Edytujesz Urządzenie rotacyjne

[[Plik:Urzadzenie-rotacyjne-5.jpg|300px|thumb|right|Urządzenie rotacyjne na terenie Warsztatów Naprawczych GKW na Rozbarku, data nieznana]]

'''Urządzenie rotacyjne''' - rodzaj pojazdów szynowych (pługów rotacyjnych) zbudowanych na bazie wąskotorowej lokomotywy spalinowej typu L45H (Lxd2) w Warsztatach Naprawczych Górnośląskich Kolei Wąskotorowych na Rozbarku (dzielnica Bytomia). Zadaniem tych urządzeń było oczyszczanie toru z wysypujących się z wagonów przewożonych w nich ładunków masowych typu rudy metali nieżelaznych, kamień, węgiel, skała płona oraz odśnieżanie. Urządzenia te nie posiadały żadnych oznaczeń, prócz typowych dla lokomotyw serii Lxd2 metalowych tabliczek z napisem "PKP". 

== Opis i historia ==

Na Górnośląskich Kolejach Wąskotorowych eksploatowano łącznie dwa tego typu urządzenia. Pierwsze z nich powstało na podwoziu skasowanej w następstwie wypadku lokomotywy [[L45H/20924|Lxd2-363]]<ref>Skreślona z inwentarza decyzją nr CH3D-805-7/83 z dnia 02.05.1983</ref> i zostało oddane do eksploatacji 15 grudnia 1983 (w dalszej części niniejszego artykułu zwane umownie ''urządzeniem nr 1''). W efekcie pozytywnych doświadczeń z eksploatacji tego urządzenia (doskonale się sprawdziło w czasie zimy 1983/84) podjęto decyzję o budowie drugiego urządzenia tego rodzaju. Powstało ono w roku 1987 na bazie kolejnej skasowanej w wyniku wypadku lokomotywy serii Lxd2, tym razem była to [[L45H/20849|Lxd2-357]]<ref>Skreślona z inwentarza decyzją nr CH3D-605-23/87 z dnia 24.07.1987</ref> (dalej zwane umownie ''urządzeniem nr 2''). Oba te urządzenia, choć wyglądały podobnie, różniły się jednym istotnym detalem: ''urządzenie nr 1'' nie posiadało napędu własnego (zdemontowano co najmniej silnik, możliwe, że także przekładnie, wentylator itp.), ''urządzenie nr 2'' posiadało własny napęd - prawdopodobnie, po prostu, pozostawiono oryginalny silnik oraz pozostałe podzespoły niezbędne do samodzielnej jazdy. Najważniejszą modyfikacją przebudowywanych lokomotyw była likwidacja krótszych przedziałów maszynowych (oryginalnie zawierających zbiorniki paliwa oraz sprężonego powietrza) oraz zamontowanie w ich miejscu silnika spalinowego z rodziny silników Wola DSR150 stosowanego m. in. do napędu wąskotorowych lokomotyw spalinowych typu [[WLs150]] (seria Lyd1), który wprawiał w ruch obrotowy zabudowaną na przedzie lokomotywy masywną drucianą szczotkę, która była organem usuwającym z toru zanieczyszczenia. ''Urządzenie nr 1'', z racji braku napędu, zawsze pracowało w zestawie z czynną lokomotywą. ''Urządzenie nr 2'', według zachowanych informacji, pracowało zwykle w zestawie z urządzeniem do odmiałowywania toru (rodzaj pługa lemieszowego) zbudowanym w roku 1982 przez Warsztaty Naprawcze Górnośląskich Kolei Wąskotorowych na Rozbarku na podwoziu wagonu towarowego (najprawdopodobniej węglarki systemu Ziehla). ''Urządzenie nr 2'' zachowało się do dziś i jest aktualnie eksponatem na stacji Rudy (Kolej Wąskotorowa w Rudach). ''Urządzenie nr 1'' zezłomowano w roku 1994 na terenie Warsztatów na Rozbarku, a lemieszowe urządzenie do odmiałowywania toru w roku 2007 na terenie stacji Stanica.

== Galeria ==

<gallery widths=320 perrow=3 caption="Urządzenie nr 1">
Plik:Lxd2-363-brzezinska.jpg|Lxd2-363 przed przebudową na urządzenie rotacyjne
Plik:Urzadzenie-rotacyjne-3.jpg|Lxd2-363 w trakcie przebudowy na urządzenie rotacyjne w Hali Napraw Lokomotyw Spalinowych nr 1 Warsztatów na Rozbarku
Plik:Urzadzenie-rotacyjne-2.jpg|Lxd2-363 w trakcie przebudowy na urządzenie rotacyjne w Hali Napraw Lokomotyw Spalinowych nr 1 Warsztatów na Rozbarku - napęd elementu roboczego
Plik:Urzadzenie-rotacyjne-4.jpg|Lxd2-363 w trakcie przebudowy na urządzenie rotacyjne w Hali Napraw Lokomotyw Spalinowych nr 1 Warsztatów na Rozbarku - napęd elementu roboczego
Plik:Urzadzenie-rotacyjne-5.jpg|Urządzenie rotacyjne (prawdopodobnie ''urządzenie nr 1'') na terenie Warsztatów Naprawczych na Rozbarku
</gallery>



<gallery widths=320 perrow=3 caption="Urządzenie nr 2">
Plik:Urzadzenie-rotacyjne-1.jpg|Urządzenie rotacyjne (przypuszczalnie ''urządzenie nr 2'') wraz z urządzeniem do odmiałowywania toru na dziedzińcu Warsztatów Naprawczych na Rozbarku
Plik:09am.jpg|27.08.2005 Urządzenie rotacyjne 2 (ex. Lxd2-357) na terenie stacji Rudy
Plik:19bm.jpg|27.08.2005 Urządzenie rotacyjne 2 (ex. Lxd2-357) na terenie stacji Rudy
Plik:Obraz 114am.jpg|12.07.2008 Urządzenie rotacyjne 2 (ex. Lxd2-357) na terenie stacji Rudy
Plik:DSC02750am.JPG|09.08.2009 Zdekompletowane urządzenie rotacyjne 2 (ex. Lxd2-357) na terenie stacji Rudy
Plik:Lxd2-357.jpg|Urządzenie rotacyjne na terenie stacji w Rudach. 09.05.2015
</gallery>



<gallery widths=320 perrow=3 caption="Urządzenie do odmiałowywania toru">
Plik:Odmial-3.jpg|Urządzenie do odmiałowywania podczas budowy (przypuszczalnie na terenie Warsztatów Naprawczych na Rozbarku), rok 1982
Plik:Odmial-2.jpg|Urządzenie do odmiałowywania prawdopodobnie na stacji Pole Północ (Górnośląskie Koleje Wąskotorowe)
Plik:Odmial-1.jpg|Urządzenie do odmiałowywania toru podczas pracy w okolicy obecnego przystanku Bytom Wąskotorowy
Plik:Lxd2-357 1982 fot-KSoida.jpg|Lxd2-357 z urządzeniem do odmiałowywnania - jego fragment jest widoczny po lewej stronie zdjęcia. Widać także kabel (prawdopodobnie) zapewniający łączność głosową pomiędzy maszynistą a operatorem urządzenia odmiałowującego. Rok 1982. 
Plik:Urzadzenie-rotacyjne-6.jpg|Urządzenie rotacyjne nr 2 wraz z urządzeniem do odmiałowywania toru w hali wagonowni Warsztatów Naprawczych na Rozbarku. W głębi prawodopodobnie Lxd2-371. 31 maja 2002. 
Plik:Obraz 026am.jpg|11.08.2007 Częściowo zdekompletowane urządzenie do odmiałowywania toru na ekspozycji w Stanicy.
Plik:Obraz 030am.jpg|11.08.2007 Zdekompletowany pulpit sterowniczy urządzenia do odmiałowywania toru stojącego na terenie ekspozycji w Stanicy.
Plik:Obraz 029am.jpg|11.08.2007 Przedział maszynowy urządzenia do odmiałowywania toru stojącego na terenie ekspozycji w Stanicy.
</gallery>

{{Przypisy}}


== Źródła ==
* {{cytuj książkę | nazwisko = Soida| imię = Krzysztof| tytuł = Koleje Wąskotorowe na Górnym Śląsku od czasów najdawniejszych do 1990| wydawca = ApLand sp. z o.o.| miejsce = Katowice| rok = 2001| strony = 85| tom = II| tytuł tomu = Technika kolei wąskotorowych| część = 1| tytuł części = |isbn = 83-912575-0-9}}
* ''Kronika Parowozowni Rozbark''
* Księga inwentarzowa pojazdów trakcyjnych Centralnego Zarządu Kolei Dojazdowych
* Informacje zebrane przez pierwszego autora niniejszego hasła

[[Kategoria:Górnośląskie Koleje Wąskotorowe]]