Mw63

Mw63

Prototypowy, jednokierunkowy wagon silnikowy MBd1-130. Obecnie znajduje się w Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie.
Przewoźnik	PKP, SGKW, FPKW, MuzKol Sochaczew, MOSIR Ełk
Oznaczenie przewoźnika	MBd1, MBc1
Producent	Warsztaty Gdańskiej Kolei Dojazdowej w Lisewie
Lata budowy	1963 - 1970
Układ osi	B
Masa służbowa	ok. 10 t
Rozstaw szyn	750mm, 785mm
Typ silnika spalinowego	S47A, S59, S359, SW400, 6C107
Rodzaj przekładni	mechaniczna
Typ przekładni	S5-45
System hamulca	Powietrzny
System ogrzewania	od rury wydechowej
Liczba miejsc siedzących	ok. 10
Jednokierunkowy wagon silnikowy MBd1-137. Obecnie znajduje się na Ełckiej Kolei Wąskotorowj

Mw63 - typ dwuosiowego wąskotorowego spalinowego wagonu budowany w latach 1963 - 1973 w warsztatach Gdańskiej Kolei Dojazdowej w Lisewie. Na PKP, w zależności od rodzaju zainstalowanego silnika, posiadały oznaczenie MBd1 lub MBc1.

Eksploatacja[edytuj]

Prototypowy wagon motorowy zbudowano w 1958r, natomiast w latach 1963-70 zbudowano jeszcze 14 wagonów tego typu (wszystkie na tor 750 mm). Na PKP oznaczono je serią MBd1 (MBc1 dla pojazdów z silnikami benzynowymi), przy czym prototypowy wagon oznaczono początkowo jako Mz108. Ze względu na małą liczbę miejsc wagony te były zwykle eksploatowane wraz z jednym lub dwoma wagonami doczepnymi - najczęściej typu 3Aw. Sporadycznie wagony te wykorzystywano do prowadzenia lekkich pociągów towarowych. Po rozpoczęciu w połowie lat osiemdziesiątych XX wieku dostaw rumuńskich spalinowych zespołów trakcyjnych typu A20D-P wagony te wycofywano z ruchu lub wykorzystywano w charakterze ciężkich drezyn, zmieniając tym samym oznaczenie serii na Dkd. Ponadto pod koniec lat 90-tych wagon motorowy MBd1-125 trafił na GKW i po naprawie średniej połączonej z przekuciem na 785 mm został oznaczony jako MBd1-281. W wagonie tym zainstalowano także typowe dla GKW podwójne zderzaki, zmodyfikowano czołownice i oświetlenie na czołach (reflektory od Lxd2).

Wagony typu Mw63 eksploatowane były pierwotnie na Gdańskiej Kolei Dojazdowej, Kwidzyńskiej Kolei Dojazdowej oraz Hrubieszowskiej Kolei Dojazdowej. Pod koniec eksploatacji pod zarządem PKP wagony MBd1-133 i 137 przesłano ze zlikwidowanej Gdańskiej Kolei Dojazdowej na Ełcką Kolej Dojazdową (rok 1996), gdzie używane byly jako drezyny (Dkd605 i 606), a następnie MBd1-133 (Dkd 605) z Ełku na Mławską Kolej Dojazdową. Kolejny wagon tego typu - MBd1-125 (Dkd 603) po likwidacji Hrubieszowskiej Kolei Dojazdowej w roku 1994 przesłano na Przeworską Kolej Dojazdową, a następnie w 1999 na Górnośląskie Koleje Wąskotorowe.

Do dziś zachowały się wagony MBd1 (Mw63) o numerach:

- 130 prototyp, sprawny, eksploatowany sporadyczne przez Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie
- 133 w trakcie odbudowy w Rogowie Kolej Wąskotorowa Rogów – Rawa – Biała  
- 134 odstawiony na zapleczu w Sochaczewie Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie
- 137 eksponat na ekspozycji w Ełku (EKW
- 138 odstawiony w Kolej Wąskotorowa Rogów – Rawa – Biała, w ostatnim okresie eksploatacji w cukrowni używany jako na doczepny 
- 139 wrak odstawiony na zapleczu w Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie, 
- 281 (ex. 125) – oczekujący remontu w Bytomiu (GKW).

Opis techniczny[edytuj]

Wagony charakteryzują się prostotą zastosowanych rozwiązań technicznych oraz wykorzystaniem do ich budowy podzespołów stosowanych w produkowanych wówczas samochodach ciężarowych Star(silnik, elementy układu przeniesienia napędu). Ponieważ wagony były budowane systemem gospodarczym, występowały niezgodności z dokumentacją techniczną. Z tego powodu poszczególne pojazdy różniły się od siebie nie tylko zewnętrznie (układ i szerokość okien, rozmieszczenie drzwi, układ wnętrza) ale również występowały różnice w zastosowanym układzie napędowym, elektrycznym, pneumatycznym i zawieszeniu. Ponadto część pojazdów zbudowano jako dwukierunkowe, a część jako jednokierunkowe (z przejściem międzywagonowym na końcu), przy czym podczas eksploatacji niektóre wagony dwukierunkowe zostały przebudowane na jednokierunkowe.

Silnik i układ przeniesienia napędu[edytuj]

W wagonach zabudowywano pierwotnie stosowany w samochodach ciężarowych marki Star silnik o zapłonie iskrowym S42, S47A lub o zapłonie samoczynnym S59. Z czasem podczas remontów zastępowano go silnikiem o zapłonie samoczynnym S530, S359 lub SW400 czy też 6C107. Silnik zblokowany jest z suchym sprzęgłem tarczowym oraz pięciobiegową skrzynią biegów, z której z kolei moment obrotowy przekazywany jest za pomocą wału do skrzyni nawrotno - rozdzielczej, a następnie za pomocą dwóch wałów napędowych do przekładni osiowych zabudowanych na obu zestawach kołowych. Skrzynia biegów sterowana była ręcznie lewarkiem przy stanowisku maszynisty. Skrzynia nawrotna posiadała sterowanie pneumatyczne. Sprzęgło uruchamiane było za pomoc pedału w podłodze.

Układ hamulcowy / Pneumatyczny[edytuj]

Wagon wyposażony jest w hamulec powietrzny (niesamoczynny i samoczynny) oraz w pomocniczy hamulec ręczny śrubowy. Korba hamulca ręcznego znajduje się przy stanowisku (stanowiskach - w przypadku wagonów dwukierunkowych) maszynisty. Powietrza niezbędnego do działania hamulca oryginalnie dostarcza sprężarka zamontowana u spodu wagonu. W trakcie eksploatacji przebudowywano układ pneumatyczny montując sprężarkę obok silnika lub zastępując odrębną dużą sprężarkę, mniejszą sprężarką zabudowaną bezpośrednio na silniku. Pneumatyczny był również sygnał dźwiękowy, napęd piasecznic oraz sterowanie nawrotnikiem.

Nadwozie / Podwozie[edytuj]

Wagon posiada nadwozie wykonane z profili stalowych, do których przyspawane jest zewnętrzne poszycie. Poszycie wewnętrzne przymocowane jest do szkieletu za pomocą drewnianych wstawek.

Poszczególne wagony miały różny układ drzwi i okien, o różnej szerokości. Na obu bokach wagonu znajdują pojedyncze drzwi przesuwne, ponadto wagony jednokierunkowe posiadają na tylnej ścianie przejście międzywagonowe, natomiast wagon MBd1-122 posiadał dodatkowe drzwi z zewnątrz do kabiny „B”. W zależności od wersji wnętrze poszczególnych wagonów podzielone było na trzy lub na dwa przedziały. Do przedziału sterowniczego „A” prowadziło dwoje drzwi, gdyż przedzielony był on silnikiem. Do przedziału sterowniczego „B” - posiadały go wagony dwukierunkowe - prowadziły jedne drzwi. W przedziale pasażerskim podłużnie, wzdłuż ścian umieszczono ławki wykonane z drewnianych listewek.

Wagon spoczywa na dwóch zestawach kołowych, prowadzonych widłowo, łożyskowanych tocznie, zawieszonych na resorach piórowych, przy czym niektóre wagony miały resory umieszczone po zewnętrznej stronie wideł maźniczych, a inne - po wewnętrznej. Do czołownic przymocowano sprzęgi orczykowe z pojedynczym zderzakiem, wyjątek stanowi wagon eksploatowany na kolejach górnośląskich (785 mm), który posiada podwójne zderzaki i sprzęg umożliwiający połączenie z taborem GKW. Niektóre wagony poniżej czołownicy miały także zamontowany zgarniacz.

Lista wagonów motorowych MBd1 zbudowanych w WMD Lisewo[edytuj]

Typ / Numer fabryczny	Rok produkcji	Stan	Rozstaw	Typ silnika	Oznaczenie	Stacjonowanie
Mw63/374	1937	Wrak	750 mm	Andoria SW 400 W	MBd1-132	Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie
Mw63/375	1937	Sprawna	750 mm	S-53	MBd1-126	Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie
Mw63/1	1958	Sprawna	750 mm	Andoria 6 CT 107	MBd1-130	Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie
Mw63/14	1959	Wrak	750 mm	S-53	MBd1-138	Rogów Towarowy Wąskotorowy
Mw63/15	1959	Wrak	750 mm	S-53	MBd1-139	Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie
Mw63/2	1963	Złom	750 mm	S-53	Dkd604	Werbkowice Wąskotorowe

Dwukierunkowy wagon motorowy MBd1-281 (ex MBd1-125) na stacji Bytom Karb Wąskotorowy.
Dwukierunkowy wagon motorowy MBd1-281 (ex MBd1-125) na stacji Bytom Karb Wąskotorowy.
Wrak jednokierunkowego wagonu motorowego MBd1-138 na stacji Rogów Towarowy Wąskotorowy.

Tył jednokierunkowego, prototypowego wagonu silnikowego MBd1-130.
Tył jednokierunkowego wagonu silnikowego MBd1-137 z końca produkcji.
Dwukierunkowy wagon motorowy MBd1-281 (ex. 125) - widok od strony kabiny sterowniczej "B".

Źródła[edytuj]

Opis wagonu na stronie Kolei Wąskotorowej Rogów - Biała - Rawa