Edytujesz 104E

{{Lokomotywa elektryczna infobox
 |typ_lokomotywy               =104E, 104Ea, 104Eb
 |grafika                      =[[File:Electric locomotive EP09-007.jpg|300px]]
 |opis_zdjęcia                 =
 |przeznaczenie_lokomotywy     =pasażerska
 |przewoźnik                   =[[PKP]]
 |oznaczenie_przewoźnika       =EP09
 |producent                    =[[Pafawag]]
 |lata_budowy                  =1986-1997
 |liczba_członów               =
 |układ_osi                    =Bo'Bo'
 |masa_służbowa                =83,5 tony
 |długość_ze_zderzakami        =16740 mm
 |szerokość                    =2974 mm
 |wysokość                     =4300 mm
 |rozstaw_osi_skrajnych        =
 |nacisk_osi                   =20 T
 |średnica_kół                 =1250 mm
 |rozstaw_szyn                 =1435 mm
 |system_zasilania             =3 kV DC
 |liczba_silników              =4
 |typ_silników                 =LKa740
 |moc_ciągła                   =2940 kW
 |moc_godzinna                 =3180 kW
 |siła_pociągowa               =21 T
 |stosunek_przekładni          =73:38
 |prędkość_konstrukcyjna       =160 km/h
 |sterowanie_wielokrotne       =brak
 |system_hamulca               =Oerlikon + ED
 |system_ogrzewania            =
 |uwagi                        =
}}
{{Rozbuduj}}
'''104E'''(typ ''104E'', ''104Ea'', ''104Eb'', ''104Ec'')- normalnotorowa [[lokomotywa elektryczna]] przeznaczone do ciągnięcia składów pasażerskich, produkowana w zakładach [[Pafawag]] we Wrocławiu w latach 1986-97. Powstało 47 sztuk dla [[PKP]] gdzie otrzymały oznaczenie '''EP09'''. Jest to jedna z najszybszych lokomotyw produkowanych w Polsce.

==Historia==
Prace projektowe prowadzone przez Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Pojazdów Szynowych w Poznaniu, przyniosły efekt w postaci projektu lokomotywy czteroosiowej, pasażerskiej o prędkości maksymalnej 140 km/h. Projekt ukończony w 1981 roku trafił do Wrocławskiego [[Pafawag]]u, gdzie do 1984 roku miały powstać dwa jeżdżące prototypy. Budowa maszyn opóźniła się jednak o ponad dwa lata. Pierwsza była gotowa we wrześniu 1986 roku, zaś druga w czerwcu 1987 roku. Na etapie budowy, zdecydowano się na zwiększenie prędkości konstrukcyjnej do 160 km/h, poprzez zmianę przełożenia. Oficjalny debiut tych lokomotyw wyznaczono na 29 maja 1988 roku. Zostały dopuszczone do ruchu po Centralnej Magistrali Kolejowej z prędkością 160 km/h.

==Opis konstrukcji==  
Lokomotywa posiada dwie kabiny maszynisty, po jednej na każdej ścianie czołowej. Jako pierwsza lokomotywa w Polsce została wyposażona w  dwusystemowy układ hamulcowy, standardowy pneumatyczny i elektrodynamiczny. Opracowane w OBRPS Poznań dwuosiowe wózki były konstrukcją innowacyjną. Do połączenia pudła z wózkami, zamiast czopu skrętnego zastosowano wieszaki i sprężyny. Wózki połączono sprzęgiem międzywózkowym. Siły pociągowe i hamowania były przenoszone na poziomie główki szyny poprzez system cięgieł, co owocowało poprawą przyczepności w stosunku do innych lokomotyw produkowanych w Polsce. Silniki trakcyjne zabudowane sztywno w wózku, przekazują moc poprzez dwa łożyska stożkowe na sprzęgło, dalej na wał drążony i kolejne sprzęgło na zestawy kołowe. Dzięki temu rozwiązaniu zwiększyła się niezawodność układu napędowego względem rozwiązań stosowanych w [[4E/303E]].

==Eksploatacja==
Lokomotywy byly dostarczone do jednego przewoźnika - [[PKP|Polskich Kolei Państwowych]]. Po jego podziale na spółki, wszystkie przeszły w posiadanie [[PKP Cargo]]. W latach 2007-2009 wszystkie lokomotywy przekazano spółce [[PKP Intercity]], gdzie używane są do prowadzenia pociągów krajowych i międzynarodowych. W grudniu 2009 roku lokomotywy otrzymały świadectwo dopuszczenia do ruchy na terenie Czech.

{| class="wikitable sortable" style="text-align:center"
|+ Spis lokomotyw 104E (EP09)
! Numer egzemplarza
! Rok budowy
! Pierwszy przydział
|-
| 001
| 1986
| Kraków Prokocim
|-
| 002
| 1987
| Kraków Prokocim
|-
| 003 - 004 
| 1990
| Kraków Prokocim
|-
| 005 - 007
| 1990
| Warszawa Olszynka Grochowska
|-
| 008 - 012
| 1991
| Warszawa Olszynka Grochowska
|-
| 013 - 014
| 1992
| Kraków Prokocim
|-
| 015 - 024
| 1992
| Warszawa Olszynka Grochowska
|-
| 025 i 031
| 1993
| Kraków Prokocim
|-
| 026 - 030 i 032
| 1993
| Warszawa Olszyna Grochowska
|-
| 033 - 037
| 1994
| Warszawa Olszynka Grochowska
|-
| 039 - 040
| 1995
| Warszawa Olszynka Grochowska
|-
| 038 i 042 - 044
| 1996
| Warszawa Olszynka Grochowska
|-
| 045
| 1996
| Kraków Prokocim
|-
| 046 - 047
| 1997
| Kraków Prokocim
|}

Lokomotywa o numerze 035 została zniszczona podczas katastrofy kolejowej 3 marca 2012 roku.

==Linki zewnętrzne==
* [http://pl.wikipedia.org/wiki/Pafawag_104E Pafawag 104E]
[[Kategoria:Hasła encyklopedyczne]]
[[Kategoria:Lokomotywy elektryczne PKP]]
[[Kategoria:Normalnotorowe lokomotywy elektryczne]]