Deutz OMZ 122 F

OMZ 122 F
Lokomotywa wąskotorowa Deutz OMZ 122 F kolei przemysłowej na budowie Kanału Gliwickiego.
Przewoźnik	Firmy budowlane, kopalnie i inne zakłady przemysłowe, Wehrmacht.
Producent	Deutz
Lata budowy	1932-1965
Układ osi	B
Rozstaw szyn	500-1067 mm
Masa służbowa	10/12* t
Nacisk osi na szyny	5/6* t
Rozstaw osi skrajnych	1150 mm
Długość ze zderzakami	3820/4140* mm
Szerokość	1600 mm
Wysokość	2560 mm
Prędkość konstrukcyjna	17,5*** km/h
Maksymalna siła pociągowa	2100/2350* kg
Typ silnika spalinowego	OMZ 122
Moc znamionowa	36/40** KM
Zapas paliwa	50 l
Rodzaj przekładni	mechaniczna, czterobiegowa
System hamulca	ręczny.
* w zależności od wariantu - odpowiednią masę lokomotywy uzyskiwano za pomocą balastu. Lokomotywy HF 40 B dostarczone dla Wehrmachtu miały masę 7, 8,5 oraz 9 ton. ** moc ciągła/moc chwilowa (do 10 min). *** Na kolejnych biegach: 3,3/6,0/10,4/17,5 km/h.

Deutz OMZ 122 F - typ wąskotorowej lokomotywy spalinowej, produkowanej przez niemiecką firmę Humboldt-Deutzmotoren AG, Köln. Oznaczenie wywodzi się od zastosowanego typu silnika OMZ 122, na bazie którego powstała lokomotywa w dwóch odmianach: F - wąskotorowej (kolei polowej - Feldbahn) oraz R - normalnotorowej (manewrowej - Rangier). Obie odmiany dzieliły te same rozwiązania części mechanicznej. Wersję wąskotorową kupowały głównie firmy budowlane, kopalnie (do pracy na powierzchni) i inne zakłady posiadające koleje zakładowe. W 1940 roku partię 62 egzemplarzy dostarczono również dla Wehrmachtu, gdzie otrzymały oznaczenie HF 40 B. Ogółem w latach 1932-1944 wyprodukowano 1383 lokomotywy tego typu. W Polsce do czasów dzisiejszych nie dotrwał żaden egzemplarz tej serii.

Opis konstrukcji

Lokomotywa posiada dwucylindrowy, dwusuwowy silnik wysokoprężny Deutz OMZ 122 o mocy ciągłej 36 KM (z możliwością krótkotrwałego jej zwiększenia do 40 KM) przy 600 obrotach na minutę. Zastosowano smarowanie ciśnieniowe z pompą zębatą i wodny układ chłodzenia z obiegiem wymuszonym. Do rozruchu silnika wykorzystywane są wpuszczane do cylindrów sprężone gazy wylotowe, których część magazynowana jest w zbiorniku ciśnieniowym podczas pracy silnika. Czterobiegowa mechaniczna skrzynia biegów z mechanizmem nawrotnym (sprzęgła kłowe) pozwala na uzyskiwanie jednakowych prędkości przy jeździe w obu kierunkach. Silnik ze skrzynią biegów połączony jest za pomocą jednotarczowego sprzęgła suchego. Napęd ze skrzyni przenoszony jest poprzez przekładnię zębatą na tylną oś, która połączona jest z osią przednią za pomocą wiązarów. W odmianie wąskotorowej zastosowano zewnętrzną ostoję w formie skrzyni zespawanej z blach stalowych. Usprężynowanie stanowią resory piórowe. Uruchamiany za pomocą dźwigni ręcznej hamulec mechaniczny działa na wszystkie koła. Lokomotywę wyposażono ponadto w działające w obu kierunkach piasecznice, gwizdawkę wykorzystującą spaliny z układu wydechowego oraz acetylenowe lampy sygnalizacyjne.

Źródła

• Alfred B. Gottwald: Heeresfeldbahnen, Transpress, Stuttgart, 1998, ISBN 3-613-70818-3.
• Broszura reklamowa lokomotywy Deutz OMZ 122 F ze strony feldbahnseite.de (niem.), Frank Engel [dostęp 2014-06-29]
• de.wikipedia: Deutz OMZ 122 R (niem.) [dostęp 2014-06-29]
• heeresfeldbahn.de: HF 40 B (niem.), Florian Rauh [dostęp 2014-06-29]
• werkbahn.de: Deutz-KHD (niem.), Jens Merte [dostęp 2014-06-29]
• feldbahnmuseum-wiesloch.de: Deutz OMZ 122 F (niem.) [dostęp 2014-06-29]