. | |
| − | + | Nie wiadomo, w jaki sposób i kiedy dokładnie wagon 901 został sprowadzony do Pleszewa. Mogło się to stać jeszcze w trakcie trwania wojny, albo tuż po jej zakończeniu<ref>B. Pokropiński twierdzi ("Spalinowy zespół trakcyjny..."), że pomysł budowy w Pleszewie trójczłonowego wagonu motorowego powstał podobno w 1943 roku. Możliwe, że miało to związek z pojawieniem się zespołu 901.</ref>. Najprawdopodobniej wagon był mocno uszkodzony i miał zdemontowany układ napędowy. Być może o jego przesłaniu na [[Pleszewska Kolej Lokalna|Kolej Powiatową Krotoszyn-Pleszew]] zadecydowały miejscowe doświadczenia we wprowadzaniu trakcji motorowej. Już w latach '30 kolej ta obsługiwała trzy linie autobusowe, zaś w 1935 roku w pleszewskiej parowozowni zbudowano we współpracy z firmą Zagórski-Tatarski z Poznania wagon napędzany silnikiem benzynowym. | |
| + | |||
| + | W Pleszewie dokonano najprawdopodobniej całkowitej rekonstrukcji pudła zespołu. Świadczą o tym zasadnicze różnice w wyglądzie wagonów przed i po odbudowie. Pozostawiono pierwotny układ z członem silnikowym podwieszonym pomiędzy dwoma członami sterowniczymi<ref>Raczej jako chwyt propagandowy należy potraktować przypisanie przez "Kolejowy Przegląd Mechaniczny" (8/1950) autorstwa tego rozwiązania kolejarzom pleszewskim</fef>, zmieniono jednak rozplanowanie wnętrza, układ drzwi oraz liczbę i szerokość okien. W miejsce dwóch zespołów napędowych zastosowano pojedynczy silnik Scania-Vabis o mocy 180 KM. Pojazd oddano do eksploatacji 14 czerwca 1950 roku i oznaczono Mxx 189. | ||
W nocy z 6 na 7 stycznia 1962 roku wagon spłonął doszczętnie na szlaku między [[Pleszew Wąsk.|Pleszewem Wąsk.]] i [[Dobrzyca|Dobrzycą]]. Nie nadawał się do odbudowy i został złomowany w Pleszewie. | W nocy z 6 na 7 stycznia 1962 roku wagon spłonął doszczętnie na szlaku między [[Pleszew Wąsk.|Pleszewem Wąsk.]] i [[Dobrzyca|Dobrzycą]]. Nie nadawał się do odbudowy i został złomowany w Pleszewie. | ||
| Linia 42: | Linia 44: | ||
==Konstrukcja== | ==Konstrukcja== | ||
Pojazd zaprojektowano i wykonano jako trójczłonowy, w którym człony skrajne przeznaczone były do przewozu pasażerów, człon środkowy - podwieszony - mieścił silnik wraz z zespołem napędowym. Do napędu wykorzystano silnik firmy Scania-Vabis (stąd potoczna nazwa tego wagonu - "skania") zblokowany ze skrzynią biegów firmy Mylius. Napęd poprzez przekładnię rewersową był przenoszony za pomocą wałów Kardana na najbliższe środkowi pojazdu osie wózków w sąsiednich członach (człon silnikowy nie posiadał własnych kół). | Pojazd zaprojektowano i wykonano jako trójczłonowy, w którym człony skrajne przeznaczone były do przewozu pasażerów, człon środkowy - podwieszony - mieścił silnik wraz z zespołem napędowym. Do napędu wykorzystano silnik firmy Scania-Vabis (stąd potoczna nazwa tego wagonu - "skania") zblokowany ze skrzynią biegów firmy Mylius. Napęd poprzez przekładnię rewersową był przenoszony za pomocą wałów Kardana na najbliższe środkowi pojazdu osie wózków w sąsiednich członach (człon silnikowy nie posiadał własnych kół). | ||
| + | |||
== Źródła == | == Źródła == | ||
B. Pokropiński: ''Pleszewska "skania"'', "Świat Kolei" 11/2003 | B. Pokropiński: ''Pleszewska "skania"'', "Świat Kolei" 11/2003 | ||
| + | R. Witkowski: ''Tajemnicze trójczłonowe zespoły motorowe na tor szerokości 750 mm'', "Świat Kolei" 8/2015 | ||
[[Kategoria:Hasła encyklopedyczne]] | [[Kategoria:Hasła encyklopedyczne]] | ||
[[Kategoria:Wąskotorowe spalinowe zespoły trakcyjne]] | [[Kategoria:Wąskotorowe spalinowe zespoły trakcyjne]] | ||
Wersja z 15:32, 22 sie 2015
| Mxx 189* | |
| ' | |
| Przewoźnik | PKP |
| Oznaczenie przewoźnika | Mxx 189 |
| Producent | Warsztaty KD Pleszew**, |
| Lata budowy | 1949/50 |
| Układ osi | 2'(1A)'(A1)'2' |
| Układ członów | r+s+r |
| Masa służbowa | ok. 39 t |
| Długość ze zderzakami | ok. 32 m |
| Szerokość | 2250***/ok. 2300 mm |
| Wysokość | 3095***/ok. 3100 mm |
| Rozstaw osi skrajnych | 28330 mm*** |
| Rozstaw czopów skrętu | 9330/8400 mm*** |
| Rozstaw osi wózka | 1270 mm*** |
| Średnica kół | 660/580 mm**** |
| Rozstaw szyn | 750 mm |
| Typ silnika spalinowego | wysokoprężny, R8 |
| Producent silnika | Scania-Vabis |
| Moc silnika | 180 KM |
| Rodzaj przekładni | mechaniczna |
| Typ przekładni | Mylius
|
| Liczba miejsc siedzących | 104 |
| Liczba miejsc ogółem | 238 |
| * u B. Pokropińskiego pojawia się również oznaczenie Mxx 186. ** Przebudowa z F 901 *** Dane dla zespołów serii F.**** Napędowe/toczne | |
Mxx 189 - trójczłonowy wąskotorowy zespół motorowy odbudowany w warsztatach Krotoszyńskiej Kolei Dojazdowej w 1949 roku w oparciu o podzespoły łotewskiego wagonu F 901[1].
Historia
Trzy zespoły motorowe serii F zostały zamówione w 1939 roku do obsługi przekuwanej wówczas na szerokość 750 mm linii kolejowej Lipawa - Aizpute w zachodniej części Łotwy[2]. Człony sterownicze powstały w Warsztatach Głównych w Lipawie w wyniku przebudowy 6 czteroosiowych wagonów pasażerskich pochodzących z zakładów Linke-Hofmann we Wrocławiu. Człony silikowe wybudowano w tym samym okresie w Warsztatach Głównych w Rydze. Jako źródło napędu zastosowano dwa silniki wysokoprężne Mercedes-Benz o mocy po 100 KM połączone z przekładniami mechanicznymi Mylius. Ukończone zespoły oznaczono serią F i numerami 901, 902 i 903. Do eksploatacji weszły na przełomie lat 1939/40. 21 czerwca 1940 roku na Łotwę wkroczyła Armia Czerwona, zaś niemal równo rok później - Wehrmacht. Podczas okupacji niemieckiej najprawdopodobniej zdemontowano w wagonach układy napędowe. Ostatecznie Niemcy wywieźli wszystkie trzy zespoły z Łotwy. Dwa z nich po wojnie znalazły się na terenie NRD. Wagon 903 został w 1950 roku odbudowany i służył na kolejach DR do grudnia 1964 roku jako VT 137 600.
Nie wiadomo, w jaki sposób i kiedy dokładnie wagon 901 został sprowadzony do Pleszewa. Mogło się to stać jeszcze w trakcie trwania wojny, albo tuż po jej zakończeniu[3]. Najprawdopodobniej wagon był mocno uszkodzony i miał zdemontowany układ napędowy. Być może o jego przesłaniu na Kolej Powiatową Krotoszyn-Pleszew zadecydowały miejscowe doświadczenia we wprowadzaniu trakcji motorowej. Już w latach '30 kolej ta obsługiwała trzy linie autobusowe, zaś w 1935 roku w pleszewskiej parowozowni zbudowano we współpracy z firmą Zagórski-Tatarski z Poznania wagon napędzany silnikiem benzynowym.
W Pleszewie dokonano najprawdopodobniej całkowitej rekonstrukcji pudła zespołu. Świadczą o tym zasadnicze różnice w wyglądzie wagonów przed i po odbudowie. Pozostawiono pierwotny układ z członem silnikowym podwieszonym pomiędzy dwoma członami sterowniczymi<ref>Raczej jako chwyt propagandowy należy potraktować przypisanie przez "Kolejowy Przegląd Mechaniczny" (8/1950) autorstwa tego rozwiązania kolejarzom pleszewskim</fef>, zmieniono jednak rozplanowanie wnętrza, układ drzwi oraz liczbę i szerokość okien. W miejsce dwóch zespołów napędowych zastosowano pojedynczy silnik Scania-Vabis o mocy 180 KM. Pojazd oddano do eksploatacji 14 czerwca 1950 roku i oznaczono Mxx 189.
W nocy z 6 na 7 stycznia 1962 roku wagon spłonął doszczętnie na szlaku między Pleszewem Wąsk. i Dobrzycą. Nie nadawał się do odbudowy i został złomowany w Pleszewie.
Konstrukcja
Pojazd zaprojektowano i wykonano jako trójczłonowy, w którym człony skrajne przeznaczone były do przewozu pasażerów, człon środkowy - podwieszony - mieścił silnik wraz z zespołem napędowym. Do napędu wykorzystano silnik firmy Scania-Vabis (stąd potoczna nazwa tego wagonu - "skania") zblokowany ze skrzynią biegów firmy Mylius. Napęd poprzez przekładnię rewersową był przenoszony za pomocą wałów Kardana na najbliższe środkowi pojazdu osie wózków w sąsiednich członach (człon silnikowy nie posiadał własnych kół).
Źródła
B. Pokropiński: Pleszewska "skania", "Świat Kolei" 11/2003 R. Witkowski: Tajemnicze trójczłonowe zespoły motorowe na tor szerokości 750 mm, "Świat Kolei" 8/2015
- ↑ R. Witkowski: Tajemnicze trójczłonowe zespoły motorowe na tor szerokości 750 mm, "Świat Kolei" 8/2015
- ↑ Na linii tej pierwotnie zastosowano tor o szerokości 1000 mm.
- ↑ B. Pokropiński twierdzi ("Spalinowy zespół trakcyjny..."), że pomysł budowy w Pleszewie trójczłonowego wagonu motorowego powstał podobno w 1943 roku. Możliwe, że miało to związek z pojawieniem się zespołu 901.