Edytujesz Mw63

{{Spalinowy zespół trakcyjny infobox
 |seria_zespołu_spalinowego          = Mw63
 |grafika                            = [[Plik:DSC07987bm.JPG|290px]]
 |opis_zdjęcia                       = Prototypowy, jednokierunkowy wagon silnikowy MBd1-130. Obecnie znajduje się w [[Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie]].
 |przewoźnik                         = [[PKP]], [[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe|SGKW]], [[FPKW]], [[Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie|MuzKol Sochaczew]], [[MOSIR Ełk]]
 |oznaczenie_przewoźnika             = [[MBd1]], [[MBc1]]
 |producent                          = Warsztaty [[Gdańska Kolej Dojazdowa|Gdańskiej Kolei Dojazdowej]] w Lisewie
 |lata_budowy                        = 1963 - 1970
 |układ_osi                          = B
 |układ_członów                      =
 |masa_służbowa                      = ok. 10 t
 |rozstaw_czopów_skrętu              =
 |długość_ze_zderzakami              = 
 |szerokość                          = 
 |wysokość                           = 
 |rozstaw_osi_skrajnych              =
 |rozstaw_osi_wózka                  = 
 |średnica_kół                       = 
 |rozstaw_szyn                       = 750mm, 785mm
 |zapas_paliwa                       =
 |typ_silnika                        = [[S42#S47A|S47A]], [[S59]], [[S59#S359|S359]], [[SW400]], [[SW400#6C107|6C107]]
 |producent_silnika                  = 
 |moc_silnika                        = 
 |rodzaj_przekładni                  = mechaniczna
 |typ_przekładni                     = [[S5-45]]
 |prędkość_konstrukcyjna             = 
 |nacisk_osi                         = 
 |system_hamulca                     = Powietrzny 
 |system_ogrzewania                  = od rury wydechowej
 |liczba_miejsc_siedzących           = ok. 10
 |liczba_miejsc_ogółem               =
 |uwagi                              =
[[Plik:DSC07043ccme.JPG|290px]]
Jednokierunkowy wagon silnikowy MBd1-137. Obecnie znajduje się na [[Ełcka Kolej Wąskotorowa|Ełckiej Kolei Wąskotorowj]]
}}
'''Mw63''' - typ dwuosiowego wąskotorowego spalinowego wagonu budowany w latach 1963 - 1973 w warsztatach [[Żuławska Kolej Dojazdowa|Gdańskiej Kolei Dojazdowej]] w {{w|Artykuł=Lisewo Malborskie|Tekst=Lisewie}}. Na [[Polskie Koleje Państwowe|PKP]], w zależności od rodzaju zainstalowanego silnika, posiadały oznaczenie MBd1 lub MBc1. 

== Eksploatacja ==

Prototypowy wagon motorowy zbudowano w 1958r, natomiast w latach 1963-70 zbudowano jeszcze 14 wagonów tego typu (wszystkie na tor 750 mm). Na [[PKP]] oznaczono je serią MBd1 (MBc1 dla pojazdów z silnikami benzynowymi), przy czym prototypowy wagon oznaczono początkowo jako Mz108.
Ze względu na małą liczbę miejsc wagony te były zwykle eksploatowane wraz z jednym lub dwoma wagonami doczepnymi - najczęściej typu [[3Aw]]. Sporadycznie wagony te wykorzystywano do prowadzenia lekkich pociągów towarowych. Po rozpoczęciu w połowie lat osiemdziesiątych XX wieku dostaw rumuńskich [[spalinowy zespół trakcyjny|spalinowych zespołów trakcyjnych]] typu [[A20D-P]] wagony te wycofywano z ruchu lub wykorzystywano w charakterze ciężkich drezyn, zmieniając tym samym oznaczenie serii na [[Dkd]]. Ponadto pod koniec lat 90-tych wagon motorowy MBd1-125 trafił na [[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe|GKW]] i po naprawie średniej połączonej z przekuciem na 785 mm został oznaczony jako MBd1-281. W wagonie tym zainstalowano także typowe dla [[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe|GKW]] podwójne zderzaki, zmodyfikowano czołownice i oświetlenie na czołach (reflektory od [[Lxd2]]).

Wagony typu Mw63 eksploatowane były pierwotnie na [[Żuławska Kolej Dojazdowa|Gdańskiej Kolei Dojazdowej]], [[Kwidzyńska Kolej Dojazdowa|Kwidzyńskiej Kolei Dojazdowej]] oraz [[Hrubieszowska Kolej Dojazdowa|Hrubieszowskiej Kolei Dojazdowej]]. Pod koniec eksploatacji pod zarządem PKP wagony MBd1-133 i 137 przesłano ze zlikwidowanej [[Żuławska Kolej Dojadowa|Gdańskiej Kolei Dojazdowej]] na [[Ełcka Kolej Dojazowa|Ełcką Kolej Dojazdową]] (rok 1996), gdzie używane byly jako drezyny (Dkd605 i 606), a następnie MBd1-133 (Dkd 605) z Ełku na [[Mławska Kolej Dojazdowa|Mławską Kolej Dojazdową]]. Kolejny wagon tego typu - MBd1-125 (Dkd 603) po likwidacji [[Hrubieszowska Kolej Dojazdowa|Hrubieszowskiej Kolei Dojazdowej]] w roku 1994 przesłano na [[Przeworska Kolej Dojazdowa|Przeworską Kolej Dojazdową]], a następnie w 1999 na [[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe]].

Do dziś zachowały się wagony MBd1 o numerach: 130 (sprawny, prototyp), 134, 138 (oczekujące remontu) w [[Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie]], 137 (odstawiony) w Ełku ([[Ełcka Kolej Wąskotorowa|EKW]]), 133 (w trakcie naprawy), 138 (niesprawny, przebudowany na doczepny) w Rogowie ([[Kolej Wąskotorowa Rogów – Rawa – Biała]]) oraz 281 (ex. 125) – oczekujący remontu w Bytomiu ([[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe|GKW]]).

== Opis techniczny ==

Wagony charakteryzują się prostotą zastosowanych rozwiązań technicznych oraz wykorzystaniem do ich budowy podzespołów stosowanych w produkowanych wówczas samochodach ciężarowych Star(silnik, elementy układu przeniesienia napędu). Ponieważ wagony były budowane systemem gospodarczym, występowały niezgodności z dokumentacją techniczną. Z tego powodu poszczególne pojazdy różniły się od siebie nie tylko zewnętrznie (układ i szerokość okien, rozmieszczenie drzwi, układ wnętrza) ale również występowały różnice w zastosowanym układzie napędowym, elektrycznym, pneumatycznym i zawieszeniu. Ponadto część pojazdów zbudowano jako dwukierunkowe, a część jako jednokierunkowe (z przejściem międzywagonowym na końcu), przy czym podczas eksploatacji niektóre wagony dwukierunkowe zostały przebudowane na jednokierunkowe. 

=== Silnik i układ przeniesienia napędu ===

W wagonach zabudowywano pierwotnie stosowany w samochodach ciężarowych marki Star silnik i zapłonie iskrowym[[S42#S47A|S47A]] lub o zapłonie samoczynnym [[S59]]. Z czasem podczas remontów zastępowano go silnikiem o zapłonie samoczynnym [[S59#S359|S359]] lub [[SW400]] czy też [[SW400#6C107|6C107]]. Silnik zblokowany jest z suchym sprzęgłem tarczowym oraz pięciobiegową skrzynią biegów, z której z kolei moment obrotowy przekazywany jest za pomocą wału do skrzyni nawrotno - rozdzielczej, a następnie za pomocą dwóch wałów napędowych do przekładni osiowych zabudowanych na obu zestawach kołowych.

=== Układ hamulcowy ===

Wagon wyposażony jest w hamulec powietrzny (niesamoczynny i samocznny) oraz w pomocniczy hamulec ręczny. Korby hamulca ręcznego znajdują się z obu końców wagonu. Powietrza niezbędnego do działania hamulca oryginalnie dostarcza sprężarka zamontowana u spodu wagonu. W trakcie eksploatacji przebudowywano układ pneumatyczny montując sprężarkę obok silnika lub zastępując odrębną dużą sprężarkę, mniejszą sprężarką zabudowaną bezpośrednio na silniku.

=== Nadwozie / Podwozie ===

Wagon posiada nadwozie wykonane z profili stalowych, do których przyspawane jest zewnętrzne poszycie. Poszycie wewnętrzne przymocowane jest do szkieletu za pomocą drewnianych wstawek. 

Poszczególne wagony miały różny układ drzwi i okien, o różnej szerokości. Na obu bokach wagonu znajdują pojedyncze drzwi przesuwne, ponadto wagony jednokierunkowe posiadają na tylnej ścianie przejście międzywagonowe, natomiast wagon MBd1-122 posiadał dodatkowe drzwi z zewnątrz do kabiny „B”. W zależności od wersji wnętrze poszczególnych wagonów podzielone było na trzy lub na dwa przedziały. Do przedziału sterowniczego „A” prowadziło dwoje drzwi, gdyż przedzielony był on silnikiem. Do przedziału sterowniczego „B” - posiadały go wagony dwukierunkowe - prowadziły jedne drzwi. W przedziale pasażerskim podłużnie, wzdłuż ścian umieszczono ławki wykonane z drewnianych listewek.

Wagon spoczywa na dwóch zestawach kołowych, prowadzonych widłowo, łożyskowanych tocznie, zawieszonych na resorach piórowych, przy czym niektóre wagony miały resory umieszczone po zewnętrznej stronie wideł maźniczych, a inne - po wewnętrznej. Do czołownic przymocowano sprzęgi orczykowe z pojedynczym zderzakiem, wyjątek stanowi wagon eksploatowany na kolejach górnośląskich (785 mm), który posiada podwójne zderzaki i sprzęg umożliwiający połączenie z taborem GKW. Niektóre wagony poniżej czołownicy miały także zamontowany zgarniacz.


<gallery widths=230 heights=180 perrow=3 caption="">
Plik:Mbd1-281-karb-nastawnia1.jpg|Wagon motorowy MBd1-281 (ex MBd1-125) na stacji Bytom Karb Wąskotorowy.
Plik:Mbd1-281-karb1.jpg|MBd1-281 (ex MBd1-125) na stacji Bytom Karb Wąskotorowy.
Plik:DSC08019am.JPG|Wrak wagonu motorowego MBd1-138 na stacji [[Rogów Towarowy Wąskotorowy]].
</gallery>
{{clear}}

== Źródła ==

* [http://kolejrogowska.pl/?page_id=292 Opis wagonu na stronie Kolei Wąskotorowej Rogów - Biała - Rawa]

[[Kategoria:Hasła encyklopedyczne]]
[[Kategoria:Wąskotorowe wagony motorowe]]