Ełcka Kolej Wąskotorowa

Ełcka Kolej Wąskotorowa
Poprzednie nazwy: Lycker Kleinbahn (1913-1945) Ełcka Kolej Wąskotorowa (1945-1957) Ełcka Kolej Dojazdowa (1957-2001)
Rok budowy	1913
Zleceniodawca budowy	Lycker Kleinbahn-Aktiengesellschaft
Data wpisu do rejestru zabytków	30.09.1991, WKZ 534/847/D/91
Rozstaw szyn	750 mm
Pierwotny rozstaw szyn	1000 mm
Rok przekucia	1951
Istniejące linie	Ełk Wąsk. - Turowo Laski Małe - Zawady-Tworki
Długość czynnego odcinka	15 km
Długość całkowita istniejących szlaków	48 km
Stacje styczne z koleją normalnotorową	Ełk Wąskotorowy
Inne ważniejsze stacje	Laski Małe, Sypitki, Turowo, Zawady-Tworki
'
Operatorzy
Nazwa Operatora	Okres działalności
Lycker Kleinbahn-Aktiengesellschaft	1913 - 1945
PKP	1945 – 2001
Miejski Ośrodek Rekreacji w Ełku	Od 2002
'

Ełcka Kolej Wąskotorowa (EKW, niem. Lycker Kleinbahn) – zabytkowa kolej wąskotorowa o prześwicie toru 750 mm zlokalizowana w województwie warmińsko-mazurskim. Obecnie prowadzony jest sezonowy ruch turystyczny na odcinku Ełk Wąsk. - Sypitki przy użyciu trakcji spalinowej, jak również parowej.

Historia

Pierwsze lata

Prace projektowe rozpoczęto z inicjatywy starosty ełckiego Carla Suermondta w 1905 roku. Kolejka miała za zadanie zaktywizować gospodarczo tereny przygranicznego powiatu o słabo rozwiniętej sieci dróg lokalnych. W celu realizacji zadania powołano Towarzystwo Akcyjne Kolejki Ełckiej (Lycker Kleinbahn Aktiengesellschaft), które podlegało Wschodniopruskiemu Towarzystwu Kolejowemu (Ostdeutsche Eisenbahn-Gesellschaft). Budowę i dostawę taboru powierzono firmie Lenz z Berlina. Powstała linia jednotorowa, o szerokości torów 1000 mm . Całkowita jej długość wynosi 47,66 km. Główna linia liczy sobie 37,98 km z Ełku do Turowa (wówczas położonego nad granicą z Rosją). W pobliżu miejscowości Laski Małe znajduje się odgałęzienie do Zawad-Tworków o długości 9,68 km. Pierwszy fragment EKW, o długości 24,76 km odcinek do miejscowości Borzymy wraz z 9,7 km odgałęzieniem do m. Zawady-Tworki, otwarto już 23 października 1913.

I wojna światowa

Drugi odcinek po wyparciu Rosjan (trwała I wojna światowa) 1 grudnia 1915 – 13,22 km odcinek Borzymy-Turowo. Przewozy pasażerskie i towarowe wznowiono na EKW po ostatecznym usunięciu zniszczeń wojennych na tym terenie, co nastąpiło 5 października 1918. W 1938 przewieziono 29 026 ton towarów i 54 837 pasażerów. W 1939 roku tabor posiadał 5 parowozów, 9 wagonów pasażerskich, 2 wagony pocztowe i 37 wagonów towarowych. .

Muzeum Zabytków Kolejnictwa z 1913 roku

II wojna światowa

Kolejnych zniszczeń dokonała ofensywa rosyjska podczas II wojny światowej – szczęśliwie ocalały jednak wszystkie parowozy. W 1951 przekuto tory na 750 mm. Aż do lat 60. na trasie kursowały lokomotywy parowe, a od 1968 doszły 2 lokomotywy spalinowe Lyd-1, jednak parowozy nadal jeździły po Ełckiej Kolei Dojazdowej. Mimo wielkiej popularności wśród mieszkańców oraz turystów dochody EKW nie pokrywały wydatków – nowa sytuacja polityczno-gospodarcza sprawiła, że przed ełcką wąskotorówką stanęło, mimo wpisania na listę zabytków, widmo upadku.

Okres współczesny

W 2001 PKP podjęła decyzję o likwidacji linii – rok później przejął ją ełcki Urząd Miasta i przekazał Miejskiemu Ośrodkowi Sportu i Rekreacji, jako Ełcką Kolej Wąskotorową (do tej pory funkcjonowała pod nazwą Ełckiej Kolei Dojazdowej). W historii EKW rozpoczął się nowy etap. Obecnie pociągi mogą kursować na całej trasie wąskotorówki, jednak dla potrzeb turystów najczęściej wykorzystywana jest tylko jej część.

Stacja, muzeum

Szablon:Osobny artykuł Na ulicy Wąski Tor 1 w Ełku znajduje się osobna stacja kolei wąskotorowej – Ełk Wąskotorowy, położona w pobliżu głównej stacji kolejowej. W budynku funkcjonuje muzeum poświęcone historii ełckiego węzła kolejowego. W muzeum znajdziemy przedmioty wyprodukowane przed 1945 rokiem, od dawnego urządzenia do datowania kartonowych biletów, przez miniaturowe modele lokomotyw, po zbiór przedmiotów używanych niegdyś na co dzień w pracy konduktorów, zawiadowców, dróżników. Można tu przymierzyć dawne wyposażenie służbowe konduktorów. Kolejną atrakcją turystyczną jest skansen pszczelarski, w którym rzeźbione są w pniach drzew ule, wyrabia się małe rzeźby z miodu i wosku pszczelego.

Muzeum Ełckiej Kolei Wąskotorowej

• w sezonie (maj-wrzesień)
  • czynne codziennie 8:00 - 15:00 (po uzgodnieniu telefonicznym tel. 610 00 00)
• poza sezonem (październik- kwiecień)
  • czynne poniedziałek – piątek 8:00 – 15:00

Kalendarium Kolei Wąskotorowej

• 1905 - opracowanie projektu budowy ełckiej kolei wąskotorowej
• 1912 - rozpoczęcie budowy i powstanie Lycker Kleinbahn
• 1913 - otwarcie linii Ełk - Borzymy i Laski Małe - Zawady
• 1918 - otwarcie ruchu publicznego na wszystkich liniach
• 1945 - przejęcie kolei DOKP w Olsztynie i powołanie Ełckiej Kolei Wąskotorowej
• 1951 - przebudowa torów z 1000 mm na 750 mm
• 1957 - powstanie Zarządu Kolei Dojazdowej przy DOKP w Olsztynie i powołanie Ełckiej Kolei Dojazdowej
• 1975 - wprowadzenie trakcji spalinowej
• 1991 - wpisanie całej ełckiej kolei do rejestru zabytków
• 1992 - wprowadzenie do eksploatacji transporterów
• 1993 - wprowadzenie pociągów turystycznych z trakcją parową
• 2001 - wstrzymanie ruchu pociągów przez PKP
• 2002 - przejęcie przez samorząd miejski w Ełku, rozpoczęcie działalności turystycznej

Obecny tabor

• Parowóz Px48 na tor 7500 mm - 1752r.
• Parowozy "LAS" na tor 600 mm - 2 sztuki.
• Wagony osobowe wąskotorowe na tor 750 mm typu 1Aw - 5 sztuk z lat 1954 - 1957
• Wagon brankard - 1950r.
• Pruski wagon pocztowy normalnotorowy z końca XIX wieku
• Wagon wąskotorowy węglarka z 1909r.
• Żuraw do nawęglania parowozów z 1913r.
• Ręczna drezyna wąskotorowa z 1930r.
• Wąskotorowy pług odśnieżny z 1908r.
• lokomotywa spalinowa Lxd2(nieczynna)
• lokomotywy spalinowe Lyd1- 5 sztuk, część czynna.

Galeria

• 

  Wąski Tor

• 

  Kolejka Wąskotorowa

• 

  Lokomotywa

• 

  Pociąg z turystami w trasie

• 

  Lokomotywa

• 

  Wagon wąskotorowy Bxhpi na stacji w Ełku

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Ełckiej Kolei Wąskotorowej