Układ osi

Z Enkol
Wersja z dnia 10:36, 2 sty 2012 autorstwa Jacek Fink-Finowicki (dyskusja | edycje) (hasła ency)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Układ osi to liczba i układ osi tocznych oraz napędowych lub wiązanych lokomotywy. Na oznaczenie poszczególnych układów osi, ułatwiające klasyfikację lokomotyw, stosowane są odpowiednie oznaczenia cyfrowo-literowe. Układ osi był istotną cechą zwłaszcza parowozów, gdzie występowało największe zróżnicowanie układów osi i ich oznaczeń. W przypadku lokomotyw spalinowych oraz elektrycznych, a także w przypadku wagonów motorowych układ osi jest mniej zróżnicowany, jednak i tutaj odgrywa on niebagatelną rolę w dynamice pojazdu. To wszystko sprawia, że układ osi jest istotnym parametrem występującym w każdej charakterystyce taboru trakcyjnego.

Oznaczenia układu osi[edytuj]

Polskie[edytuj]

Dla parowozów

  • W nazwie typu: mała litera wg tabeli np. TKt48.
  • Liczbowo: trzycyfrowe oznaczenie francuskie. Kolejne cyfry oznaczają liczbę osi: tocznych przednich, napędowych i tocznych tylnych. Brak osi w grupie oznacza 0. Więcej cyfr oznacza parowóz wieloczłonowy. Przeważnie cyfry są rozdzielone myślnikami.
  • Obrazowo: osie toczne oznacza litera o a napędowe O. Przeważnie grupy osi oddziela się spacją. Czasem literę oznaczającą oś silnikową wyróżnia się pogrubieniem albo zaczernieniem.

Dla pozostałego taboru trakcyjnego

  • Cyfry oznaczają liczbę osi tocznych, a duża litera napędowych. Pozycja litery w alfabecie łacińskim wyznacza liczbę osi. W zespołach trakcyjnych liczbę osi podaje się osobno dla każdego członu. 0 oznaczające brak osi pomija się.
  • Osie prowadzące, mogące wykonywać obrót względem ostoi, oznacza się '.
  • Osie należące do wózka ujmuje się w nawiasy np. (1A)'(A1)', dla przypadków oczywistych nawias pomija się, np. B'B'.
  • Do symbolu osi napędzanych indywidualnie dodaje się o, np. Bo'Bo' – oznacza dwa wózki dwuosiowe z napędem indywidualnym.
  • Jeśli pojazd składa się z rozłączalnych członów oznacza się to przez znak +, np. elektrowóz ET41 ma układ osi Bo'Bo'+Bo'Bo'.

Niemieckie[edytuj]

  • Cyfry oznaczają liczbę osi tocznych, a duża litera napędowych. Pozycja litery w alfabecie łacińskim wyznacza liczbę osi. W parowozach wieloczłonowych liczbę osi podaje się osobno dla każdego członu. 0 oznaczające brak osi pomija się.
  • Prowadzące osie ruchome dodatkowo oznacza się ' np. 2'C1' (oznaczenie to często jest pomijane).
  • Osie należące do wózka ujmuje się w nawiasy np. (2'D)2'D.
  • Do symbolu osi napędzanych indywidualnie dodaje się o np. 1'Bo.
  • W parowozach Garratta wózki traktuje się jak dwa oddzielne parowozy i oddziela X np. (1'C1')X(1'C1').

Francuskie[edytuj]

  • Kolejne cyfry oznaczają liczbę osi w grupach. Zapisuje się jako ciąg cyfr oddzielonych myślnikami, lub liczbę trzycyfrową. Brak osi w grupie oznacza 0.

Brytyjskie[edytuj]

(ang. Whyte notation)

  • Kolejne liczby oznaczają liczbę kół w grupach. Liczby zawsze są rozdzielone myślnikami. Brak osi w grupie oznacza 0.

USA i kanadyjskie[edytuj]

Część układów osi posiada tradycyjne nazwy własne, lecz w Polsce nie są używane.

Przykłady oznaczeń[edytuj]

Oznaczenie układu osi parowozów

Polskie Niemieckie
UIC
Nazwy w USA i Kanadzie Francuskie
(liczba osi)
Układ osi Parowozy
a 1A1 Single
Jenny Lind
1-1-1 o O o OKa1
b B 4-Wheel-Switcher 0-2-0 OO TKb
c 1'B Bowker
Porter
1-2-0 o OO Oc1
d 2'B American
8-Wheeler
2-2-0 oo OO Pd1
e 1'B1' Columbia 1-2-1 o OO o Oke1
f 2'B1' Atlantic 2-2-1 oo OO o Pf2
g 2'B2' Reading
Jubilee
Lady Baltimore
2-2-2 oo OO oo
h C 6-Wheel-Switcher 0-3-0 OOO TKh29
i 1'C Mogul 1-3-0 o OOO TKi3, Oi2
k 2'C 10-Wheeler 2-3-0 oo OOO Ok1, Ok22
l 1'C1 Prairie 1-3-1 o OOO o OKl27, Ol49
m 2'C1 Pacific 2-3-1 oo OOO o Pm36 (Piękna Helena), Pm3
n 1'C2' Adriatic 1-3-2 o OOO oo Pn11
o 2'C2' Hudson
Milwaukee
Baltic
Shore Line
2-3-2 oo OOO oo OKo1
p D 8-Wheel-Switcher 0-4-0 OOOO Tp4
r 1'D Consolidation 1-4-0 o OOOO Tr21, Tr203
s 2'D Mastodon
Tarantula
12-Wheeler
2-4-0 oo OOOO Os24
t 1'D1' Mikado
Mike
MacArthur
Calmet
1-4-1 o OOOO o TKt48, Pt47
u 2'D1' Mountain
Mohawk
New Haven
2-4-1 oo OOOO o Pu29
w E 10-Wheel-Switcher 0-5-0 OOOOO TKw2
y 1'E Decapod 1-5-0 o OOOOO Ty51, Ty2, Ty246
z 1'E1' Santa Fé
Central
Decapod
Lorraine
1-5-1 o OOOOO o OKz32
Niektóre inne
1A Planet 1-1-0 o O -
2A Jervis 2-1-0 oo O -
2A1 Bicycle 2-1-1 oo O o -
3A Crampton 3-1-0 ooo O -
D1' Transfer 0-4-1 OOOO o -
1'D2' Berkshire
Kanawha
Lima
1-4-2 o OOOO oo -
2'D2' Northern
Niagara
Confederation
Dixie
Greenbrier
Pocono
Potomac
2-4-2 oo OOOO oo -
E1' Union 0-5-1 OOOOO o -
1'E2' Texas
Colorado
Selkirk
1-5-2 o OOOOO oo -
1'F2' - 1-6-2 o OOOOOO oo BDZ 46 (TT1-6-217)
2'G2' - 2-7-2 oo OOOOOOO oo AA
Parowozy przegubowe
Malleta
(2'C)C2' Challenger 2-3-0+0-3-2 oo OOO OOO oo Challenger
(2'D)D2' Big boy 2-4-0+0-4-2 oo OOOO OOOO oo Big Boy



Ta strona zawiera treści z Wikipedii. Oryginalny artykuł był umieszczony pod nazwą Układ osi. Lista autorów jest dostępna w historii strony. Tekst z Wikipedii jest udostępniony na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach.