Dowolny tekst:
== Wprowadzenie == [[Plik:Maciejkowice-1942.jpg|thumb|right|900px]] '''Projekt przebudowy stacji Maciejkowice''' został przygotowany podczas II wojny światowej przez ''Reichsbahndirektion Oppeln'', czyli Dyrekcję Kolei Rzeszy w Opolu. Zatwierdzono go 18 kwietnia 1942 roku. Omawianym elementem tego projektu jest skan planu przebudowy układu torowego naniesiony na istniejący wcześniej układ. Skan został odnaleziony w zasobach Internetu 4 lipca 2008 roku, a jego autor pozostaje nieznany. W przypadku posiadania jakichkolwiek informacji autorskich, serwis Enkol.pl zachęca do [[Enkol:Kontakt|kontaktu]]. Analizę skanu wraz z materiałami dodatkowymi przygotował [[User:Mariusz Herchold|Mariusz Herchold]]. = Stary układ torowy = Omawiany skan stanowi szczegółowe źródło informacji o układzie torowym stacji Maciejkowice sprzed jej wojennej przebudowy. Stacja składała się wówczas z 8 torów głównych. Zwrotnice wszystkich rozjazdów nastawiane były ręcznie, a ich obsługa odbywała się z 3 posterunków zwrotniczowskich opisanych w poniższej tabeli. {| class="wikitable" |- ! Lokalizacja !! Rozjazdy zwyczajne !! Rozjazdy krzyżowe |- | zachodnia głowica rozjazdowa || 10 || 3 |- | wyjazd z parowozowni || 7 || 1 |- | wschodnia głowica rozjazdowa || 11 || 4 |} Opisy wybranych budynków są nieczytelne, ale z pewną dozą prawdopodobieństwa można stwierdzić, że pracą wszystkich trzech posterunków zwrotniczowskich kierował dyżurny ruchu z budynku stacyjnego zlokalizowanego po lewej stronie wieży wodnej (''Wasserturm''). Tak przynajmniej miało to miejsce na początku XX wieku, kiedy budynek ten na mapach opisywano jako ''Controllhaus''<ref>{{cytuj stronę | url = https://mapy.orsip.pl/ | tytuł = Geoportal Województwa Śląskiego ORSIP | data dostępu = 2021-03-26 | cytat = Mapa topograficzna na lata 1901-13 }}</ref>. Funkcję budynku stacyjnego pełnił on jeszcze w [[Archiwum:Plan_stacji_Maciejkowice_(1951)|1951 roku]], a zlikwidowany został prawdopodobnie w latach 60 XX wieku. Na planie przedstawiono 12-stanowiskową parowozownię wachlarzową jako istniejącą przed przebudową stacji, podczas gdy w literaturze <ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Soida | imię = Krzysztof | tytuł = Koleje Wąskotorowe na Górnym Śląsku, tom I | wydawca = "Śląsk" Sp. z o.o. | miejsce = Katowice | rok = 1995 | strony = 46 | isbn = 83-85831-82-7 }}</ref> zaznaczono, że parowozownia ta powstała dopiero w trakcie wojennej przebudowy. Biorąc jednak pod uwagę informacje, że w okresie międzywojennym w Maciejkowicach istniała parowozownia zatrudniająca 82 pracowników<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Soida | imię = Krzysztof | tytuł = Koleje Wąskotorowe na Górnym Śląsku, tom I | wydawca = "Śląsk" Sp. z o.o. | miejsce = Katowice | rok = 1995 | strony = 43 | isbn = 83-85831-82-7 }}</ref>, przy braku innych materiałów można brać pod uwagę co najmniej 2 możliwości: * w ramach wojennej przebudowy wzniesiono wachlarz w miejsce istniejącego tu wcześniej, * wojenna przebudowa jednak nie obejmowała samej parowozowni, a budynek był starszy. Nad zachodnią głowicą rozjazdową zaznaczona została kolej liniowa (''Drahtseilbahn'') opisana jako biegnąca z Szybu Kolejowego (''Bahnschacht'') Kopalni Chorzów do Szybu Zygmunt August (''Ernst August-Schacht'') tej samej kopalni. Być może szyby te należy traktować jako punkty pośrednie, gdyż kolej ta pierwotnie łączyła Hutę Królewską z odkrywką w Antoniowcu<ref>{{cytuj pismo | nazwisko = Halor | imię = Jakub | tytuł = Stacja Maciejkowice | czasopismo = Świat Kolei | oznaczenie = 2/2006 | strony = 33 | rok = 2006 | miesiąc = luty | wydawca = EMI-PRESS | miejsce = Łódź | issn = 1234-5962 }}</ref>. Ponadto, na planie zaznaczono istniejące w 1942: * podział terenu na działki ze wskazaniem ich właścicieli, * kanalizację obsługującą parowozownię Maciejkowice, * przechodzące nad stacją linie wysokiego napięcia (''Hochspannungs-Leitung''), * drogi wokół układu torowego. = Projektowany układ torowy = Zakres przebudowy układu torowego został na planie zaznaczony kolorem czerwonym. O tym, że przebudowa ta została zrealizowana świadczy fakt, że zaprojektowany układ służył (po kilku niewielkich przebudowach) do końca istnienia stacji Maciejkowice w 2003 roku. Zakres przebudowy przewidzianej w 1942 roku był szeroki - zaplanowano: * likwidację nieomal całego dotychczasowego układu torowego, * likwidację wszystkich 3 posterunków zwrotniczowskich, * budowę nowego układu torowego stacji z grupą 13 torów głównych, * budowę nowych, mechanicznych scentralizowanych urządzeń zabezpieczenia ruchu kolejowego, * budowę 2 nowych nastawni: dysponującej (Befehlsstellwerk), czyli późniejszej Mc oraz wykonawczej (Wärterstellwerk), czyli późniejszej Mc1. Warto zauważyć, że nowy układ torowy przewidywał nieomal całkowitą rezygnację ze stosowania rozjazdów krzyżowych podwójnych. Pozostawiono tylko jeden z nich, w torach zdawczo-odbiorczych Zakładów Azotowych, który został zastąpiony dwoma rozjazdami zwyczajnymi podczas modernizacji urządzeń zabezpieczenia ruchu kolejowego w latach 60 XX wieku. Dla każdego z torów głównych wyznaczono kierunek, dla którego przewidywano formować na nim pociągi. Jest to praktyka znana ze stacji rozrządowych, co świadczy o charakterze pracy Maciejkowic, utrzymanym również po wojnie ([[Archiwum:Plan_stacji_Maciejkowice_(1951)|plan stacji z 1951 roku]] również ma opisane kierunki). Literatura wspomina o pomyśle budowy górki rozrządowej<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Soida | imię = Krzysztof | tytuł = Koleje Wąskotorowe na Górnym Śląsku, tom I | wydawca = "Śląsk" Sp. z o.o. | miejsce = Katowice | rok = 1995 | strony = 46 | isbn = 83-85831-82-7 }}</ref>, jednak na omawianym planie jej nie zaznaczono. Jeśli taki pomysł był faktycznie rozważany, zapewne na wstępnym etapie projektu z niego zrezygnowano. Na planie zaznaczono ślady infrastruktury zlikwidowanej na krótko przed wybuchem II wojny światowej, której nie przewidywano odbudowywać w 1942 roku<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Soida | imię = Krzysztof | tytuł = Koleje Wąskotorowe na Górnym Śląsku, tom I | wydawca = "Śląsk" Sp. z o.o. | miejsce = Katowice | rok = 1995 | strony = 65| isbn = 83-85831-82-7 }}</ref>. Szczegóły przedstawiono w poniższej tabeli. {| class="wikitable" |- ! Tor !! Likwidacja !! Odbudowa |- | tor nr 1 szlaku do Pola Północnego || 1936 || 1947 |- | łącznica z Brzezin Śląskich do Pola Północnego || 1939 || 1974 |} = Ślady dawnych Maciejkowic = [[Plik:Maciejkowice-1942-dodatek1.jpg|thumb|right|370px]] [[Plik:Maciejkowice-1942-dodatek2.jpg|thumb|right|370px]] [[Plik:Maciejkowice-1942-dodatek3.jpg|thumb|right|370px]] Omawiany plan zawiera również cenne informacje o pozostałościach po układzie linii dojazdowych i bocznic Maciejkowic z XIX wieku. Są to: * nasyp po pierwotnym przebiegu linii do Brzezin Śląskich, * nasyp po pierwotnym przebiegu normalnotorowej Kolei Górnośląskiej (''Oberschlesische Eisenbahn'') omijającym obecną stację Chorzów Stary, * budynek mieszkalny będącym dawnym posterunkiem dróżnika (''Bahnwärter'') Kolei Górnośląskiej, istniejącym jeszcze co najmniej w 1980 roku, * pierwotny przebieg bocznicy do Huty Królewskiej (na tyłach parowozowni), * ślad po niezidentyfikowanej bocznicy, odgałęziającej się w zachodniej głowicy rozjazdowej w kierunku północnym, * pierwotny przebieg bocznicy do Szybu Zygmunt August. Wszystkie powyższe pozostałości zaznaczono na oddzielnych rysunkach. = Przypisy = [[Kategoria:Górnośląskie Koleje Wąskotorowe]]
Opis zmian:
To jest drobna zmiana Obserwuj
Anuluj