Kolej wąskotorowa w Toruniu

Szablon:Linia kolejowa infobox Kolej wąskotorowa w Toruniu - poligonowa kolej wąskotorowa, która niegdyś istniała w Toruniu.

Lokalizacja

Kolej znajdowała się w lewobrzeżnej części miasta, na terenie dwóch dzielnic: Stawek i Rudaku oraz w północnej części poligonu.

Historia

Rampa przeładunkowa przy ul. Podgórskiej, widok współczesny

Po zakończonej zwycięstwem wojny z Francją (1870–1871) władze pruskie podjęły decyzję o rozbudowie toruńskiego poligonu m.in. o konną kolej wąskotorową o rozstawie szyn 600 mm. Wybudowano wówczas łącznie ok. 30 km torów, które służyły do dowozu zaopatrzenia dla ćwiczących artylerzystów. W latach 1901-1906 kolej rozbudowano i przekształcono w parową. Do wybuchu I wojny światowej na jej wyposażeniu znajdowało się 14 parowozów. W tym okresie wybudowano także dwie bocznice kolejowe. Łączyły one linię kolejową (obecnie nr 18) ze składami amunicyjnymi zlokalizowanymi na terenie poligonu. Pierwszą z nich, normalnotorową (istniejącą do dziś), odprowadzono z Brzozy Toruńskiej, zaś drugą, wąskotorową z Rudaku (dziś dzielnicy Torunia). Linia ta biegła wzdłuż dzisiejszych ulic Podgórskiej i Kniaziewicza. Na wysokości późniejszej radiostacji przecinała ona dzisiejszą ulicę Łódzką. Przy ul. Podgórskiej, obok Fortu Kolejowego, znajdowała się stacja przeładunkowa między koleją normalnotorową a wąskotorową. Całkowita długość torowisk tej kolei wynosiła 32,2 km. W jej skład, oprócz wspomnianej bocznicy, wchodziła także pętla okrążająca cały teren ćwiczebny poligonu (22,1 km), dworzec w sąsiedztwie koszar, warsztaty oraz 5 mijanek. W okresie międzywojennym kolej wykorzystywana była m.in. przez Pomocniczą Składownię Uzbrojenia nr 8 – Magazyn Amunicji „Poligon”. Po 1945 roku coraz rzadziej była ona wykorzystywana przez Wojsko Polskie i ostatecznie została zlikwidowana na terenie należącym do miasta pod koniec lat 60. XX wieku. W tym samym czasie w miejscu dworca kolejowego wybudowano nowe koszary Bazy Materiałowej (obecnie 1. Baza Materiałowo - Techniczna). Do czasów współczesnych zachowała się po niej jedynie rampa przeładunkowa przy ul. Podgórskiej oraz fragmenty nasypu na terenie osiedla mieszkaniowego u zbiegu ulic Łódzkiej i Kniaziewicza. Natomiast w części poligonowej infrastruktura tej linii istnieje do dziś.

Ciekawostka

Poligonowa kolej wąskotorowa dała początek normalnotorowej linii kolejowej Toruń - Sierpc - Warszawa (obecnie nr 27). W czasie I wojny światowej jej fragmenty z części poligonowej zostały przełożone na prawobrzeże miasta, okrążając częściowo pierścień wewnętrzny Twierdzy Toruń. Ułatwiło to lepsze połączenie toruńskich dworców kolejowych z Twierdzą. W tym samym czasie zaczęto przedłużać torowisko w kierunku Twierdzy Modlin. W okresie międzywojennym fragment tej linii był wykorzystywany w rolnictwie. W latach 1935-1937 linia ta została przebudowana na normalnotorową, funkcjonującą do dziś.

Bibliografia

• Roman Witkowski, Kolejki wojskowe w Toruniu w czasie I wojny światowej, Świat Kolei, nr 7/2008