Edytujesz Kolej wąskotorowa
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
Uwaga: Nie jesteś zalogowany. Jeśli wykonasz jakąkolwiek zmianę, Twój adres IP będzie widoczny publicznie. Jeśli zalogujesz się lub utworzysz konto, Twoje zmiany zostaną przypisane do konta, wraz z innymi korzyściami.
Edycja może zostać wycofana. Porównaj ukazane poniżej różnice między wersjami, a następnie zapisz zmiany.
Aktualna wersja | Twój tekst | ||
Linia 14: | Linia 14: | ||
[[Kolej górska]] – kolej poprowadzona w terenie górskim, mająca duże znaczenie dla turystyki – może być to także [[kolej zębata]] lub terenowa [[kolej linowa]]. | [[Kolej górska]] – kolej poprowadzona w terenie górskim, mająca duże znaczenie dla turystyki – może być to także [[kolej zębata]] lub terenowa [[kolej linowa]]. | ||
− | [[Kolej parkowa]] - kolej pasażerska w parku lub parku rozrywki. W Polsce działają | + | [[Kolej parkowa]] - kolej pasażerska w parku lub parku rozrywki. W Polsce działają cztery koleje parkowe: |
* [[Kolejka Parkowa Maltanka|Maltańska Kolej Dziecięca]]; | * [[Kolejka Parkowa Maltanka|Maltańska Kolej Dziecięca]]; | ||
* [[Kolejka parkowa w Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku]] | * [[Kolejka parkowa w Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku]] | ||
Linia 31: | Linia 31: | ||
800 mm - w zaborze rosyjskim co prawda obowiązywał rozstaw 750 mm, jednak "osiemsetkę" zastosowano na liniach wąskotorowych wokół i z Warszawy (późniejsze Warszawskie Koleje Dojazdowe) - były to: [[Kolej Dojazdowa Marecka]] (KDM), później Radzymińska KD, [[Kolej Jabłonowska]], Kolej Grójecka (później Grójecka KD, obecnie [[Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa]]) i Kolej Wilanowska (dawniej Droga Żelazna Wilanowska, później włączona w struktury kolei grójeckiej, zlikwidowana w 1971 roku); dawniej szerokość toru również tramwajów konnych np. w Sopocie. Do dzisiaj nie dotrwała żadna "osiemsetka" - wszystkie kolejki warszawskie przebudowano na 750 mm (kolej jabłonowska i marecka [radzymińska]) lub 1000 mm (kolej wilanowska, włączona do kolei grójeckiej). Obecnie we Wrocławiu, na terenie Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej przy ul. Braci Gierymskich (blisko Mostu Bartoszowickiego) jest ustawiona w charakterze pomnika techniki linowa wyciągarka jazowa, stojąca na torze o szerokości 810 mm. | 800 mm - w zaborze rosyjskim co prawda obowiązywał rozstaw 750 mm, jednak "osiemsetkę" zastosowano na liniach wąskotorowych wokół i z Warszawy (późniejsze Warszawskie Koleje Dojazdowe) - były to: [[Kolej Dojazdowa Marecka]] (KDM), później Radzymińska KD, [[Kolej Jabłonowska]], Kolej Grójecka (później Grójecka KD, obecnie [[Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa]]) i Kolej Wilanowska (dawniej Droga Żelazna Wilanowska, później włączona w struktury kolei grójeckiej, zlikwidowana w 1971 roku); dawniej szerokość toru również tramwajów konnych np. w Sopocie. Do dzisiaj nie dotrwała żadna "osiemsetka" - wszystkie kolejki warszawskie przebudowano na 750 mm (kolej jabłonowska i marecka [radzymińska]) lub 1000 mm (kolej wilanowska, włączona do kolei grójeckiej). Obecnie we Wrocławiu, na terenie Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej przy ul. Braci Gierymskich (blisko Mostu Bartoszowickiego) jest ustawiona w charakterze pomnika techniki linowa wyciągarka jazowa, stojąca na torze o szerokości 810 mm. | ||
− | 785 mm - taki prześwit (30 cali pruskich) stosowany był bardzo wcześnie, najsilniej rozpowszechnił się na sieci [[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe|górnośląskich kolei wąskotorowych]] (obecnie zachowane tylko dwie czynne linie turystyczne: Bytom-Miasteczko Śląskie oraz Stanica - Rudy Raciborskie - Paproć; ponadto | + | 785 mm - taki prześwit (30 cali pruskich) stosowany był bardzo wcześnie, najsilniej rozpowszechnił się na sieci [[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe|górnośląskich kolei wąskotorowych]] (obecnie zachowane tylko dwie czynne linie turystyczne: Bytom-Miasteczko Śląskie oraz Stanica - Rudy Raciborskie - Paproć; ponadto istnieje kilka odcinków linii użytkowanych przez przemysł; zachowane nieczynne linie to odcinek do Strzybnicy (linia Bytom Karb - Miasteczko Śląskie) oraz tor stacyjny stacji Gliwice Trynek). |
780 mm - rzadko stosowany, dawniej kolej cukrowni Cedry Wielkie. | 780 mm - rzadko stosowany, dawniej kolej cukrowni Cedry Wielkie. | ||
− | 760 mm - rozstaw bośniacki, [[koleje wąskotorowe w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim|Zagłębie Ostrawsko-Karwińskie]]; koleje leśne w Karpatach (Bieszczadach); Przeworsk - Dynów; Strumień - Chybie; taką szerokość posiadała kiedyś cała Hrubieszowska Kolej Dojazdowa. W dawnych Austro-Węgrzech i na Bałkanach to | + | 760 mm - rozstaw bośniacki, [[koleje wąskotorowe w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim|Zagłębie Ostrawsko-Karwińskie]]; koleje leśne w Karpatach (Bieszczadach); Przeworsk - Dynów; Strumień - Chybie; taką szerokość posiadała kiedyś cała Hrubieszowska Kolej Dojazdowa. W dawnych Austro-Węgrzech i na Bałkanach to główny rozstaw kolei wąskotorowych. |
750 mm - kolejny, najpopularniejszy standard rozpowszechniony pod koniec XIX wieku - taki rozstaw ma większość istniejących kolei wąskotorowych na terenie Niemiec, Polski, Białorusi, Ukrainy, Rosji. | 750 mm - kolejny, najpopularniejszy standard rozpowszechniony pod koniec XIX wieku - taki rozstaw ma większość istniejących kolei wąskotorowych na terenie Niemiec, Polski, Białorusi, Ukrainy, Rosji. | ||
Linia 41: | Linia 41: | ||
716 mm - szerokość toru zastosowana w Cukrowni Kruszwica; później wszystkie linie zostały przebudowane na szerokość 750 mm. | 716 mm - szerokość toru zastosowana w Cukrowni Kruszwica; później wszystkie linie zostały przebudowane na szerokość 750 mm. | ||
− | 700 mm - w Polsce | + | 700 mm - w Polsce zaistniał jeden tylko przypadek zastosowania takiej szerokości toru - w II RP istniała linia Gonczary - Filipowicze, uruchamiana jako kolej gospodarcza (tzn. wtedy, gdy było na to zapotrzebowanie). Kolej po II Wojnie Światowej była wciąż w eksploatacji (widniała na mapach linii kolejowych Białorusi). |
600 mm - Standard rozpowszechniony szeroko po wynalezieniu przez Paula Armanda Decauville'a kolei o przenośnych przęsłach o tym prześwicie. Dzięki nim nastąpił rozkwit kolejek polowych, które stanowiły podstawę logistyki w budownictwie dróg i kolei normalnotorowych i ważny środek transportu podczas działań wojennych, m.in. obydwu wojen światowych. W miarę rozwoju samochodów budowlanych k. w. przenośne straciły na znaczeniu i obecnie stosuje się je rzadko, zazwyczaj przy budowie tuneli oraz w kopalniach torfu (dzisiaj m. in. zakłady należące do firmy HolLas w miejscowościach Krakulice (Gace), Rucianka i Biedkowo - ten ostatni najpewniej już zakończył funkcjonowanie). | 600 mm - Standard rozpowszechniony szeroko po wynalezieniu przez Paula Armanda Decauville'a kolei o przenośnych przęsłach o tym prześwicie. Dzięki nim nastąpił rozkwit kolejek polowych, które stanowiły podstawę logistyki w budownictwie dróg i kolei normalnotorowych i ważny środek transportu podczas działań wojennych, m.in. obydwu wojen światowych. W miarę rozwoju samochodów budowlanych k. w. przenośne straciły na znaczeniu i obecnie stosuje się je rzadko, zazwyczaj przy budowie tuneli oraz w kopalniach torfu (dzisiaj m. in. zakłady należące do firmy HolLas w miejscowościach Krakulice (Gace), Rucianka i Biedkowo - ten ostatni najpewniej już zakończył funkcjonowanie). | ||
− | 550 mm - rozstaw zastosowany w | + | 550 mm - rozstaw zastosowany w jednej z kopalń węgla kamiennego na Górnym Śląsku; kopalnia ta jest znana z eksploatacji prawdopodobnie ostatniej w Polsce lokomotywy wąskotorowej LDI-45N, produkcji rumuńskiej firmy Unio. |
500 mm - kolej gospodarcza w Gozdnicy oraz kolej Jazu Bartoszowickiego we Wrocławiu (linia biegła przez Most Bartoszowicki, obecnie zachowany jest fragment toru od strony Śluzy Bartoszowice). | 500 mm - kolej gospodarcza w Gozdnicy oraz kolej Jazu Bartoszowickiego we Wrocławiu (linia biegła przez Most Bartoszowicki, obecnie zachowany jest fragment toru od strony Śluzy Bartoszowice). |