Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach: Różnice pomiędzy wersjami

Z Enkol
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
m (+data wpisu do rej, zabytków)
(Nie pokazano 35 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 2: Linia 2:
 
|nazwa_kolei                                                      = Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach
 
|nazwa_kolei                                                      = Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach
 
|nazwy_wcześniejsze                                              = Poprzednie nazwy:<br/>''Górnośląskie Tramwaje Parowe, Górnośląskie Koleje Wąskotorowe''<br/>
 
|nazwy_wcześniejsze                                              = Poprzednie nazwy:<br/>''Górnośląskie Tramwaje Parowe, Górnośląskie Koleje Wąskotorowe''<br/>
−
|grafika                                                          = [[Plik:1.jpg|290px]]
+
|grafika                                                          = [[Plik:Rudy - Stacja kolejki wąskotorowej.JPG|290px]]
−
|rok_budowy                                                      = 1889
+
|rok_budowy                                                      = 1898
 
|cel_budowy                                                      =  
 
|cel_budowy                                                      =  
 
|zleceniodawca_budowy                                            =  
 
|zleceniodawca_budowy                                            =  
Linia 13: Linia 13:
 
|istniejące_linie                                                = Gliwice Wąskotorowe - Markowice Raciborskie  
 
|istniejące_linie                                                = Gliwice Wąskotorowe - Markowice Raciborskie  
 
|długość_czynnego_odcinka                                        = 6 km
 
|długość_czynnego_odcinka                                        = 6 km
−
|długość_całkowita_istniejących_szlaków                          = ~8 km
+
|długość_całkowita_istniejących_szlaków                          = ~12 km
 
|linie_rozebrane                                                  =  
 
|linie_rozebrane                                                  =  
−
|długość_zlikwidowanych_linii                                    = ~41 km
+
|długość_zlikwidowanych_linii                                    = ~37 km
 
|stacje_styczne                                                  = Racibórz Markowice  
 
|stacje_styczne                                                  = Racibórz Markowice  
 
|inne_ważniejsze_stacje                                          = Gliwice Trynek  
 
|inne_ważniejsze_stacje                                          = Gliwice Trynek  
Linia 25: Linia 25:
 
|3. operator                                                      = Towarzystwo Służby Ochrony Zabytków Kolei Rybnik
 
|3. operator                                                      = Towarzystwo Służby Ochrony Zabytków Kolei Rybnik
 
|3_okres_działalności                                            = 1994 - 2008
 
|3_okres_działalności                                            = 1994 - 2008
−
|4. operator                                                      = Towarzystwo Służby Ochrony Zabytków Kolei Rybnik
+
|4. operator                                                      = Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej|4_okres_działalności                                            = 2008 - obecnie
−
|4_okres_działalności                                            = 2008 - obecnie
 
 
|5. operator                                                      =
 
|5. operator                                                      =
 
|5_okres_działalności                                            =
 
|5_okres_działalności                                            =
Linia 35: Linia 34:
  
  
−
'''Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach''' - Stacja kolei wąskotorowej położona w 23 kilometrze linii Gliwice Wąskotorowe - Racibórz Markowice obecnie znajduje się we władaniu Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej.
+
'''Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach''' - Stacja kolei wąskotorowej położona w 23 kilometrze linii Gliwice Wąskotorowe - Racibórz Markowice obecnie znajduje się we władaniu Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej. Niegdyś była ważną stacją przeładunkową, główną lokomotywownią i wagonownią na linii. Dziś stanowi bazę pod turystyczne przewozy kolejowe będąc jedną z nielicznych zachowanych w dobrym stanie stacji, przy której ostały się jeszcze wąskie tory.
  
  
Linia 42: Linia 41:
 
=== Geneza powstania i budowa ===
 
=== Geneza powstania i budowa ===
 
Brak sprawnego systemu transportowego na trasie między Gliwicami a Raciborzem zaowocował w 1891 roku pomysłem budowy kolei wąskotorowej Gliwice-Rudy-Racibórz. Z inicjatywą stworzenia sprawnego systemu transportowego wyszła firma "Kramer & Co.". W 1894 r. utworzono [[Górnośląskie Tramwaje Parowe]] która później została pierwszym przewoźnikiem na linii. Trwały już wtedy prace przy budowie pierwszej linii tramwajowej Gliwice-Piekary Śląskie. 15 października 1987 roku firma "Kramer & Co." otrzymała koncesję na budowę i eksploatację linii w trakcji parowej a 13 kwietnia 1898 roku Ministerstwo Robót Publicznych nadało tej firmie prawo wywłaszczenia gruntów pod budowę kolei.
 
Brak sprawnego systemu transportowego na trasie między Gliwicami a Raciborzem zaowocował w 1891 roku pomysłem budowy kolei wąskotorowej Gliwice-Rudy-Racibórz. Z inicjatywą stworzenia sprawnego systemu transportowego wyszła firma "Kramer & Co.". W 1894 r. utworzono [[Górnośląskie Tramwaje Parowe]] która później została pierwszym przewoźnikiem na linii. Trwały już wtedy prace przy budowie pierwszej linii tramwajowej Gliwice-Piekary Śląskie. 15 października 1987 roku firma "Kramer & Co." otrzymała koncesję na budowę i eksploatację linii w trakcji parowej a 13 kwietnia 1898 roku Ministerstwo Robót Publicznych nadało tej firmie prawo wywłaszczenia gruntów pod budowę kolei.
−
Linia została otwarta 25 marca 1899r., początkowo na odcinku Gliwice-Rudy. W tym samym czasie połączono stację Nieborowice z Cegielnią "Wilcza" torem o długości 3,7 km. Następnie do użytku oddany został krótki odcinek Rudy-Paproć (w lutym 1901). W kwietniu 1902 przedłużono linię do Markowic i w końcu 17 maja 1903 linia dotarła do stacji Ratibor Plania. Plany przedłużenia linii do centrum Raciborza nie doszły do skutku, podobnie jak plany połączenia Rud z Kopalnią "Emma" (obecnie Marcel") przez Rybnik czy też pochodzącego z 1901 roku projektu budowy linii z Nieborowic do Czerwionki w której to znajduje się Kopalnia Dębieńsko. Jako fragment sieci tramwajowej, także kolej do Rud miała planowo zostać zelektryfikowana jednak pomysł ten nigdy nie doczekał się realizacji.
+
Linia została otwarta 25 marca 1899r., początkowo na odcinku Gliwice-Rudy. W tym samym czasie połączono stację Nieborowice z Cegielnią "Wilcza" torem o długości 3,7 km. We fragmencie zezwolenia z dnia 25 kwietnia 1900 roku udzielonemu przez Prezydenta Rządowego Opola czytamy:
 +
 
 +
<blockquote>''"Udziela się zezwolenia przy poniższych warunkach na budowę i eksploatację kolejki o charakterze linii bocznej o szerokości 0,785 m z Gliwic przez Rudy do Raciborza dla przewozu osób i towarów za pomocą trakcji parowej dla firmy Oberschleise Dampfstraßenbahn G.m.b.H. Berlin, którą zarejestrowano 21 marca 1894 roku w rejestrze handlowym Królewskiego Sądu Okręgowego I w Berlinie na podstawie ustawy o kolejkach i prywatnych połączeniach kolejowych z 28 lipca 1892 roku, w porozumieniu z Królewską Dyrekcją Kolejową w Katowicach oraz z zachowaniem praw osób trzecich.''</blockquote>
 +
<blockquote><div style="text-align: center;">§1</div>
 +
''Zezwolenia udziela się na okres 99 lat."''
 +
</blockquote>
 +
 
 +
Z końcem 1900 roku Górnośląskie Tramwaje Parowe otrzymało prawo wywłaszczania gruntów pod budowę kolei od Rud w stronę Raciborza.
 +
Następnie do użytku oddany został krótki odcinek Rudy-Paproć (w lutym 1901). W kwietniu 1902 przedłużono linię do Markowic, po drodze budując stacje Szymocice, Nędza oraz Babice. W końcu 17 maja 1903 linia dotarła do ostatniej na linii stacji Ratibor Plania.
 +
 
 +
=== Dzieje kolei przed wojną ===
 +
=== Po 1945 - w strukturach GKW ===
 +
 
 +
=== Bocznice ===
 +
Linia stanowiła trzon transportu towarowego w regionie, z tego powodu posiadała kilka bocznic do różnych zakładów przemysłowych. Wykaz bocznic przedstawia poniższa tabela
 +
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
 +
! style="width:25px" class="unsortable"|L.p.
 +
! style="width:400px" |Nazwa bocznicy
 +
! style="width:110px"|Data otwarcia
 +
! style="width:110px" |Data zamknięcia
 +
|-
 +
| 1
 +
| Cegielnia "Wilcza"
 +
| style="text-align:right"| {{dts|25|03|1899}}
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1926}}
 +
|-
 +
| 2
 +
| Górnośląskie Koleje Wąskotorowe
 +
| style="text-align:right"| {{dts|2|06|1905}}
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1996}}
 +
|-
 +
| 3
 +
| Kopalnia Węgla Kamiennego "Gliwice"
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1905}}
 +
| style="text-align:right"| {{dts|31|12|1993}}
 +
|-
 +
| 4
 +
| Młyn parowy, późniejsza garbarnia
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1923}}
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1945}}
 +
|-
 +
| 5
 +
| stacja normalnotorowa Markowice
 +
| style="text-align:right"| {{dts|1|02|1905}}
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1945}}
 +
|-
 +
| 6
 +
| Tartak "Lukasine"
 +
|
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1930}}
 +
|-
 +
| 7
 +
| Tartak "Paproć"
 +
|
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1945}}
 +
|-
 +
| 8
 +
| Zakład Kruszyw Januszowice, Żwirownia "Babice"
 +
| style="text-align:right"| {{dts|7|11|1977}}
 +
| style="text-align:right"| {{dts|30|09|1981}}
 +
|-
 +
| 9
 +
| Zakłady Chemiczne "Ceres" S.A.
 +
| style="text-align:right"| {{dts|1|02|1905}}
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1945}}
 +
|-
 +
| 10
 +
| Zakłady Elektrod Węglowych "1 Maja" (dawniej Siemens)
 +
|
 +
| style="text-align:right"| {{dts|25|05|1939}}
 +
|-
 +
| 11
 +
| Żwirownia "Arndt & Baron"
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1931}}
 +
|
 +
|-
 +
| 12
 +
| Żwirownia "Babice" Gminy Bojków
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1931}}
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1937}}
 +
|}
 +
 
 +
=== Niezrealizowane projekty ===
 +
Plany przedłużenia linii do centrum Raciborza nie doszły do skutku, podobnie jak plany połączenia Rud z Kopalnią "Emma" (obecnie Marcel") przez Rybnik czy też pochodzącego z 1901 roku projektu budowy linii z Nieborowic do Czerwionki w której to znajduje się Kopalnia Dębieńsko. Jako fragment sieci tramwajowej, także kolej do Rud miała planowo zostać zelektryfikowana jednak pomysł ten nigdy nie doczekał się realizacji.
  
 
== Tabor ==
 
== Tabor ==
 +
===Historyczny===
 +
W pierwszych latach do przewozów ludzi i towarów użytkowano tramwajowe lokomotywy parowe marki Hohenzoller, wycofane z dopiero co zelektryfikowanej miejskiej sieci tramwajowej, które ze względu na swój "miejski" rodowód nie sprawdziły się do ciągnięcia cięższych składów na dłuższych trasach. Już po 5 latach zaczęto więc wprowadzać do ruchu parowozy typowo "kolejowe" - początkowo marki Borsig (oznaczone serią Txb2) które służyły do lat 60-tych, później potężne Tw9. Po wojnie w ramach programu UNRRA dostarczono z USA maszyny serii Pxu które pracowały aż do zastąpienia ich spalinowozami rumuńskimi, kiedy to zostały w większości przekazane na Kujawskie Koleje Wąskotorowe. Podobnej klasy maszynami były polskie Px48 - trzy lokomotywy tej serii służyły na trasie Gliwice - Rudy w latach sześćdziesiątych jednak niewielka moc tych parowozów spowodowała, że przed końcem dekady zostały przeniesione na inne koleje wąskotorowe PKP.
 +
===Obecnie===
 +
Zestawienie (niepełne) taboru stacjonującego w Rudach:
 +
 +
=== Parowozy stacjonujące obecnie bądź w przeszłości ===
 +
 +
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
 +
! style="width:90px" |Nr fabr.
 +
! Typ
 +
! Producent
 +
! Rok prod.
 +
! Nr. Kotła
 +
! Prześwit
 +
! Oznaczenie
 +
! style="width:110px"|Stan
 +
! class="unsortable"|Uwagi
 +
|-
 +
 +
|-
 +
| [[Tw53/2647|2647]]
 +
| Tw53
 +
| Chrzanów
 +
| 1954
 +
| 13963/54
 +
| 785
 +
| Tw53-2566
 +
| style="background-color:#eaff80;" |sprzedany
 +
| 05.03.2020 przetransportowany do Bytomia Karbia
 +
|-
 +
| [[Las49/3343|3343]]
 +
| Las49
 +
| Chrzanów
 +
| 1954
 +
| 1655/53
 +
| 785
 +
| Las49-3343
 +
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
 +
|
 +
|-
 +
| [[Ryś/2002|2002]]
 +
| Ryś
 +
| Chrzanów
 +
| 1950
 +
| 719/50
 +
| 785
 +
| Tkb27
 +
| style="background-color:#eaff80;" |sprzedany /w remoncie
 +
| w 2019 sprzedany do Bytomia Karbia
 +
|-
 +
| [[Tw53/3996|3996]]
 +
| Tw53/Pw53
 +
| Chrzanów
 +
|1955/1997/9
 +
| 13969/54
 +
| 785
 +
| Pw53-02
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Eksponat
 +
| przebudowany z Tw53. Tender od Px48. Zachowały się skrzynie wodne
 +
|-
 +
| [[Tw9/?|?]]
 +
| Tw9
 +
| Schwartzkopf
 +
| ?
 +
| ?
 +
| 785
 +
| Tw9-8
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Eksponat
 +
| na stacji znajduje się kocioł i jedno koło
 +
|-
 +
| [[T40/?|?]]
 +
| T40
 +
| AEG
 +
| ?
 +
| ?
 +
| 785
 +
| Tw9-?
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Eksponat
 +
| na stacji znajdują się skrzynie wodne z ostatniego egzemplarza tej serii
 +
|-
 +
| [[Kp4/?|?]]
 +
| Kp4
 +
| Chrzanów?
 +
| ?
 +
| ?
 +
| ?
 +
| Kp4
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Eksponat
 +
| rama parowozu
 +
|-
 +
| [[Borsig B n2t/12050|12050]]
 +
| ?
 +
| Borsig
 +
| 1929
 +
| 12050/29
 +
| 785
 +
| Bez oznaczeń
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Eksponat
 +
|
 +
|-
 +
|}
 +
 +
=== Lokomotywy typów WLs75, WLs150, WLs180, L30H oraz L45H ===
 +
 +
{{Lw kwerenda istniejące|kolej=Górnośląskie Koleje Wąskotorowe - Zabytkowa Stacja Kolei Wąskotorowej w Rudach}}
 +
 +
=== Pozostałe pojazdy trakcyjne ===
 +
 +
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
 +
! style="width:90px" |Nr fabr.
 +
! Typ
 +
! Rok prod.
 +
! Prześwit
 +
! Oznaczenie
 +
! style="width:110px"|Stan
 +
! class="unsortable"|Uwagi
 +
|-
 +
 +
|-
 +
| [[A20D-P/25076|25076]]
 +
| A20D-P
 +
| 1985
 +
| 750
 +
| MBxd2-308
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Odstawiony
 +
| wagon motorowy<br/>ex. 1000mm obecne wózki pochodzą Mbxd2-225
 +
|-
 +
| [[A20D-P/25194|25194]]
 +
| A20D-P
 +
| 1986
 +
| 750
 +
| MBxd2-218
 +
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
 +
| wagon motorowy
 +
|-
 +
| [[2WLs50/2088|2088]]
 +
| 2WLs50
 +
| 1970
 +
| 785
 +
| 2WLs50-2088
 +
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawna
 +
|
 +
|-
 +
| [[2WLs50/2244|2244]]
 +
| 2WLs50
 +
| ?
 +
| 785
 +
| brak
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Odstawiona
 +
|
 +
|-
 +
| [[2WLs40/1189|1189]]
 +
| 2WLs40
 +
| 1961
 +
| 785
 +
| 10
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Odstawiona
 +
| Pęknięty blok silnika
 +
|-
 +
| [[2WLs40|????]]
 +
| 2WLs40
 +
| ????
 +
| 800
 +
| ??
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Odstawiona
 +
| Brak wiązarów
 +
|-
 +
| [[WLs40/377|377]]
 +
| WLs40
 +
| 1955
 +
| 600
 +
| ?
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Odstawiona
 +
|
 +
|-
 +
| [[WLs40/372|372]]
 +
| WLs40
 +
| 1955
 +
| 600
 +
| ?
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Odstawiona
 +
|
 +
|-
 +
| [[WLs50M3/044|044]]
 +
| WLs50M3
 +
| 1992
 +
| 600
 +
| WLs50-6
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Odstawiona
 +
|
 +
|-
 +
| [[Las49/3343|3343]]
 +
| Las49
 +
| 1954
 +
| 785
 +
| Las49-3343
 +
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawna
 +
|
 +
|-
 +
| [[???]]
 +
| Siemens elektrowóz
 +
| 1896
 +
| 785
 +
| ???
 +
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawna
 +
| Brak m.in. reflektorów i części osprzętu elektr.
 +
|-
 +
| [[2WLs50/1732|1732]]
 +
| 2WLs50
 +
| 1965
 +
| 785
 +
| ????
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Odstawiona
 +
|
 +
|-
 +
|}
 +
 +
====Wagony pasażerskie====
 +
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
 +
! style="width:90px" |Nr fabr.
 +
! Typ
 +
! Rok prod.
 +
! Prześwit
 +
! Oznaczenie
 +
! style="width:110px"|Stan
 +
! class="unsortable"|Uwagi
 +
|-
 +
| ???
 +
| A20D-P
 +
| 1988
 +
| 785
 +
| Bxhpi 00-450034-236-7
 +
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
 +
| Wagon doczepny<br/>Przekazany gminie Kuźnia Raciborska dn. 29.07.1994<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Soida | imię = Krzysztof| autor link = | tytuł = Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz| wydawca = Emi-Press| miejsce = Łódź| rok = 1998| strony = 79| isbn = 83-904079-2-2}}</ref>
 +
|-
 +
| ???
 +
| A20D-P
 +
| 1988
 +
| 785
 +
| Bxhpi 00-450034-237-5
 +
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
 +
| Wagon doczepny<br/>Przekazany gminie Kuźnia Raciborska dn. 29.07.1994<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Soida | imię = Krzysztof| autor link = | tytuł = Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz| wydawca = Emi-Press| miejsce = Łódź| rok = 1998| strony = 79| isbn = 83-904079-2-2}}</ref>
 +
|-
 +
| ???
 +
| A20D-P
 +
| 1988
 +
| 785
 +
| Bxhpi 00-450034-238-3
 +
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
 +
| Wagon doczepny<br/>Przekazany gminie Kuźnia Raciborska dn. 29.07.1994<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Soida | imię = Krzysztof| autor link = | tytuł = Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz| wydawca = Emi-Press| miejsce = Łódź| rok = 1998| strony = 79| isbn = 83-904079-2-2}}</ref>
 +
|-
 +
|}
 +
 +
== Zestawienie historyczne ==
 +
 +
Zestawienie spalinowych pojazdów trakcyjnych stacjonujących w przeszłości i obecnie na stacji Rudy.
 +
 +
Zestawienie obecnie nie obejmuje wagonów motorowych oraz lokomotyw typu WLs40/50 i pochodnych oraz różnego rodzaju lokomotyw kopalnianych.
 +
{{Lw kwerenda wg stacji|stacja=Rudy}}
 +
 +
{{Przypisy}}
  
−
== Żródła ==
+
== Bibliografia ==
 
:* Soida Krzysztof, ''Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz'', EMI-PRESS, ISBN 83-904079-2-2
 
:* Soida Krzysztof, ''Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz'', EMI-PRESS, ISBN 83-904079-2-2
 +
:* [http://www.gkw.pl gkw.pl]
  
  

Wersja z 23:15, 5 mar 2020

Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach
Rudy - Stacja kolejki wąskotorowej.JPG
Poprzednie nazwy:
Górnośląskie Tramwaje Parowe, Górnośląskie Koleje Wąskotorowe
Rok budowy 1898


Data wpisu do rejestru zabytków 1993
Rozstaw szyn 785 mm


Istniejące linie Gliwice Wąskotorowe - Markowice Raciborskie
Długość czynnego odcinka 6 km
Długość całkowita istniejących szlaków ~12 km
Długość zlikwidowanych linii ~37 km
Stacje styczne z koleją normalnotorową Racibórz Markowice
Inne ważniejsze stacje Gliwice Trynek
'
Operatorzy
Nazwa Operatora Okres działalności
Górnośląskie Tramwaje Parowe 1900 - 1945
PKP 1945 – 1992
Towarzystwo Służby Ochrony Zabytków Kolei Rybnik 1994 - 2008
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej 2008 - obecnie


'


Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach - Stacja kolei wąskotorowej położona w 23 kilometrze linii Gliwice Wąskotorowe - Racibórz Markowice obecnie znajduje się we władaniu Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej. Niegdyś była ważną stacją przeładunkową, główną lokomotywownią i wagonownią na linii. Dziś stanowi bazę pod turystyczne przewozy kolejowe będąc jedną z nielicznych zachowanych w dobrym stanie stacji, przy której ostały się jeszcze wąskie tory.


Historia

Geneza powstania i budowa

Brak sprawnego systemu transportowego na trasie między Gliwicami a Raciborzem zaowocował w 1891 roku pomysłem budowy kolei wąskotorowej Gliwice-Rudy-Racibórz. Z inicjatywą stworzenia sprawnego systemu transportowego wyszła firma "Kramer & Co.". W 1894 r. utworzono Górnośląskie Tramwaje Parowe która później została pierwszym przewoźnikiem na linii. Trwały już wtedy prace przy budowie pierwszej linii tramwajowej Gliwice-Piekary Śląskie. 15 października 1987 roku firma "Kramer & Co." otrzymała koncesję na budowę i eksploatację linii w trakcji parowej a 13 kwietnia 1898 roku Ministerstwo Robót Publicznych nadało tej firmie prawo wywłaszczenia gruntów pod budowę kolei. Linia została otwarta 25 marca 1899r., początkowo na odcinku Gliwice-Rudy. W tym samym czasie połączono stację Nieborowice z Cegielnią "Wilcza" torem o długości 3,7 km. We fragmencie zezwolenia z dnia 25 kwietnia 1900 roku udzielonemu przez Prezydenta Rządowego Opola czytamy:

"Udziela się zezwolenia przy poniższych warunkach na budowę i eksploatację kolejki o charakterze linii bocznej o szerokości 0,785 m z Gliwic przez Rudy do Raciborza dla przewozu osób i towarów za pomocą trakcji parowej dla firmy Oberschleise Dampfstraßenbahn G.m.b.H. Berlin, którą zarejestrowano 21 marca 1894 roku w rejestrze handlowym Królewskiego Sądu Okręgowego I w Berlinie na podstawie ustawy o kolejkach i prywatnych połączeniach kolejowych z 28 lipca 1892 roku, w porozumieniu z Królewską Dyrekcją Kolejową w Katowicach oraz z zachowaniem praw osób trzecich.

§1

Zezwolenia udziela się na okres 99 lat."

Z końcem 1900 roku Górnośląskie Tramwaje Parowe otrzymało prawo wywłaszczania gruntów pod budowę kolei od Rud w stronę Raciborza. Następnie do użytku oddany został krótki odcinek Rudy-Paproć (w lutym 1901). W kwietniu 1902 przedłużono linię do Markowic, po drodze budując stacje Szymocice, Nędza oraz Babice. W końcu 17 maja 1903 linia dotarła do ostatniej na linii stacji Ratibor Plania.

Dzieje kolei przed wojną

Po 1945 - w strukturach GKW

Bocznice

Linia stanowiła trzon transportu towarowego w regionie, z tego powodu posiadała kilka bocznic do różnych zakładów przemysłowych. Wykaz bocznic przedstawia poniższa tabela

L.p. Nazwa bocznicy Data otwarcia Data zamknięcia
1 Cegielnia "Wilcza" 1899-03-2525 marca 1899 1926-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1926
2 Górnośląskie Koleje Wąskotorowe 1905-06-022 czerwca 1905 1996-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1996
3 Kopalnia Węgla Kamiennego "Gliwice" 1905-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1905 1993-12-3131 grudnia 1993
4 Młyn parowy, późniejsza garbarnia 1923-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1923 1945-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1945
5 stacja normalnotorowa Markowice 1905-02-011 lutego 1905 1945-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1945
6 Tartak "Lukasine" 1930-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1930
7 Tartak "Paproć" 1945-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1945
8 Zakład Kruszyw Januszowice, Żwirownia "Babice" 1977-11-077 listopada 1977 1981-09-3030 września 1981
9 Zakłady Chemiczne "Ceres" S.A. 1905-02-011 lutego 1905 1945-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1945
10 Zakłady Elektrod Węglowych "1 Maja" (dawniej Siemens) 1939-05-2525 maja 1939
11 Żwirownia "Arndt & Baron" 1931-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1931
12 Żwirownia "Babice" Gminy Bojków 1931-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1931 1937-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1937

Niezrealizowane projekty

Plany przedłużenia linii do centrum Raciborza nie doszły do skutku, podobnie jak plany połączenia Rud z Kopalnią "Emma" (obecnie Marcel") przez Rybnik czy też pochodzącego z 1901 roku projektu budowy linii z Nieborowic do Czerwionki w której to znajduje się Kopalnia Dębieńsko. Jako fragment sieci tramwajowej, także kolej do Rud miała planowo zostać zelektryfikowana jednak pomysł ten nigdy nie doczekał się realizacji.

Tabor

Historyczny

W pierwszych latach do przewozów ludzi i towarów użytkowano tramwajowe lokomotywy parowe marki Hohenzoller, wycofane z dopiero co zelektryfikowanej miejskiej sieci tramwajowej, które ze względu na swój "miejski" rodowód nie sprawdziły się do ciągnięcia cięższych składów na dłuższych trasach. Już po 5 latach zaczęto więc wprowadzać do ruchu parowozy typowo "kolejowe" - początkowo marki Borsig (oznaczone serią Txb2) które służyły do lat 60-tych, później potężne Tw9. Po wojnie w ramach programu UNRRA dostarczono z USA maszyny serii Pxu które pracowały aż do zastąpienia ich spalinowozami rumuńskimi, kiedy to zostały w większości przekazane na Kujawskie Koleje Wąskotorowe. Podobnej klasy maszynami były polskie Px48 - trzy lokomotywy tej serii służyły na trasie Gliwice - Rudy w latach sześćdziesiątych jednak niewielka moc tych parowozów spowodowała, że przed końcem dekady zostały przeniesione na inne koleje wąskotorowe PKP.

Obecnie

Zestawienie (niepełne) taboru stacjonującego w Rudach:

Parowozy stacjonujące obecnie bądź w przeszłości

Nr fabr. Typ Producent Rok prod. Nr. Kotła Prześwit Oznaczenie Stan Uwagi
2647 Tw53 Chrzanów 1954 13963/54 785 Tw53-2566 sprzedany 05.03.2020 przetransportowany do Bytomia Karbia
3343 Las49 Chrzanów 1954 1655/53 785 Las49-3343 Sprawny
2002 Ryś Chrzanów 1950 719/50 785 Tkb27 sprzedany /w remoncie w 2019 sprzedany do Bytomia Karbia
3996 Tw53/Pw53 Chrzanów 1955/1997/9 13969/54 785 Pw53-02 Eksponat przebudowany z Tw53. Tender od Px48. Zachowały się skrzynie wodne
? Tw9 Schwartzkopf ? ? 785 Tw9-8 Eksponat na stacji znajduje się kocioł i jedno koło
? T40 AEG ? ? 785 Tw9-? Eksponat na stacji znajdują się skrzynie wodne z ostatniego egzemplarza tej serii
? Kp4 Chrzanów? ? ? ? Kp4 Eksponat rama parowozu
12050 ? Borsig 1929 12050/29 785 Bez oznaczeń Eksponat

Lokomotywy typów WLs75, WLs150, WLs180, L30H oraz L45H

Oznaczenie Typ fabryczny Numer fabryczny Rok produkcji Stan Rozstaw Typ silnika Stacjonowanie Uwagi
803S-01 803S 01 1988 Odstawiona 785 mm SW266 Rudy
b/d WLs50 1935 1968 Odstawiona 600 mm Nieznany b/d
b/d WLs50 1936 1968 Odstawiona 600 mm Nieznany b/d



Pozostałe pojazdy trakcyjne

Nr fabr. Typ Rok prod. Prześwit Oznaczenie Stan Uwagi
25076 A20D-P 1985 750 MBxd2-308 Odstawiony wagon motorowy
ex. 1000mm obecne wózki pochodzą Mbxd2-225
25194 A20D-P 1986 750 MBxd2-218 Sprawny wagon motorowy
2088 2WLs50 1970 785 2WLs50-2088 Sprawna
2244 2WLs50 ? 785 brak Odstawiona
1189 2WLs40 1961 785 10 Odstawiona Pęknięty blok silnika
???? 2WLs40 ???? 800 ?? Odstawiona Brak wiązarów
377 WLs40 1955 600 ? Odstawiona
372 WLs40 1955 600 ? Odstawiona
044 WLs50M3 1992 600 WLs50-6 Odstawiona
3343 Las49 1954 785 Las49-3343 Sprawna
??? Siemens elektrowóz 1896 785 ??? Sprawna Brak m.in. reflektorów i części osprzętu elektr.
1732 2WLs50 1965 785 ???? Odstawiona

Wagony pasażerskie

Nr fabr. Typ Rok prod. Prześwit Oznaczenie Stan Uwagi
??? A20D-P 1988 785 Bxhpi 00-450034-236-7 Sprawny Wagon doczepny
Przekazany gminie Kuźnia Raciborska dn. 29.07.1994[1]
??? A20D-P 1988 785 Bxhpi 00-450034-237-5 Sprawny Wagon doczepny
Przekazany gminie Kuźnia Raciborska dn. 29.07.1994[2]
??? A20D-P 1988 785 Bxhpi 00-450034-238-3 Sprawny Wagon doczepny
Przekazany gminie Kuźnia Raciborska dn. 29.07.1994[3]

Zestawienie historyczne

Zestawienie spalinowych pojazdów trakcyjnych stacjonujących w przeszłości i obecnie na stacji Rudy.

Zestawienie obecnie nie obejmuje wagonów motorowych oraz lokomotyw typu WLs40/50 i pochodnych oraz różnego rodzaju lokomotyw kopalnianych.


Typ Numer Obecne / ostatnie
oznaczenie		 Stacjonowanie od roku Stacjonowanie do roku Stan Obecne / ostatnie
miejsce stacjonowania
1Aw 1811 Bxhpi 00-380034 211–9 1974 nadal Odstawiona Rudy
2WLs40 1189 10 1993 nadal Odstawiona Rudy
2WLs50 1189 PKP 10 b/d b/d Odstawiona ?
2WLs50 1732 Borynia 6 2015 2018 Odstawiona Błędowa Tyczyńska (Zakład remontowy)
2WLs50 1814 b/d 2014 Nadal Odstawiona Rudy
2WLs50 1817 WLs50-1817 b/d nadal Odstawiona Rudy
2WLs50 1836 WLs50-1836 2017 nadal Odstawiona Rudy
2WLs50 1836 WLs50-1836 2002 b/d Odstawiona Rudy
2WLs50 2088 2Wls50-2088 1993 nadal Sprawna Rudy
2WLs50 2244 2Wls50-2244 "Wisienka" 2010 2018 W trakcie remontu TRI RAIL Tyczyn
802S 01 802S-01 2014 b/d Złom b/d
803S 01 803S-01 2014 nadal Odstawiona Rudy
A20D-P 25076 MBxd2-308 2014 2019 W trakcie remontu Pleszew Miasto
A20D-P 25194 MBxd2-218 2013 nadal Sprawna Rudy
A20D-P ?(223) 805.902 2003 2005 Sprawna Jindřichův Hradec (Czechy)
A20D-P b/d Bxhpi 00-450024-237-5 1988 nadal Odstawiona Rudy
A20D-P b/d Bxhpi 00-450024-238-3 1988 nadal Sprawna Rudy
A20D-P b/d Bxhpi 00-450024-236-7 1988 nadal Odstawiona Rudy
BTxh b/d BTxh 00-320034-317-0 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxh b/d BTxh 00-320034-318-9 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxh b/d BTxh 00-320034-313-9 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxh b/d BTxh 00-320034-319-6 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxhp b/d 04 2023 nadal Odstawiona Rudy
BTxhp b/d 03 2023 nadal Odstawiona Rudy
BTxhp b/d 03 b/d b/d Odstawiona Rudy
BTxhp b/d 04 b/d b/d Odstawiona Rudy
BTxhp b/d BTxhp 00-320034-315-4 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxhp b/d BTxhp 00-320034-316-2 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxhp b/d BTxhp 00-320034-314-7 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxhpi b/d BTxhpi 316-1 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxhpi b/d BTxhpi 00-220034-311-5 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxhpi b/d BTxhpi 00-220034-310-7 b/d nadal Sprawna Rudy
Björke b/d S 00-00-932-3000-1 1969 nadal Odstawiona Rudy
Borsig Bn2t 12050 15 2017 nadal Eksponat Rudy
Doc b/d Doc b/d nadal W trakcie remontu Rudy
GLs30 ? Brak 2010 obecnie Odstawiona Skansen w Rudach
Kddxh b/d Kddxh b/d nadal Sprawna Rudy
Kdxh b/d S b/d nadal Sprawna Rudy
Kdxh b/d Kdxh 00-151344-504-7 b/d nadal Sprawna Rudy
Kdxh b/d S 00-00-934-1105-6 b/d nadal Odstawiona Rudy
L30H 23397 TU38.001 2003 2005 Sprawna Třemešná ve Šlezsku
L30H 23437 Lyd2-101 2003 2005 Sprawna Bytom Karb Wąskotorowy
L30H 23437 Lyd2-101 2010 2020-03-05 Sprawna Bytom Karb Wąskotorowy
L30H 24367 Lyd2-63 2010 2020 Sprawna Środa Wielkopolska Miasto
L45H 20566 Lxd2-370 1968 1973 Złom Bytom Rozbark
L45H 20567 Lxd2-352 1968 1990 W trakcie remontu Bytom Karb Wąskotorowy
L45H 20568 Lxd2-353 1968 1990 Złom Bytom Rozbark
L45H 20569 Lxd2-354 1968 1992 Odstawiona Rudy
L45H 20569 Lxd2-354 2003 nadal Odstawiona Rudy
L45H 20570 Lxd2-355 2004 2005 Złom Stanica
L45H 20570 Lxd2-355 1990 1992 Złom Stanica
L45H 20849 brak 2011 nadal Odstawiona Rudy
L45H 20849 brak 2003 2009 Odstawiona Rudy
L45H 20850 L45H-358 1994 2002 Sprawna Oberwiesenthal
L45H 20850 L45H-358 1970 1990 Sprawna Oberwiesenthal
L45H 20921 Lxd2-360 1970 1970 Złom Bytom Karb Wąskotorowy
L45H 20922 Lxd2-361 1970 1992 Złom Bytom Rozbark
L45H 21277 Lxd2-366 1972 1975 Złom Bytom Karb Wąskotorowy
L45H 21580 Lxd2-367 1973 1992 Złom Bytom Rozbark
L45H 24324 HP-Lxd2-08 2012 nadal Odstawiona Rudy
L45H 24325 PKW-Lxd2-09 b/d 2019 Nieznany, W naprawie MaLoWa Bahnwerkstatt GmbH, Benndorf
L45H 24325 PKW-Lxd2-09 2012 2014 Nieznany, W naprawie MaLoWa Bahnwerkstatt GmbH, Benndorf
L45H 24327 PKW-Lxd2-11 b/d 2019 Sprawna MaLoWa Bahnwerkstatt GmbH, Benndorf
L45H 24327 PKW-Lxd2-11 2012 2014 Sprawna MaLoWa Bahnwerkstatt GmbH, Benndorf
L45H 24331 Lxd2-373 2002 2005 Sprawna Rudy
L45H 24331 Lxd2-373 2011 nadal Sprawna Rudy
Las49 3343 Las49-3343 2011 nadal Sprawna Rudy
PWmd b/d PWmd 4001-8 b/d nadal Odstawiona Rudy
Pdx b/d Pdx 00-15 534 7109-6 b/d nadal Sprawna Rudy
Pdxh b/d Pdxh 00-15 534 7106-9 b/d nadal Sprawna Rudy
Pw53 3996 Pw53-02 1997 nadal Eksponat Rudy
Rdxh 23 Rdxh 00-15 734 4603-4 b/d nadal Sprawna Rudy
Siemens b/d 1 1994 nadal W trakcie remontu Rudy
Tw53 2467 Tw53-2566 2010 2020-03-05 Odstawiona Bytom Karb Wąskotorowy
Tw53 2467 Tw53-2566 199x 2007 Odstawiona Bytom Karb Wąskotorowy
Tw53 2652 Tw53-2670 b/d b/d Pomnik Racibórz
Tw53 3996 Tw53-3996 1993 nadal Odstawiona Rudy
Tw9 8 Tw9-8 b/d nadal Eksponat Rudy
WLp50 031 Wlp50-031 2013 2022 W trakcie remontu b/d
WLs150 6838 WLs150-6838 2002 2005 Złom Stanica
WLs150 7211 Lyd1-150 2017 nadal Odstawiona Rudy
WLs150 7225 Wls150-7225 2005 nadal Odstawiona Rudy
WLs150 7228 WLs150-7228 1997 2005 Złom Złomowisko w Gliwicach - Łabędach
WLs150 7230 Lyd1-306 1969 1971 Złom Bytom Rozbark
WLs150 7232 Lyd1-308 1969 1970 Pomnik Nadleśnictwo w Marculach
WLs150 7232 Lyd1-308 2003 2005 Pomnik Nadleśnictwo w Marculach
WLs150 7233 Lyd1-309 1969 1970 Odstawiona Bytom Karb Wąskotorowy
WLs150 7657 WLs150-7657 2002 2005 Złom Złomowisko w Gliwicach - Łabędach
WLs180 11 WLs180-11 2002 2005 Nieznany nieznane
WLs180 15 WLs180-15 1994 2005 Sprawna Rudy
WLs180 15 WLs180-15 2008 nadal Sprawna Rudy
WLs180 36 WLs180-36 1994 2005 Sprawna Rudy
WLs180 36 WLs180-36 2007 nadal Sprawna Rudy
WLs180 42 WLs180-42 2003 2005 Odstawiona Bytom Karb Wąskotorowy
WLs180 5660 Lyd1-250 2002 2005 Sprawna Pleszew Miasto
WLs180 5660 Lyd1-250 2012 2018 Sprawna Pleszew Miasto
WLs180 7 WLs180-07 2016 2018 Odstawiona Pleszew Prywatna Posesja
WLs40 324 brak b/d b/d Odstawiona Jedlicze
WLs40 372 Wls40-372 2010 nadal Eksponat Rudy
WLs40 377 Wls40-377 2010 nadal Eksponat Rudy

… dalsze wyniki


Przypisy

  1. ↑ Krzysztof Soida: Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz. Łódź: Emi-Press, 1998, s. 79. ISBN 83-904079-2-2. 
  2. ↑ Krzysztof Soida: Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz. Łódź: Emi-Press, 1998, s. 79. ISBN 83-904079-2-2. 
  3. ↑ Krzysztof Soida: Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz. Łódź: Emi-Press, 1998, s. 79. ISBN 83-904079-2-2. 

Bibliografia

  • Soida Krzysztof, Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz, EMI-PRESS, ISBN 83-904079-2-2
  • gkw.pl
Źródło: „https://enkol.pl/index.php?title=Zabytkowa_stacja_kolei_wąskotorowej_w_Rudach&oldid=59418”