Stacja rozrządowa

Stacja rozrządowa (SR) – towarowa stacja manewrowa przeznaczona do rozrządzania składów pociągów towarowych oraz do zestawiania pociągów towarowych do innych stacji rozrządowych oraz manewrowych.

Stacje rozrządowe powstają zwykle w miejscach dużego naładunku lub wyładunku wagonów: w okręgach przemysłowych, portach, dużych ośrodkach miejskich. W tych punktach zbiegają się duże potoki wagonów.

Zadania stacji rozrządowych

przyjęcie pociągów,
przygotowanie składu do rozrządzania,
rozrządzanie,
gromadzenie wagonów poszczególnych relacji na torach kierunkowych,
zestawianie ze zgromadzonych wagonów składów według relacji (planu zestawiania),
przygotowanie pociągów do wyprawienia,
wyprawienie pociągu na szlak.

Rodzaje stacji rozrządowych

stacja rozrządowa równiowa bez górki - stacja, na której rozrządzanie składów może odbywać się metodą odstawiania i odrzutów wagonów, bez wykorzystania górki rozrządowej,
stacja rozrządowa równiowa z górką - stacja, na której wagony do rozrządzania są pchane przez lokomotywę manewrową na sztuczną górkę, natomiast z górki wagony zjeżdżają na odpowiednie tory kierunkowe poprzez działanie siły grawitacji,
stacja rozrządowa pochylniowa - ten typ występuje rzadko ze względu na trudność uformowania terenu stacji w całości na pochylni. Całość cyklu rozrządzania i zestawiania na stacji rozrządowej pochylniowej wykonywana jest z użyciem siły grawitacji.

Rodzaje stacji ze względu na kierunek pracy:

stacje jednokierunkowe- praca rozrządzania wagonów przybywających ze wszystkich kierunków odbywa się po jednym zespole torów: przyjazdowych, kierunkowych, porządkowych i odjazdowych,
stacje dwukierunkowe- praca rozrządzania wagonów przybywających ze wszystkich kierunków odbywa się w dwóch zespołach torów: przyjazdowych, kierunkowych, porządkowych i odjazdowych,

Rodzaje stacji ze względu na układ grup torów:

stacje z podłużnym układem grup torów, gdzie grupa torów przyjazdowych, kierunkowych i odjazdowych ustawione są jedne za drugimi,
stacje z poprzecznym układem grup torów, gdzie grupa torów przyjazdowych, kierunkowych i odjazdowych ustawione są równolegle do siebie,
stacje z kombinowanym układem grup torów, gdzie występuje układ podłużno - poprzeczny.

Elementy stacji rozrządowej

Tory przyjazdowe, na których skład przybywającego pociągu zostaje przyjęty od drużyny konduktorskiej i przygotowany do rozrządzania.
Tory kierunkowe (rozrządowe), na których rozstawia się wagony odpowiednio do kierunku lub punktu dalszego przeznaczenia.
Tory porządkowe, na których wagony podzielone na torach kierunkowych ustawia się we właściwej kolejności i zestawia się z nich skład nowego pociągu.
Tory odjazdowe, na które wystawia się skład, poddaje się go oględzinom technicznym, spisuje się wagony, przekazuje drużynie konduktorskiej, przygotowuje do odjazdu i po podłączeniu lokomotywy oraz próbie hamulców wysyła w dalszą drogą.
Tory przebiegowe łączące różne grupy torów ze sobą lub innymi punktami stacji, np. służą do przebiegu lokomotyw do lokomotywowni.
Tory wyciągowe potrzebne do przestawiania wagonów z jednego toru na inny tor równoległy.
Tory przeładunkowe używane w przypadkach, kiedy uszkodzony wagon lub jego ładunek nie może odbywać dalszej drogi i musi być poddany przeładunkowi.
Tory naprawcze, na których mniejsze uszkodzenia usuwa się bez przeładowywania ładunku wagonu.

A - tory przyjazdowe, B - górka rozrządowa, C - strefa zwrotnic, D - tory kierunkowe

Infrastruktura stacji rozrządowej

Na stacjach rozrządowych znajdują się minimum trzy posterunki techniczne - nastawnie. Grupę torów przyjazdowych obsługuje nastawnia dysponująca 1, przyjmująca pociągi ze szlaku, tory górki rozrządowej oraz tory kierunkowe obsługuje nastawnia rozrządowa (manewrowa), natomiast grupę torów odjazdowych obsługuje nastawnia dysponująca 2, wyprawiająca pociągi na szlak. Nastawnia rozrządowa oprócz nastawnicy posiada również stanowisko do obsługi hamulców torowych.

Hamulce torowe są elementami zlokalizowanymi na torach zjazdowych górki rozrządowej służą do nadawania odpowiedniej prędkości manewrowej odprzęgom zjeżdżającym z górki na tory kierunkowe.

Stacja rozrządowa powinna być wyposażona w sygnalizację świetlną, łączność telefoniczną, radiową, odpowiednie oświetlenie umożliwiające manewry w nocy.

Stacje rozrządowe w Polsce

Byłe stacje rozrządowe w Polsce, mające obecnie status stacji manewrowych

Bibliografia

Instrukcja o technologii pracy stacji towarowej R-60, PKP Cargo SA, Warszawa 2003

Ta strona zawiera treści z Wikipedii. Oryginalny artykuł był umieszczony pod nazwą Stacja rozrządowa. Lista autorów jest dostępna w historii strony. Tekst z Wikipedii jest udostępniony na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach.