Urządzenie rotacyjne
Urządzenie rotacyjne - rodzaj pojazdów szynowych (pługów rotacyjnych) zbudowanych na bazie wąskotorowej lokomotywy spalinowej typu L45H (Lxd2) w Warsztatach Naprawczych Górnośląskich Kolei Wąskotorowych na Rozbarku (dzielnica Bytomia). Zadaniem tych urządzeń było oczyszczanie toru z wysypujących się z wagonów przewożonych w nich ładunków masowych typu rudy metali nieżelaznych, kamień, węgiel, skała płona oraz odśnieżanie. Urządzenia te nie posiadały żadnych oznaczeń, prócz typowych dla lokomotyw serii Lxd2 metalowych tabliczek z napisem "PKP".
Opis i historia
Na Górnośląskich Kolejach Wąskotorowych eksploatowano łącznie dwa tego typu urządzenia. Pierwsze z nich powstało na podwoziu skasowanej w następstwie wypadku lokomotywy Lxd2-363[1] i zostało oddane do eksploatacji 15 grudnia 1983 (w dalszej części niniejszego artykułu zwane umownie urządzeniem nr 1). W efekcie pozytywnych doświadczeń z eksploatacji tego urządzenia (doskonale się sprawdziło w czasie zimy 1983/84) podjęto decyzję o budowie drugiego urządzenia tego rodzaju. Powstało ono w roku 1987 na bazie kolejnej skasowanej w wyniku wypadku lokomotywy serii Lxd2, tym razem była to Lxd2-357[2] (dalej zwane umownie urządzeniem nr 2). Oba te urządzenia, choć wyglądały podobnie, różniły się jednym istotnym detalem: urządzenie nr 1 nie posiadało napędu własnego (zdemontowano co najmniej silnik, możliwe, że także przekładnie, wentylator itp.), urządzenie nr 2 posiadało własny napęd - prawdopodobnie, po prostu, pozostawiono oryginalny silnik oraz pozostałe podzespoły niezbędne do samodzielnej jazdy. Najważniejszą modyfikacją przebudowywanych lokomotyw była likwidacja krótszych przedziałów maszynowych (oryginalnie zawierających zbiorniki paliwa oraz sprężonego powietrza) oraz zamontowanie w ich miejscu silnika spalinowego z rodziny silników Wola DSR150 stosowanego m. in. do napędu wąskotorowych lokomotyw spalinowych typu WLs150 (seria Lyd1), który wprawiał w ruch obrotowy zabudowaną na przedzie lokomotywy masywną drucianą szczotkę, która była organem usuwającym z toru zanieczyszczenia. Urządzenie nr 1, z racji braku napędu, zawsze pracowało w zestawie z czynną lokomotywą. Urządzenie nr 2, według zachowanych informacji, pracowało zwykle w zestawie z urządzeniem do odmiałowywania toru (rodzaj pługa lemieszowego) zbudowanym w roku 1982 przez Warsztaty Naprawcze Górnośląskich Kolei Wąskotorowych na Rozbarku na podwoziu wagonu towarowego (najprawdopodobniej węglarki systemu Ziehla). Urządzenie nr 2 zachowało się do dziś i jest aktualnie eksponatem na stacji Rudy (Kolej Wąskotorowa w Rudach). Urządzenie nr 1 zezłomowano w roku 1994 na terenie Warsztatów na Rozbarku, a lemieszowe urządzenie do odmiałowywania toru w roku 2007 na terenie stacji Stanica.
Galeria
- Urządzenie nr 1
Lxd2-363 przed przebudową na urządzenie rotacyjne
Lxd2-363 w trakcie przebudowy na urządzenie rotacyjne w Hali Napraw Lokomotyw Spalinowych nr 1 Warsztatów na Rozbarku
Lxd2-363 w trakcie przebudowy na urządzenie rotacyjne w Hali Napraw Lokomotyw Spalinowych nr 1 Warsztatów na Rozbarku - napęd elementu roboczego
Lxd2-363 w trakcie przebudowy na urządzenie rotacyjne w Hali Napraw Lokomotyw Spalinowych nr 1 Warsztatów na Rozbarku - napęd elementu roboczego
Urządzenie rotacyjne (prawdopodobnie urządzenie nr 1) na terenie Warsztatów Naprawczych na Rozbarku
- Urządzenie nr 2
Urządzenie rotacyjne (przypuszczalnie urządzenie nr 2) wraz z urządzeniem do odmiałowywania toru na dziedzińcu Warsztatów Naprawczych na Rozbarku
27.08.2005 Urządzenie rotacyjne 2 (ex. Lxd2-357) na terenie stacji Rudy
27.08.2005 Urządzenie rotacyjne 2 (ex. Lxd2-357) na terenie stacji Rudy
12.07.2008 Urządzenie rotacyjne 2 (ex. Lxd2-357) na terenie stacji Rudy
09.08.2009 Zdekompletowane urządzenie rotacyjne 2 (ex. Lxd2-357) na terenie stacji Rudy
Urządzenie rotacyjne na terenie stacji w Rudach. 09.05.2015
- Urządzenie do odmiałowywania toru
Urządzenie do odmiałowywania podczas budowy (przypuszczalnie na terenie Warsztatów Naprawczych na Rozbarku), rok 1982
Urządzenie do odmiałowywania prawdopodobnie na stacji Pole Północ (Górnośląskie Koleje Wąskotorowe)
Urządzenie do odmiałowywania toru podczas pracy w okolicy obecnego przystanku Bytom Wąskotorowy
Lxd2-357 z urządzeniem do odmiałowywnania - jego fragment jest widoczny po lewej stronie zdjęcia. Widać także kabel (prawdopodobnie) zapewniający łączność głosową pomiędzy maszynistą a operatorem urządzenia odmiałowującego. Rok 1982.
Urządzenie rotacyjne nr 2 wraz z urządzeniem do odmiałowywania toru w hali wagonowni Warsztatów Naprawczych na Rozbarku. W głębi prawodopodobnie Lxd2-371. 31 maja 2002.
11.08.2007 Częściowo zdekompletowane urządzenie do odmiałowywania toru na ekspozycji w Stanicy.
11.08.2007 Zdekompletowany pulpit sterowniczy urządzenia do odmiałowywania toru stojącego na terenie ekspozycji w Stanicy.
11.08.2007 Przedział maszynowy urządzenia do odmiałowywania toru stojącego na terenie ekspozycji w Stanicy.
Przypisy
Źródła
- Krzysztof Soida: Koleje Wąskotorowe na Górnym Śląsku od czasów najdawniejszych do 1990. T. II: Technika kolei wąskotorowych. Cz. 1. Katowice: ApLand sp. z o.o., 2001, s. 85. ISBN 83-912575-0-9.
- Kronika Parowozowni Rozbark
- Księga inwentarzowa pojazdów trakcyjnych Centralnego Zarządu Kolei Dojazdowych
- Informacje zebrane przez pierwszego autora niniejszego hasła