Kolej wąskotorowa w Toruniu: Różnice pomiędzy wersjami

Z Enkol
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
(W podczas tworzenia hasła w 2020 roku standardy WP:WER już obowiązywały - prywatne wpisy na forum lub na blogu nie stanowią źródła)
(szablon Wikipedia)
 
(Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Linia kolejowa infobox
+
<!---{{Linia kolejowa infobox
 
  | zarządca      = [[Armia Cesarstwa Niemieckiego]] (1884–1920) <br /> [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojsko Polskie]] (1920-1939) <br />[[Wehrmacht]] (1939-1945)<br /> [[Ludowe Wojsko Polskie]] (1945-ok. 1970)
 
  | zarządca      = [[Armia Cesarstwa Niemieckiego]] (1884–1920) <br /> [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojsko Polskie]] (1920-1939) <br />[[Wehrmacht]] (1939-1945)<br /> [[Ludowe Wojsko Polskie]] (1945-ok. 1970)
 
  | nazwa          =  
 
  | nazwa          =  
Linia 20: Linia 20:
 
  | przebieg      =  
 
  | przebieg      =  
 
  | commons        =  
 
  | commons        =  
}}
+
}} --->
'''Kolej wąskotorowa w Toruniu''' – poligonowa [[kolej wąskotorowa]], która niegdyś istniała w [[Toruń|Toruniu]].
+
'''Kolej wąskotorowa w Toruniu''' – poligonowa [[kolej wąskotorowa]], która niegdyś istniała w Toruniu.
  
 
== Lokalizacja ==
 
== Lokalizacja ==
Kolej znajdowała się w lewobrzeżnej części miasta, na terenie dwóch dzielnic: [[Stawki (Toruń)|Stawek]] i [[Rudak]]u oraz w północnej części poligonu.  
+
Kolej znajdowała się w lewobrzeżnej części miasta, na terenie dwóch dzielnic: [[:pl:Stawki (Toruń)|Stawek]] i [[:pl:Rudak|Rudaku]] oraz w północnej części poligonu.  
  
 
== Historia ==
 
== Historia ==
 
[[Plik:Rampa przeładunkowa przy ul. Podgórskiej w Toruniu.jpg|mały|Rampa przeładunkowa przy ul. Podgórskiej, widok współczesny]]
 
[[Plik:Rampa przeładunkowa przy ul. Podgórskiej w Toruniu.jpg|mały|Rampa przeładunkowa przy ul. Podgórskiej, widok współczesny]]
Po zakończonej zwycięstwem [[Wojna francusko-pruska|wojny z Francją (1870–1871)]] [[Królestwo Prus|władze pruskie]] podjęły decyzję o rozbudowie [[Poligon toruński|toruńskiego poligonu]] m.in. o konną kolej wąskotorową o rozstawie szyn 600 mm. Wybudowano wówczas łącznie ok. 30 km torów, które służyły do dowozu zaopatrzenia dla ćwiczących artylerzystów. W latach 1901-1906 kolej rozbudowano i przekształcono w parową. Do wybuchu [[I wojna światowa|I wojny światowej]] na jej wyposażeniu znajdowało się 14 parowozów. W tym okresie wybudowano także dwie bocznice kolejowe. Łączyły one [[Linia kolejowa nr 18|linię kolejową (obecnie nr 18)]] ze składami amunicyjnymi zlokalizowanymi na terenie poligonu. Pierwszą z nich, normalnotorową (istniejącą do dziś), odprowadzono z [[Brzoza Toruńska|Brzozy Toruńskiej]], zaś drugą, wąskotorową z [[Rudak]]u (dziś [[Podział administracyjny Torunia|dzielnicy Torunia]]). Linia ta biegła wzdłuż dzisiejszych ulic Podgórskiej i Kniaziewicza. Na wysokości późniejszej [[Budynek Rozgłośni Polskiego Radia w Toruniu|radiostacji]] przecinała ona dzisiejszą ulicę Łódzką. Przy ul. Podgórskiej, obok [[Fort Kolejowy w Toruniu|Fortu Kolejowego]], znajdowała się stacja przeładunkowa między koleją normalnotorową a wąskotorową. Całkowita długość torowisk tej kolei wynosiła 32,2 km. W jej skład, oprócz wspomnianej bocznicy, wchodziła także pętla okrążająca cały teren ćwiczebny poligonu (22,1 km), dworzec w sąsiedztwie koszar, warsztaty oraz 5 mijanek.
+
Po zakończonej zwycięstwem [[:pl:Wojna francusko-pruska|wojny z Francją (1870–1871)]] władze pruskie podjęły decyzję o rozbudowie toruńskiego poligonu m.in. o konną kolej wąskotorową o rozstawie szyn 600 mm. Wybudowano wówczas łącznie ok. 30 km torów, które służyły do dowozu zaopatrzenia dla ćwiczących artylerzystów. W latach 1901-1906 kolej rozbudowano i przekształcono w parową. Do wybuchu [[:pl:I wojna światowa|I wojny światowej]] na jej wyposażeniu znajdowało się 14 parowozów. W tym okresie wybudowano także dwie bocznice kolejowe. Łączyły one [[:pl:Linia kolejowa nr 18|linię kolejową (obecnie nr 18)]] ze składami amunicyjnymi zlokalizowanymi na terenie poligonu. Pierwszą z nich, normalnotorową (istniejącą do dziś), odprowadzono z [[:pl:Brzoza Toruńska|Brzozy Toruńskiej]], zaś drugą, wąskotorową z Rudaku (dziś dzielnicy Torunia). Linia ta biegła wzdłuż dzisiejszych ulic Podgórskiej i Kniaziewicza. Na wysokości późniejszej [[Budynek Rozgłośni Polskiego Radia w Toruniu|radiostacji]] przecinała ona dzisiejszą ulicę Łódzką. Przy ul. Podgórskiej, obok [[Fort Kolejowy w Toruniu|Fortu Kolejowego]], znajdowała się stacja przeładunkowa między koleją normalnotorową a wąskotorową. Całkowita długość torowisk tej kolei wynosiła 32,2 km. W jej skład, oprócz wspomnianej bocznicy, wchodziła także pętla okrążająca cały teren ćwiczebny poligonu (22,1 km), dworzec w sąsiedztwie koszar, warsztaty oraz 5 mijanek.
W okresie [[II Rzeczpospolita|międzywojennym]] kolej wykorzystywana była m.in. przez Pomocniczą Składownię Uzbrojenia nr 8 – Magazyn Amunicji „Poligon”.
+
W okresie międzywojennym kolej wykorzystywana była m.in. przez Pomocniczą Składownię Uzbrojenia nr 8 – Magazyn Amunicji „Poligon”.
Po 1945 roku coraz rzadziej była ona wykorzystywana przez [[Ludowe Wojsko Polskie|Wojsko Polskie]] i ostatecznie została zlikwidowana na terenie należącym do miasta pod koniec lat 60. XX wieku. W tym samym czasie w miejscu dworca kolejowego wybudowano nowe koszary Bazy Materiałowej (obecnie 1. Baza Materiałowo - Techniczna). Do czasów współczesnych zachowała się po niej jedynie rampa przeładunkowa przy ul. Podgórskiej oraz fragmenty nasypu na terenie osiedla mieszkaniowego u zbiegu ulic Łódzkiej i Kniaziewicza. Natomiast w części poligonowej infrastruktura tej linii istnieje do dziś<ref>{{Cytuj | url=http://www.stawki.org/moje-stawki-fragment-wspomnien | tytuł=MOJE STAWKI. FRAGMENT WSPOMNIEŃ &#124; Stowarzyszenie Stawki<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.stawki.org | język=pl | data dostępu=2020-09-25}}</ref><ref>{{Cytuj | url=http://www.stawki.org/torunski-poligon-artyleryjski-czi | tytuł=Toruński Poligon Artyleryjski cz.I &#124; Stowarzyszenie Stawki<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.stawki.org | język=pl | data dostępu=2020-09-25}}</ref><ref>{{Cytuj | url=http://www.bikop.eu/dlibra/docmetadata?id=4437&from=publication | tytuł=Biblioteka Kolekcji Prywatnych - Toruń, poligon wojskowy<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.bikop.eu | język=en | data dostępu=2020-09-25}}</ref>.
+
Po 1945 roku coraz rzadziej była ona wykorzystywana przez Ludowe Wojsko Polskie i ostatecznie została zlikwidowana na terenie należącym do miasta pod koniec lat 60. XX wieku. W tym samym czasie w miejscu dworca kolejowego wybudowano nowe koszary Bazy Materiałowej (obecnie 1. Baza Materiałowo - Techniczna). Do czasów współczesnych zachowała się po niej jedynie rampa przeładunkowa przy ul. Podgórskiej oraz fragmenty nasypu na terenie osiedla mieszkaniowego u zbiegu ulic Łódzkiej i Kniaziewicza. Natomiast w części poligonowej infrastruktura tej linii istnieje do dziś<ref>{{Cytuj stronę| url=http://750mm.pl/index.php?PHPSESSID=07d1fa97ff8317f8a8bf35533259b4b9&topic=2986.msg38897#msg38897 | tytuł=Kolejka Poligonu Artyleryjskiego Toruń<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=750mm.pl | data dostępu=2020-09-25}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url=https://toruniarnia.blogspot.com/2017/03/poligon-artyleryjski-seria-podgorz.html | tytuł=Toruniarnia : Poligon Artyleryjski (Seria Podgórz)<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=toruniarnia.blogspot.com | data dostępu=2020-09-25}}</ref><ref>{{Cytuj stronę| url=http://www.stawki.org/moje-stawki-fragment-wspomnien | tytuł=MOJE STAWKI. FRAGMENT WSPOMNIEŃ &#124; Stowarzyszenie Stawki<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.stawki.org | język= | data dostępu=2020-09-25}}</ref><ref>{{Cytuj stronę| url=http://www.stawki.org/torunski-poligon-artyleryjski-czi | tytuł=Toruński Poligon Artyleryjski cz.I &#124; Stowarzyszenie Stawki<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.stawki.org | język= | data dostępu=2020-09-25}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url=http://www.bikop.eu/dlibra/docmetadata?id=4437&from=publication | tytuł=Biblioteka Kolekcji Prywatnych - Toruń, poligon wojskowy<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.bikop.eu | język= | data dostępu=2020-09-25}}</ref>.
  
 
== Ciekawostka ==
 
== Ciekawostka ==
 
Poligonowa kolej wąskotorowa dała początek normalnotorowej [[Linia kolejowa nr 27|linii kolejowej Toruń - Sierpc - Warszawa (obecnie nr 27)]]. W czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] jej fragmenty z części poligonowej zostały przełożone na prawobrzeże miasta, okrążając częściowo pierścień wewnętrzny [[Twierdza Toruń|Twierdzy Toruń]]. Ułatwiło to lepsze połączenie [[Transport kolejowy w Toruniu|toruńskich dworców kolejowych]] z Twierdzą. W tym samym czasie zaczęto przedłużać torowisko w kierunku [[Twierdza Modlin|Twierdzy Modlin]]. W okresie [[II Rzeczpospolita|międzywojennym]] fragment tej linii był wykorzystywany w rolnictwie. W latach 1935-1937 linia ta została przebudowana na normalnotorową, funkcjonującą do dziś.
 
Poligonowa kolej wąskotorowa dała początek normalnotorowej [[Linia kolejowa nr 27|linii kolejowej Toruń - Sierpc - Warszawa (obecnie nr 27)]]. W czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] jej fragmenty z części poligonowej zostały przełożone na prawobrzeże miasta, okrążając częściowo pierścień wewnętrzny [[Twierdza Toruń|Twierdzy Toruń]]. Ułatwiło to lepsze połączenie [[Transport kolejowy w Toruniu|toruńskich dworców kolejowych]] z Twierdzą. W tym samym czasie zaczęto przedłużać torowisko w kierunku [[Twierdza Modlin|Twierdzy Modlin]]. W okresie [[II Rzeczpospolita|międzywojennym]] fragment tej linii był wykorzystywany w rolnictwie. W latach 1935-1937 linia ta została przebudowana na normalnotorową, funkcjonującą do dziś.
  
== Przypisy ==
 
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
  
Linia 41: Linia 40:
 
* Roman Witkowski, ''Kolejki wojskowe w Toruniu w czasie I wojny światowej'', Świat Kolei, nr 7/2008
 
* Roman Witkowski, ''Kolejki wojskowe w Toruniu w czasie I wojny światowej'', Świat Kolei, nr 7/2008
  
{{Koleje wąskotorowe w Polsce}}
+
{{Wikipedia}}
{{Transport kolejowy w Toruniu}}
+
 
{{Twierdza Toruń}}
 
  
[[Kategoria:Transport kolejowy w Toruniu]]
 
 
[[Kategoria:Koleje wąskotorowe w Polsce]]
 
[[Kategoria:Koleje wąskotorowe w Polsce]]
[[Kategoria:Twierdza Toruń]]
+
[[Kategoria:Koleje przemysłowe i technologiczne]]
[[Kategoria:Infrastruktura transportu w Toruniu]]
 

Aktualna wersja na dzień 14:05, 5 sty 2022

Kolej wąskotorowa w Toruniu – poligonowa kolej wąskotorowa, która niegdyś istniała w Toruniu.

Lokalizacja[edytuj]

Kolej znajdowała się w lewobrzeżnej części miasta, na terenie dwóch dzielnic: Stawek i Rudaku oraz w północnej części poligonu.

Historia[edytuj]

Rampa przeładunkowa przy ul. Podgórskiej, widok współczesny

Po zakończonej zwycięstwem wojny z Francją (1870–1871) władze pruskie podjęły decyzję o rozbudowie toruńskiego poligonu m.in. o konną kolej wąskotorową o rozstawie szyn 600 mm. Wybudowano wówczas łącznie ok. 30 km torów, które służyły do dowozu zaopatrzenia dla ćwiczących artylerzystów. W latach 1901-1906 kolej rozbudowano i przekształcono w parową. Do wybuchu I wojny światowej na jej wyposażeniu znajdowało się 14 parowozów. W tym okresie wybudowano także dwie bocznice kolejowe. Łączyły one linię kolejową (obecnie nr 18) ze składami amunicyjnymi zlokalizowanymi na terenie poligonu. Pierwszą z nich, normalnotorową (istniejącą do dziś), odprowadzono z Brzozy Toruńskiej, zaś drugą, wąskotorową z Rudaku (dziś dzielnicy Torunia). Linia ta biegła wzdłuż dzisiejszych ulic Podgórskiej i Kniaziewicza. Na wysokości późniejszej radiostacji przecinała ona dzisiejszą ulicę Łódzką. Przy ul. Podgórskiej, obok Fortu Kolejowego, znajdowała się stacja przeładunkowa między koleją normalnotorową a wąskotorową. Całkowita długość torowisk tej kolei wynosiła 32,2 km. W jej skład, oprócz wspomnianej bocznicy, wchodziła także pętla okrążająca cały teren ćwiczebny poligonu (22,1 km), dworzec w sąsiedztwie koszar, warsztaty oraz 5 mijanek. W okresie międzywojennym kolej wykorzystywana była m.in. przez Pomocniczą Składownię Uzbrojenia nr 8 – Magazyn Amunicji „Poligon”. Po 1945 roku coraz rzadziej była ona wykorzystywana przez Ludowe Wojsko Polskie i ostatecznie została zlikwidowana na terenie należącym do miasta pod koniec lat 60. XX wieku. W tym samym czasie w miejscu dworca kolejowego wybudowano nowe koszary Bazy Materiałowej (obecnie 1. Baza Materiałowo - Techniczna). Do czasów współczesnych zachowała się po niej jedynie rampa przeładunkowa przy ul. Podgórskiej oraz fragmenty nasypu na terenie osiedla mieszkaniowego u zbiegu ulic Łódzkiej i Kniaziewicza. Natomiast w części poligonowej infrastruktura tej linii istnieje do dziś[1][2][3][4][5].

Ciekawostka[edytuj]

Poligonowa kolej wąskotorowa dała początek normalnotorowej linii kolejowej Toruń - Sierpc - Warszawa (obecnie nr 27). W czasie I wojny światowej jej fragmenty z części poligonowej zostały przełożone na prawobrzeże miasta, okrążając częściowo pierścień wewnętrzny Twierdzy Toruń. Ułatwiło to lepsze połączenie toruńskich dworców kolejowych z Twierdzą. W tym samym czasie zaczęto przedłużać torowisko w kierunku Twierdzy Modlin. W okresie międzywojennym fragment tej linii był wykorzystywany w rolnictwie. W latach 1935-1937 linia ta została przebudowana na normalnotorową, funkcjonującą do dziś.

Przypisy

  1. Kolejka Poligonu Artyleryjskiego Toruń. 750mm.pl. [dostęp 2020-09-25].
  2. Toruniarnia : Poligon Artyleryjski (Seria Podgórz). toruniarnia.blogspot.com. [dostęp 2020-09-25].
  3. MOJE STAWKI. FRAGMENT WSPOMNIEŃ | Stowarzyszenie Stawki. www.stawki.org. [dostęp 2020-09-25].
  4. Toruński Poligon Artyleryjski cz.I | Stowarzyszenie Stawki. www.stawki.org. [dostęp 2020-09-25].
  5. Biblioteka Kolekcji Prywatnych - Toruń, poligon wojskowy. www.bikop.eu. [dostęp 2020-09-25].

Bibliografia[edytuj]

  • Roman Witkowski, Kolejki wojskowe w Toruniu w czasie I wojny światowej, Świat Kolei, nr 7/2008



Ta strona zawiera treści z Wikipedii. Oryginalny artykuł był umieszczony pod nazwą Kolej wąskotorowa w Toruniu. Lista autorów jest dostępna w historii strony. Tekst z Wikipedii jest udostępniony na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach.