Urządzenie rotacyjne

Urządzenie rotacyjne na terenie Warsztatów Naprawczych GKW na Rozbarku, data nieznana

Urządzenie rotacyjne - rodzaj pojazdów szynowych (pługów rotacyjnych) zbudowanych bazie wąskotorowej lokomotywy spalinowej typu L45H w Warsztatach Naprawczych Górnośląskich Kolei Wąskotorowych na Rozbarku (dzielnica Bytomia). Zadaniem tych urządzeń było oczyszczanie toru z wysypujących się z wagonów przewożonych w nich ładunków masowych typu rudy metali nieżelaznych, kamień, węgiel, skała płona oraz odśnieżanie. Urządzenia te nie posiadały żadnych oznaczeń, prócz typowych dla lokomotyw serii Lxd2 metalowych tabliczek z napisem "PKP".

Opis i historia

Na Górnośląskich Kolejach Wąskotorowych eksploatowano łącznie dwa tego typu urządzenia. Pierwsze z nich powstało na podwoziu skasowanej w następstwie wypadku lokomotywy Lxd2-363 i zostało oddane do eksploatacji 15 grudnia 1983 (w dalszej części niniejszego artykułu zwane umownie urządzeniem nr 1). W efekcie pozytywnych doświadczeń z eksploatacji tego urządzenia (doskonale się sprawdziło w czasie zimy 1983/84) podjęto decyzję o budowie drugiego urządzenia tego rodzaju. Powstało ono w roku 1987 na bazie kolejnej skasowanej w wyniku wypadku lokomotywy serii Lxd2, tym razem była to Lxd2-357 (dalej zwane umownie urządzeniem nr 2). Oba te urządzenia, choć wyglądały podobnie, różniły się jednym istotnym detalem: urządzenie nr 1 nie posiadało napędu własnego (zdemontowano co najmniej silnik, możliwe, że także przekładnie, wentylator itp.), urządzenie nr 2 posiadało własny napęd - prawdopodobnie, po prostu, pozostawiono oryginalny silnik oraz pozostałe podzespoły niezbędne do samodzielnej jazdy. Najważniejszą modyfikacją przebudowywanych lokomotyw była likwidacja krótszych przedziałów maszynowych (oryginalnie zawierających zbiorniki paliwa oraz sprężonego powietrza) oraz zamontowanie w ich miejscu silnika spalinowego z rodziny silników Wola DSR150 stosowanego m. in. do napędu wąskotorowych lokomotyw spalinowych typu WLs150 (seria Lyd1), który wprawiał w ruch obrotowy zabudowaną na przedzie lokomotywy masywną drucianą szczotkę, która była organem usuwającym z toru zanieczyszczenia. Urządzenie nr 1, z racji braku napędu, zawsze pracowało w zestawie z czynną lokomotywą. Urządzenie nr 2, według zachowanych informacji, pracowało zwykle w zestawie z urządzeniem do odmiałowywania toru (rodzaj pługa lemieszowego) zbudowanym w roku 1982 przez Warsztaty Naprawcze Górnośląskich Kolei Wąskotorowych na Rozbarku na podwoziu wagonu towarowego (najprawdopodobniej węglarki systemu Ziehla). Urządzenie nr 2 zachowało się do dziś i jest aktualnie eksponatem na stacji Rudy (Kolej Wąskotorowa w Rudach). Urządzenie nr 1 zezłomowano w roku 1994 na terenie Warsztatów na Rozbarku, a lemieszowe urządzenie do odmiałowywania toru w roku 2004 na terenie stacji Stanica.

Galeria

• Urządzenie nr 1
• 

  Lxd2-363 przed przebudową na urządzenie rotacyjne

• 

  Lxd2-363 w trakcie przebudowy na urządzenie rotacyjne w Hali Napraw Lokomotyw Spalinowych nr 1 Warsztatów na Rozbarku

• 

  Lxd2-363 w trakcie przebudowy na urządzenie rotacyjne w Hali Napraw Lokomotyw Spalinowych nr 1 Warsztatów na Rozbarku - napęd elementu roboczego

• 

  Lxd2-363 w trakcie przebudowy na urządzenie rotacyjne w Hali Napraw Lokomotyw Spalinowych nr 1 Warsztatów na Rozbarku - napęd elementu roboczego

• 

  Urządzenie rotacyjne (prawdopodobnie urządzenie nr 1) na terenie Warsztatów Naprawczych na Rozbarku

• Urządzenie nr 2
• 

  Urządzenie rotacyjne (przypuszczalnie urządzenie nr 2) wraz z urządzeniem do odmiałowywania toru na dziedzińcu Warsztatów Naprawczych na Rozbarku

• 

  Urządzenie rotacyjne nr 2 wraz z urządzeniem do odmiałowywania toru w hali wagonowni Warsztatów Naprawczych na Rozbarku. W głębi prawodopodobnie Lxd2-371. 31 maja 2002.

• Urządzenie do odmiałowywania toru
• 

  Urządzenie do odmiałowywania podczas budowy (przypuszczalnie na terenie Warsztatów Naprawczych na Rozbarku), rok 1982

• 

  Urządzenie do odmiałowywania prawdopodobnie na stacji Pole Północ (Górnośląskie Koleje Wąskotorowe)

• 

  Urządzenie do odmiałowywania toru podczas pracy w okolicy obecnego przystanku Bytom Wąskotorowy

• 

  Lxd2-357 z urządzeniem do odmiałowywnania - jego fragment jest widoczny po lewej stronie zdjęcia. Widać także kabel (prawdopodobnie) zapewniający łączność głosową pomiędzy maszynistą a operatorem urządzenia odmiałowującego. Rok 1982.

Źródła

• Krzysztof Soida: Koleje Wąskotorowe na Górnym Śląsku od czasów najdawniejszych do 1990. T. II: Technika kolei wąskotorowych. Cz. 1. Katowice: ApLand sp. z o.o., 2001, s. 85. ISBN 83-912575-0-9. 
• Kronika Parowozowni Rozbark
• Informacje zebrane przez pierwszego autora niniejszego hasła