|
|
| Linia 40: |
Linia 40: |
| | Po raz pierwszy kolej dotarła do Olecka<ref>W 1928 roku ówczesną nazwę miasta - Marggrabowa - zmieniono na ''Treuburg'' (dosł. Wierne Miasto) dla podkreślenia faktu, że plebiscyt w 1920 roku zakończył się na tych terenach przytłaczającym sukcesem Niemiec. W 1933 przemianowano w analogiczny sposób powiat</ref> w 1879 roku dzięki państwowej linii Gołdap - Ełk. W 1908 roku powstała lokalna linia kolejowa Olecko - Kruklanki. | | Po raz pierwszy kolej dotarła do Olecka<ref>W 1928 roku ówczesną nazwę miasta - Marggrabowa - zmieniono na ''Treuburg'' (dosł. Wierne Miasto) dla podkreślenia faktu, że plebiscyt w 1920 roku zakończył się na tych terenach przytłaczającym sukcesem Niemiec. W 1933 przemianowano w analogiczny sposób powiat</ref> w 1879 roku dzięki państwowej linii Gołdap - Ełk. W 1908 roku powstała lokalna linia kolejowa Olecko - Kruklanki. |
| | | | |
| − | W celu uzupełnienia sieci połączeń na terenie powiatu powołano w dniu 19 grudnia 1909 roku<ref>Akt erekcyjny dostępny na stronie: [http://www.wm.olecko.pl/koleje/OKW/OKW01.htm Ocalić od zapomnienia]</ref> przedsiębiorstwo Kolejka Olecka SA (''Oletzkoer Kleinbahn-AG''), której udziałowcami zostało państwo pruskie (udział w wysokości 1 050 000 Marek), Prowincja Prusy Wschodnie (525 000 M), Powiat Olecki (525 000 M) oraz przedsiębiorstwo [[Lenz & Co.]] (463 000 M)<ref>''Zeitschrift für Kleinbahnen'', v. 17 1910 r. (s. 334)</ref>. Zaplanowano budowę dwóch odcinków: | + | W celu uzupełnienia sieci połączeń na terenie powiatu powołano w dniu 19 grudnia 1909 roku<ref>Akt erekcyjny dostępny na stronie: [http://www.wm.olecko.pl/koleje/OKW/OKW01.htm Ocalić od zapomnienia]</ref> przedsiębiorstwo Kolejka Olecka SA (''Oletzkoer Kleinbahn-AG''), której udziałowcami zostało państwo pruskie (udział w wysokości 1 050 000 Marek), Prowincja Prusy Wschodnie (525 000 M), Powiat Olecki (525 000 M) oraz przedsiębiorstwo [[Lenz & Co.] (463 000 M)<ref>''Zeitschrift für Kleinbahnen'', v. 17 1910 r. (s. 334)</ref> |
| − | * Garbas (''Garbassen'') - Mieruszki (''Mierunsken'') - Olecko (''Marggrabowa'') o długości 27,3 km.
| |
| − | * Olecko - (''Marggrabowa'') - Świętajno (''Schwentainen'') o długości 15,9 km.
| |
| | | | |
| − | W ciągu następnych kilku miesięcy spółka uzyskała koncesję wraz z prawem do wywłaszczenia gruntów (marzec 1910 roku)<ref>''Zeitschrift für Kleinbahnen'', v. 17 1910 r. (s. 283)</ref> i przystąpiła do budowy.
| |
| | | | |
| − | Kolejkę zaprojektowano jako wąskotorową o szerokości toru 1000 mm. Główną stację przeładunkową z parowozownią zlokalizowano w Olecku równolegle do placów składowych kolei państwowych, przy czym część osobową umieszczono w północnej jej części na skwerze na wprost dworca kolei państwowych. Ze stacji wyprowadzono linie w dwóch kierunkach oraz bocznicę do gazowni miejskiej. Urozmaicony teren wymusił wykonanie szeregu prac ziemnych oraz obiektów inżynieryjnych. Były to głównie żelbetowe wiadukty kolejowe i drogowe, część z nich wykonana jako konstrukcje trójprzęsłowe z bocznymi przęsłami łukowymi i środkowym w postaci belki stalowej. Budowy wiaduktu (pierwotnie z belką stalową) wymagało również przeprowadzenie toru kolejki do Świętajna pod linią kolei państwowych na południe od stacji w Olecku.
| |
| | | | |
| − | Oba odcinki Kolejki Oleckiej oddano do użytku 18 września 1911 roku<ref>''Zeitschrift für Kleinbahnen'', v. 17 1910 r. (s. 790)</ref>.
| + | Die beiden Strecken wurden in Meterspur angelegt und am 18. September 1911 eröffnet. Die nördliche führte von der Kreisstadt mit damals über 5.000 Einwohnern über Mierunsken (Merunen) an der russischen Grenze bis nach Garbassen und war 27 Kilometer lang. Die zweite Strecke erstreckte sich in südwestlicher Richtung bis Schwentainen und war 16 Kilometer lang. Unklar ist, ob die Züge beider Strecken in Marggrabowa an derselben Station abgefahren sind. Es gibt Hinweise darauf, dass die Ausgangsbahnhöfe 800 m voneinander entfernt gewesen sind. |
| | | | |
| − | W sierpniu 1914 roku okolice Olecka wraz z całymi Mazurami zostały zajęte przez Rosjan. Po bitwie pod Tannenbergiem już we wrześniu Olecko znalazło się w strefie walk podczas bitwy nad jeziorami mazurskimi. Ostatecznie armię rosyjską wyparto z Prus Wschodnich w lutym 1915 roku, jednak kolejka została w znacznym stopniu zniszczona. Wycofujące się wojska rosyjskie wywiozły część taboru, materiałów i infrastruktury. Ogółem straty oszacowano na 256.500 RM. Z pomocą państwa udało się kolejkę ponownie uruchomić.
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | == Infrastruktura ==
| |
| − |
| |
| − | Sieć Oleckiej Kolei Wąskotorowej tworzyły dwie linie wybiegające z głównej stacji w Olecku na północ i na południowy-wschód. Całkowita długość linii wynosiła 43,2 km. Wykaz stacji i przystanków przedstawiają tabele:
| |
| − |
| |
| − | {| class="wikitable"
| |
| − | !Km
| |
| − | !Nazwa polska<ref>W związku z rezygnacją z odbudowy kolejki po 1945 roku formalnie nazw polskich nigdy nie nadano.</ref>
| |
| − | !Nazwa niemiecka
| |
| − | !Rodzaj posterunku
| |
| − | !Uwagi
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |0,0
| |
| − | |Garbas
| |
| − | |''Garbassen''
| |
| − | |stacja końcowa
| |
| − | |Dworzec murowany, magazyn szachulcowy.
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |1,9
| |
| − | |Mieruniszki Północ
| |
| − | |''Mierunsken Nord''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |4,0
| |
| − | |Mieruniszki Centrum
| |
| − | |''Mierunsken Mitte''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |4,6
| |
| − | |Mieruniszki Południe
| |
| − | |''Mierunsken Süd''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |Bocznica do fabryki
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |6,9
| |
| − | |Mieruniszki Folwark
| |
| − | |''Mierunsken Gut''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |9,4
| |
| − | |Drozdowo
| |
| − | |''Drosdowen''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |11,8
| |
| − | |Budki
| |
| − | |''Buttken''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |13,7
| |
| − | |Biała Olecka (Kamienna)
| |
| − | |''Billstein''
| |
| − | |stacja (od II wojny światowej)
| |
| − | |Bocznica do gorzelni
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |15,9
| |
| − | |Lenarty
| |
| − | |''Lehnarten''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |18,0
| |
| − | |Dąbrowice (Dombrowskie)
| |
| − | |''Dombrowsken''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |21,0
| |
| − | |Babki Oleckie
| |
| − | |''Stobbenort''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |22,9
| |
| − | |Sedranki I
| |
| − | |''Seedronken''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |23,3
| |
| − | |Sedranki II
| |
| − | |''Seedronken''
| |
| − | |przystanek sezonowy
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |23,7
| |
| − | |Olecko Kolonia
| |
| − | |''Liebchenruch''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |Budynek poczekalni
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |26,4
| |
| − | |Olecko Północ
| |
| − | |''Marggrabowa/Treuburg''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |26,8
| |
| − | |Olecko Stadion
| |
| − | |''Marggrabowa/Treuburg Stadion''
| |
| − | |przystanek (od lat '30)
| |
| − | |Drewniana wiata peronowa
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |27,0
| |
| − | |Olecko Centrum
| |
| − | |''Marggrabowa/Treuburg Mitte''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |27,3<br>0,0
| |
| − | |Olecko Wąskotorowe
| |
| − | |''Marggrabowa/Treuburg Kleinbahnhof''
| |
| − | |stacja styczna
| |
| − | |Dworzec, sanitariat, magazyn, waga wozowa i wagonowa, rampa czołowo-boczna, <br> parowozownia z warsztatami, bocznica do Zakł. Miejskich
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |1,7
| |
| − | |Siejnik
| |
| − | |''Elisenhöhe''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |4,0
| |
| − | |Kukowo
| |
| − | |''Kukowen''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |5,1
| |
| − | |Kukowo Folwark
| |
| − | |''Kukowen Gut''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |5,7
| |
| − | |Kukowo Las
| |
| − | |''Kukowen Wald''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |7,9
| |
| − | |Zajdy
| |
| − | |''Sayden''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |10,6
| |
| − | |Giże
| |
| − | |''Giesen''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |12,5
| |
| − | |Dudki
| |
| − | |''Duttken''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |13,8
| |
| − | |Kondratowo
| |
| − | |''Kondratsfelde''
| |
| − | |przystanek
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |15,9
| |
| − | |Świętajno
| |
| − | |''Schwentainen''
| |
| − | |stacja końcowa
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |}
| |
| − | <br>
| |
| − |
| |
| − | == Tabor ==
| |
| − |
| |
| − | Pierwszymi parowozami na kolejce oleckiej były cztery tendrzaki zbudowane przez Union Giesserei Königsberg w 1911 roku (nr fabr. 1883, 1884, 1885, 1886). Na kolejce oznaczono je TKB 1, 2, 3 i 4. Parowozy o układzie osi 1-3-0 posiadały silnik bliźniaczy. Nadciśnienie pary w kotle wynosiło 12 atm. Dwa z tych parowozów zostały utracone na przełomie lat 1914/15. W zamian otrzymano lokomotywę wyprodukowaną przez firmę Arnold Jung z Jungenthal (nr fabr. 2293). Był to również tendrzak z silnikiem bliźniaczym, lecz z dwoma osiami napędnymi o mocy 100 KM. Wkrótce zamówiono również w fabryce Jung dwa kolejne tendrzaki o układzie osi 1-3-0 o mocy 160 KM. Parowozy tego typu zakupiono wówczas również dla [[Ełcka Kolej Wąskotorowa|kolejki ełckiej]] i ''Pillkaller Kleinbahn''.
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | '''Wykaz parowozów Oleckiej Kolei Wąskotorowej'''
| |
| − | {| class="wikitable"
| |
| − | !Oznaczenie
| |
| − | !Producent
| |
| − | !Nr fabr. / rok prod.
| |
| − | !Typ
| |
| − | !Moc
| |
| − | !Uwagi
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |TKB 1
| |
| − | |Union Giesserei, Königsberg
| |
| − | |1883 / 1911
| |
| − | |1'Cn2t
| |
| − | |
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |TKB 2
| |
| − | |Union Giesserei, Königsberg
| |
| − | |1884 / 1911
| |
| − | |1'Cn2t
| |
| − | |
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |TKB 3
| |
| − | |Union Giesserei, Königsberg
| |
| − | |1885 / 1911
| |
| − | |1'Cn2t
| |
| − | |
| |
| − | |Utracony na przełomie lat 1915/16.
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |TKB 4
| |
| − | |Union Giesserei, Königsberg
| |
| − | |1886 / 1911
| |
| − | |1'Cn2t
| |
| − | |
| |
| − | |Utracony na przełomie lat 1915/16.
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |TKB 5
| |
| − | |Arnold Jung Lokomotivfabrik, Jungenthal
| |
| − | |2293 / 1915<ref>W niektórych źródłach podawany jest rok 1916.</ref>
| |
| − | |1'Bn2t
| |
| − | |100 KM
| |
| − | |
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |TKB 3'
| |
| − | |Arnold Jung Lokomotivfabrik, Jungenthal
| |
| − | |2358 / 1916
| |
| − | |1'Cn2t
| |
| − | |160 KM
| |
| − | |Po 1945 roku przesłany do Ełku, na PKP Txa2-3341 > Tya6-3324
| |
| − |
| |
| − | |-
| |
| − | |TKB 4'
| |
| − | |Arnold Jung Lokomotivfabrik, Jungenthal
| |
| − | |2359 / 1916
| |
| − | |1'Cn2t
| |
| − | |160 KM
| |
| − | |Po 1945 roku przesłany do Ełku, na PKP Txa2-3342 > Tya6-3325
| |
| − | |-
| |
| − | |}
| |
| − | <br>
| |
| − |
| |
| − | Według danych z 1933 i 1938 roku<ref>[http://www.skrypofilia.pl/page7.php Historia Kultury Materialnej]</ref> <ref>Pokropiński Bogdan, ''Koleje wąskotorowe Polski Północnej'', Warszawa, CIBET, 2000, ISBN 83-85749-26-8</ref>na kolejce oleckiej znajdował się następujący tabor:
| |
| − | * 4 parowozy
| |
| − | * 8 wagonów osobowych
| |
| − | * 2 wagony bagażowe<ref>Wykaz z 1933 ich nie obejmuje.</ref>
| |
| − | * 36 wagonów towarowych
| |
| − |
| |
| − | Dwuosiowe wagony osobowe II/III klasy z otwartymi pomostami wyprodukowane zostały przez fabrykę Waggon-Fabrik Steinfurt GmbH Königsberg. Miały blachownicową ostoję i drewniany szkielet pudła obity blachą. Wnętrze podzielono na dwa przedziały z ławkami ustawionymi prostopadle do kierunku jazdy. Zastosowano ogrzewanie parowe zasilane z parowozu.
| |
| − |
| |
| − | Wagony pocztowo-bagażowe powstały w wyniku przebudowy krytych wagonów towarowych. Urządzono wnętrze, drewniane pudło obito blachą zaś drzwi przesuwne w ścianach bocznych zamieniono na dwuskrzydłowe. Wagony te wyposażono w indywidualne ogrzewanie.
| |
| − | Wagony towarowe były dwuosiowe ze stalową ostoją i drewnianym pudłem<ref>[http://www.wm.olecko.pl/koleje/OKW/okw03.htm Złoty wiek pary - rzecz o kolejach Olecka Kolej Wąskotorowa - Treuburger Kleinbahn]</ref>.
| |
| − |
| |
| − | Na kolejce oleckiej przez cały okres jej istnienia stosowano [[Sprzęg Scharfenberga|sprzęgi półautomatyczne Scharfenberga]]<ref>''Zeitschrift für Kleinbahnen'', v. 20 1913 r. (s. 1074).</ref>.
| |
| − |
| |
| − | Tabor, który przetrwał działania wojenne i grabieże dokonywane w 1945 roku przez armię radziecką został przetransportowany do Ełku.
| |
| | | | |
| | {{przypisy}} | | {{przypisy}} |
| − | {{Wikipedia}}
| |
| | | | |
| | <noinclude> | | <noinclude> |
| Olecka Kolej Wąskotorowa*
|
| 290px
|
Poprzednie nazwy:
Oletzkoer Kleinbahn-AG (1911-1933)
Treuburger Kleinbahnen (1933-1945)
|
| Rok budowy
|
1911
|
| Zleceniodawca budowy
|
Oletzkoer Kleinbahn-AG
|
| Rozstaw szyn
|
1000 mm
|
| Linie rozebrane
|
Treuburg/Marggrabowa Klb (Olecko Wąsk.) - Garbassen (Garbas)
Treuburg/Marggrabowa Klb (Olecko Wąsk.) - Schwentainen (Świętajno)
|
| Długość zlikwidowanych linii
|
43,10 km
|
| Stacje styczne z koleją normalnotorową
|
Treuburg/Marggrabowa Klb (Olecko Wąsk.)
|
| '
|
| Operatorzy
|
| Nazwa Operatora
|
Okres działalności
|
| Oletzkoer Kleinbahn-AG
|
1911 - 1924
|
| Ostdeutsche Eisenbahn-Gesellschaft
|
1924 – 1945
|
| '
|
Olecka Kolejka Wąskotorowa (niem. Oletzkoer Kleinbahn-AG, Treuburger Kleinbahnen) – nieistniejąca kolej wąskotorowa o prześwicie toru 1000 mm położona na terenie obecnego województwa warmińsko-mazurskiego. Po drugiej wojnie kolej nie została odbudowana.
Historia
Po raz pierwszy kolej dotarła do Olecka[1] w 1879 roku dzięki państwowej linii Gołdap - Ełk. W 1908 roku powstała lokalna linia kolejowa Olecko - Kruklanki.
W celu uzupełnienia sieci połączeń na terenie powiatu powołano w dniu 19 grudnia 1909 roku[2] przedsiębiorstwo Kolejka Olecka SA (Oletzkoer Kleinbahn-AG), której udziałowcami zostało państwo pruskie (udział w wysokości 1 050 000 Marek), Prowincja Prusy Wschodnie (525 000 M), Powiat Olecki (525 000 M) oraz przedsiębiorstwo [[Lenz & Co.] (463 000 M)[3]
Die beiden Strecken wurden in Meterspur angelegt und am 18. September 1911 eröffnet. Die nördliche führte von der Kreisstadt mit damals über 5.000 Einwohnern über Mierunsken (Merunen) an der russischen Grenze bis nach Garbassen und war 27 Kilometer lang. Die zweite Strecke erstreckte sich in südwestlicher Richtung bis Schwentainen und war 16 Kilometer lang. Unklar ist, ob die Züge beider Strecken in Marggrabowa an derselben Station abgefahren sind. Es gibt Hinweise darauf, dass die Ausgangsbahnhöfe 800 m voneinander entfernt gewesen sind.
Przypisy
- ↑ W 1928 roku ówczesną nazwę miasta - Marggrabowa - zmieniono na Treuburg (dosł. Wierne Miasto) dla podkreślenia faktu, że plebiscyt w 1920 roku zakończył się na tych terenach przytłaczającym sukcesem Niemiec. W 1933 przemianowano w analogiczny sposób powiat
- ↑ Akt erekcyjny dostępny na stronie: Ocalić od zapomnienia
- ↑ Zeitschrift für Kleinbahnen, v. 17 1910 r. (s. 334)
