Kolej wąskotorowa w Toruniu: Różnice pomiędzy wersjami
m (Dodano kategorię "Infrastruktura transportu w Toruniu" za pomocą HotCat, drobne techniczne) |
(szablon Wikipedia) |
||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | {{Linia kolejowa infobox | + | <!---{{Linia kolejowa infobox |
| zarządca = [[Armia Cesarstwa Niemieckiego]] (1884–1920) <br /> [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojsko Polskie]] (1920-1939) <br />[[Wehrmacht]] (1939-1945)<br /> [[Ludowe Wojsko Polskie]] (1945-ok. 1970) | | zarządca = [[Armia Cesarstwa Niemieckiego]] (1884–1920) <br /> [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojsko Polskie]] (1920-1939) <br />[[Wehrmacht]] (1939-1945)<br /> [[Ludowe Wojsko Polskie]] (1945-ok. 1970) | ||
| nazwa = | | nazwa = | ||
| Linia 20: | Linia 20: | ||
| przebieg = | | przebieg = | ||
| commons = | | commons = | ||
| − | }} | + | }} ---> |
| − | '''Kolej wąskotorowa w Toruniu''' – poligonowa [[kolej wąskotorowa]], która niegdyś istniała w | + | '''Kolej wąskotorowa w Toruniu''' – poligonowa [[kolej wąskotorowa]], która niegdyś istniała w Toruniu. |
== Lokalizacja == | == Lokalizacja == | ||
| − | Kolej znajdowała się w lewobrzeżnej części miasta, na terenie dwóch dzielnic: [[Stawki (Toruń)|Stawek]] i [[Rudak]] | + | Kolej znajdowała się w lewobrzeżnej części miasta, na terenie dwóch dzielnic: [[:pl:Stawki (Toruń)|Stawek]] i [[:pl:Rudak|Rudaku]] oraz w północnej części poligonu. |
== Historia == | == Historia == | ||
[[Plik:Rampa przeładunkowa przy ul. Podgórskiej w Toruniu.jpg|mały|Rampa przeładunkowa przy ul. Podgórskiej, widok współczesny]] | [[Plik:Rampa przeładunkowa przy ul. Podgórskiej w Toruniu.jpg|mały|Rampa przeładunkowa przy ul. Podgórskiej, widok współczesny]] | ||
| − | Po zakończonej zwycięstwem [[Wojna francusko-pruska|wojny z Francją (1870–1871)]] | + | Po zakończonej zwycięstwem [[:pl:Wojna francusko-pruska|wojny z Francją (1870–1871)]] władze pruskie podjęły decyzję o rozbudowie toruńskiego poligonu m.in. o konną kolej wąskotorową o rozstawie szyn 600 mm. Wybudowano wówczas łącznie ok. 30 km torów, które służyły do dowozu zaopatrzenia dla ćwiczących artylerzystów. W latach 1901-1906 kolej rozbudowano i przekształcono w parową. Do wybuchu [[:pl:I wojna światowa|I wojny światowej]] na jej wyposażeniu znajdowało się 14 parowozów. W tym okresie wybudowano także dwie bocznice kolejowe. Łączyły one [[:pl:Linia kolejowa nr 18|linię kolejową (obecnie nr 18)]] ze składami amunicyjnymi zlokalizowanymi na terenie poligonu. Pierwszą z nich, normalnotorową (istniejącą do dziś), odprowadzono z [[:pl:Brzoza Toruńska|Brzozy Toruńskiej]], zaś drugą, wąskotorową z Rudaku (dziś dzielnicy Torunia). Linia ta biegła wzdłuż dzisiejszych ulic Podgórskiej i Kniaziewicza. Na wysokości późniejszej [[Budynek Rozgłośni Polskiego Radia w Toruniu|radiostacji]] przecinała ona dzisiejszą ulicę Łódzką. Przy ul. Podgórskiej, obok [[Fort Kolejowy w Toruniu|Fortu Kolejowego]], znajdowała się stacja przeładunkowa między koleją normalnotorową a wąskotorową. Całkowita długość torowisk tej kolei wynosiła 32,2 km. W jej skład, oprócz wspomnianej bocznicy, wchodziła także pętla okrążająca cały teren ćwiczebny poligonu (22,1 km), dworzec w sąsiedztwie koszar, warsztaty oraz 5 mijanek. |
| − | W okresie | + | W okresie międzywojennym kolej wykorzystywana była m.in. przez Pomocniczą Składownię Uzbrojenia nr 8 – Magazyn Amunicji „Poligon”. |
| − | Po 1945 roku coraz rzadziej była ona wykorzystywana przez | + | Po 1945 roku coraz rzadziej była ona wykorzystywana przez Ludowe Wojsko Polskie i ostatecznie została zlikwidowana na terenie należącym do miasta pod koniec lat 60. XX wieku. W tym samym czasie w miejscu dworca kolejowego wybudowano nowe koszary Bazy Materiałowej (obecnie 1. Baza Materiałowo - Techniczna). Do czasów współczesnych zachowała się po niej jedynie rampa przeładunkowa przy ul. Podgórskiej oraz fragmenty nasypu na terenie osiedla mieszkaniowego u zbiegu ulic Łódzkiej i Kniaziewicza. Natomiast w części poligonowej infrastruktura tej linii istnieje do dziś<ref>{{Cytuj stronę| url=http://750mm.pl/index.php?PHPSESSID=07d1fa97ff8317f8a8bf35533259b4b9&topic=2986.msg38897#msg38897 | tytuł=Kolejka Poligonu Artyleryjskiego Toruń<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=750mm.pl | data dostępu=2020-09-25}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url=https://toruniarnia.blogspot.com/2017/03/poligon-artyleryjski-seria-podgorz.html | tytuł=Toruniarnia : Poligon Artyleryjski (Seria Podgórz)<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=toruniarnia.blogspot.com | data dostępu=2020-09-25}}</ref><ref>{{Cytuj stronę| url=http://www.stawki.org/moje-stawki-fragment-wspomnien | tytuł=MOJE STAWKI. FRAGMENT WSPOMNIEŃ | Stowarzyszenie Stawki<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.stawki.org | język= | data dostępu=2020-09-25}}</ref><ref>{{Cytuj stronę| url=http://www.stawki.org/torunski-poligon-artyleryjski-czi | tytuł=Toruński Poligon Artyleryjski cz.I | Stowarzyszenie Stawki<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.stawki.org | język= | data dostępu=2020-09-25}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url=http://www.bikop.eu/dlibra/docmetadata?id=4437&from=publication | tytuł=Biblioteka Kolekcji Prywatnych - Toruń, poligon wojskowy<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.bikop.eu | język= | data dostępu=2020-09-25}}</ref>. |
== Ciekawostka == | == Ciekawostka == | ||
Poligonowa kolej wąskotorowa dała początek normalnotorowej [[Linia kolejowa nr 27|linii kolejowej Toruń - Sierpc - Warszawa (obecnie nr 27)]]. W czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] jej fragmenty z części poligonowej zostały przełożone na prawobrzeże miasta, okrążając częściowo pierścień wewnętrzny [[Twierdza Toruń|Twierdzy Toruń]]. Ułatwiło to lepsze połączenie [[Transport kolejowy w Toruniu|toruńskich dworców kolejowych]] z Twierdzą. W tym samym czasie zaczęto przedłużać torowisko w kierunku [[Twierdza Modlin|Twierdzy Modlin]]. W okresie [[II Rzeczpospolita|międzywojennym]] fragment tej linii był wykorzystywany w rolnictwie. W latach 1935-1937 linia ta została przebudowana na normalnotorową, funkcjonującą do dziś. | Poligonowa kolej wąskotorowa dała początek normalnotorowej [[Linia kolejowa nr 27|linii kolejowej Toruń - Sierpc - Warszawa (obecnie nr 27)]]. W czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] jej fragmenty z części poligonowej zostały przełożone na prawobrzeże miasta, okrążając częściowo pierścień wewnętrzny [[Twierdza Toruń|Twierdzy Toruń]]. Ułatwiło to lepsze połączenie [[Transport kolejowy w Toruniu|toruńskich dworców kolejowych]] z Twierdzą. W tym samym czasie zaczęto przedłużać torowisko w kierunku [[Twierdza Modlin|Twierdzy Modlin]]. W okresie [[II Rzeczpospolita|międzywojennym]] fragment tej linii był wykorzystywany w rolnictwie. W latach 1935-1937 linia ta została przebudowana na normalnotorową, funkcjonującą do dziś. | ||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 41: | Linia 40: | ||
* Roman Witkowski, ''Kolejki wojskowe w Toruniu w czasie I wojny światowej'', Świat Kolei, nr 7/2008 | * Roman Witkowski, ''Kolejki wojskowe w Toruniu w czasie I wojny światowej'', Świat Kolei, nr 7/2008 | ||
| − | {{ | + | {{Wikipedia}} |
| − | + | ||
| − | |||
| − | |||
[[Kategoria:Koleje wąskotorowe w Polsce]] | [[Kategoria:Koleje wąskotorowe w Polsce]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Koleje przemysłowe i technologiczne]] |
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 14:05, 5 sty 2022
Kolej wąskotorowa w Toruniu – poligonowa kolej wąskotorowa, która niegdyś istniała w Toruniu.
Lokalizacja[edytuj]
Kolej znajdowała się w lewobrzeżnej części miasta, na terenie dwóch dzielnic: Stawek i Rudaku oraz w północnej części poligonu.
Historia[edytuj]
Po zakończonej zwycięstwem wojny z Francją (1870–1871) władze pruskie podjęły decyzję o rozbudowie toruńskiego poligonu m.in. o konną kolej wąskotorową o rozstawie szyn 600 mm. Wybudowano wówczas łącznie ok. 30 km torów, które służyły do dowozu zaopatrzenia dla ćwiczących artylerzystów. W latach 1901-1906 kolej rozbudowano i przekształcono w parową. Do wybuchu I wojny światowej na jej wyposażeniu znajdowało się 14 parowozów. W tym okresie wybudowano także dwie bocznice kolejowe. Łączyły one linię kolejową (obecnie nr 18) ze składami amunicyjnymi zlokalizowanymi na terenie poligonu. Pierwszą z nich, normalnotorową (istniejącą do dziś), odprowadzono z Brzozy Toruńskiej, zaś drugą, wąskotorową z Rudaku (dziś dzielnicy Torunia). Linia ta biegła wzdłuż dzisiejszych ulic Podgórskiej i Kniaziewicza. Na wysokości późniejszej radiostacji przecinała ona dzisiejszą ulicę Łódzką. Przy ul. Podgórskiej, obok Fortu Kolejowego, znajdowała się stacja przeładunkowa między koleją normalnotorową a wąskotorową. Całkowita długość torowisk tej kolei wynosiła 32,2 km. W jej skład, oprócz wspomnianej bocznicy, wchodziła także pętla okrążająca cały teren ćwiczebny poligonu (22,1 km), dworzec w sąsiedztwie koszar, warsztaty oraz 5 mijanek. W okresie międzywojennym kolej wykorzystywana była m.in. przez Pomocniczą Składownię Uzbrojenia nr 8 – Magazyn Amunicji „Poligon”. Po 1945 roku coraz rzadziej była ona wykorzystywana przez Ludowe Wojsko Polskie i ostatecznie została zlikwidowana na terenie należącym do miasta pod koniec lat 60. XX wieku. W tym samym czasie w miejscu dworca kolejowego wybudowano nowe koszary Bazy Materiałowej (obecnie 1. Baza Materiałowo - Techniczna). Do czasów współczesnych zachowała się po niej jedynie rampa przeładunkowa przy ul. Podgórskiej oraz fragmenty nasypu na terenie osiedla mieszkaniowego u zbiegu ulic Łódzkiej i Kniaziewicza. Natomiast w części poligonowej infrastruktura tej linii istnieje do dziś[1][2][3][4][5].
Ciekawostka[edytuj]
Poligonowa kolej wąskotorowa dała początek normalnotorowej linii kolejowej Toruń - Sierpc - Warszawa (obecnie nr 27). W czasie I wojny światowej jej fragmenty z części poligonowej zostały przełożone na prawobrzeże miasta, okrążając częściowo pierścień wewnętrzny Twierdzy Toruń. Ułatwiło to lepsze połączenie toruńskich dworców kolejowych z Twierdzą. W tym samym czasie zaczęto przedłużać torowisko w kierunku Twierdzy Modlin. W okresie międzywojennym fragment tej linii był wykorzystywany w rolnictwie. W latach 1935-1937 linia ta została przebudowana na normalnotorową, funkcjonującą do dziś.
Przypisy
- ↑ Kolejka Poligonu Artyleryjskiego Toruń. 750mm.pl. [dostęp 2020-09-25].
- ↑ Toruniarnia : Poligon Artyleryjski (Seria Podgórz). toruniarnia.blogspot.com. [dostęp 2020-09-25].
- ↑ MOJE STAWKI. FRAGMENT WSPOMNIEŃ | Stowarzyszenie Stawki. www.stawki.org. [dostęp 2020-09-25].
- ↑ Toruński Poligon Artyleryjski cz.I | Stowarzyszenie Stawki. www.stawki.org. [dostęp 2020-09-25].
- ↑ Biblioteka Kolekcji Prywatnych - Toruń, poligon wojskowy. www.bikop.eu. [dostęp 2020-09-25].
Bibliografia[edytuj]
- Roman Witkowski, Kolejki wojskowe w Toruniu w czasie I wojny światowej, Świat Kolei, nr 7/2008
Ta strona zawiera treści z Wikipedii. Oryginalny artykuł był umieszczony pod nazwą Kolej wąskotorowa w Toruniu. Lista autorów jest dostępna w historii strony. Tekst z Wikipedii jest udostępniony na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach.