Edytujesz Mw63

{{Spalinowy zespół trakcyjny infobox
 |seria_zespołu_spalinowego          = Mw63
 |grafika                            = [[Plik:DSC07987bm.JPG|290px]]
 |opis_zdjęcia                       = Prototypowy, jednokierunkowy wagon silnikowy MBd1-130. Obecnie znajduje się w [[Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie]].
 |przewoźnik                         = [[PKP]], [[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe|SGKW]], [[FPKW]], [[Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie|MuzKol Sochaczew]], [[MOSIR Ełk]]
 |oznaczenie_przewoźnika             = [[Oznaczenia taboru wąskotorowego PKP (WM-11)#MBd1|MBd1]], [[Oznaczenia taboru wąskotorowego PKP (WM-11)#MBc1|MBc1]]
 |producent                          = Warsztaty [[Gdańska Kolej Dojazdowa|Gdańskiej Kolei Dojazdowej]] w Lisewie
 |lata_budowy                        = 1963 - 1970
 |układ_osi                          = B
 |układ_członów                      =
 |masa_służbowa                      = ok. 10 t
 |rozstaw_czopów_skrętu              =
 |długość_ze_zderzakami              = 
 |szerokość                          = 
 |wysokość                           = 
 |rozstaw_osi_skrajnych              =
 |rozstaw_osi_wózka                  = 
 |średnica_kół                       = 
 |rozstaw_szyn                       = 750mm, 785mm
 |zapas_paliwa                       =
 |typ_silnika                        = [[S42#S47A|S47A]], [[S59]], [[S59#S359|S359]], [[SW400]], [[SW400#6C107|6C107]]
 |producent_silnika                  = 
 |moc_silnika                        = 
 |rodzaj_przekładni                  = mechaniczna
 |typ_przekładni                     = [[S5-45]]
 |prędkość_konstrukcyjna             = 
 |nacisk_osi                         = 
 |system_hamulca                     = Powietrzny 
 |system_ogrzewania                  = od rury wydechowej
 |liczba_miejsc_siedzących           = ok. 10
 |liczba_miejsc_ogółem               =
 |uwagi                              =
[[Plik:DSC07043ccme.JPG|290px]]
Jednokierunkowy wagon silnikowy MBd1-137. Obecnie znajduje się na [[Ełcka Kolej Wąskotorowa|Ełckiej Kolei Wąskotorowj]]
}}
'''Mw63''' - typ dwuosiowego wąskotorowego spalinowego wagonu budowany w latach 1963 - 1973 w warsztatach [[Żuławska Kolej Dojazdowa|Gdańskiej Kolei Dojazdowej]] w [[Lisewo Malborskie|Lisewie]]. Na [[Polskie Koleje Państwowe|PKP]], w zależności od rodzaju zainstalowanego silnika, posiadały oznaczenie [[Oznaczenia taboru wąskotorowego PKP (WM-11)#MBd1|MBd1]] lub [[Oznaczenia taboru wąskotorowego PKP (WM-11)#MBc1|MBc1]]. 

== Eksploatacja ==

Prototypowy wagon motorowy zbudowano w 1958r, natomiast w latach 1963-70 zbudowano jeszcze 14 wagonów tego typu (wszystkie na tor 750 mm). Na [[PKP]] oznaczono je serią [[Oznaczenia taboru wąskotorowego PKP (WM-11)#MBd1|MBd1]] ([[Oznaczenia taboru wąskotorowego PKP (WM-11)#MBc1|MBc1]] dla pojazdów z silnikami benzynowymi), przy czym prototypowy wagon oznaczono początkowo jako Mz108.
Ze względu na małą liczbę miejsc wagony te były zwykle eksploatowane wraz z jednym lub dwoma wagonami doczepnymi - najczęściej typu [[3Aw]]. Sporadycznie wagony te wykorzystywano do prowadzenia lekkich pociągów towarowych. Po rozpoczęciu w połowie lat osiemdziesiątych XX wieku dostaw rumuńskich [[spalinowy zespół trakcyjny|spalinowych zespołów trakcyjnych]] typu [[A20D-P]] wagony te wycofywano z ruchu lub wykorzystywano w charakterze ciężkich drezyn, zmieniając tym samym oznaczenie serii na [[Dkd]]. Ponadto pod koniec lat 90-tych wagon motorowy [[MBd1]]-125 trafił na [[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe|GKW]] i po naprawie średniej połączonej z przekuciem na 785 mm został oznaczony jako MBd1-281. W wagonie tym zainstalowano także typowe dla [[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe|GKW]] podwójne zderzaki, zmodyfikowano czołownice i oświetlenie na czołach (reflektory od [[Oznaczenia taboru wąskotorowego PKP (WM-11)#Lxd2|Lxd2]]).

Wagony typu Mw63 eksploatowane były pierwotnie na [[Żuławska Kolej Dojazdowa|Gdańskiej Kolei Dojazdowej]], [[Kwidzyńska Kolej Dojazdowa|Kwidzyńskiej Kolei Dojazdowej]] oraz [[Hrubieszowska Kolej Dojazdowa|Hrubieszowskiej Kolei Dojazdowej]]. Pod koniec eksploatacji pod zarządem PKP wagony MBd1-133 i 137 przesłano ze zlikwidowanej [[Żuławska Kolej Dojazdowa|Gdańskiej Kolei Dojazdowej]] na [[Ełcka Kolej Wąskotorowa|Ełcką Kolej Dojazdową]] (rok 1996), gdzie używane byly jako drezyny (Dkd605 i 606), a następnie MBd1-133 (Dkd 605) z Ełku na [[Mławska Kolej Dojazdowa|Mławską Kolej Dojazdową]]. Kolejny wagon tego typu - MBd1-125 (Dkd 603) po likwidacji [[Hrubieszowska Kolej Dojazdowa|Hrubieszowskiej Kolei Dojazdowej]] w roku 1994 przesłano na [[Przeworska Kolej Dojazdowa|Przeworską Kolej Dojazdową]], a następnie w 1999 na [[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe]].

Do dziś zachowały się wagony MBd1 o numerach: 
 |- 130 prototyp, sprawny, eksploatowany sporadyczne przez [[Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie]]
 |- 133 w trakcie odbudowy w Rogowie [[Kolej Wąskotorowa Rogów – Rawa – Biała]]  
 |- 134 odstawiony na zapleczu w Sochaczewie [[Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie]] - wagon był względnie kompletny (szyby, wnętrze, osie)
 |- 137 eksponat na ekspozycji w Ełku ([[Ełcka Kolej Wąskotorowa|EKW]]
 |- 138 odstawiony w [[Kolej Wąskotorowa Rogów – Rawa – Biała]], w ostatnim okresie eksploatacji w cukrowni używany jako na doczepny 
 |- 139 wrak odstawiony na zapleczu w [[Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie]], 
 |- 281 (ex. 125) – oczekujący remontu w Bytomiu ([[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe|GKW]]).

== Opis techniczny ==

Wagony charakteryzują się prostotą zastosowanych rozwiązań technicznych oraz wykorzystaniem do ich budowy podzespołów stosowanych w produkowanych wówczas samochodach ciężarowych Star(silnik, elementy układu przeniesienia napędu). Ponieważ wagony były budowane systemem gospodarczym, występowały niezgodności z dokumentacją techniczną. Z tego powodu poszczególne pojazdy różniły się od siebie nie tylko zewnętrznie (układ i szerokość okien, rozmieszczenie drzwi, układ wnętrza) ale również występowały różnice w zastosowanym układzie napędowym, elektrycznym, pneumatycznym i zawieszeniu. Ponadto część pojazdów zbudowano jako dwukierunkowe, a część jako jednokierunkowe (z przejściem międzywagonowym na końcu), przy czym podczas eksploatacji niektóre wagony dwukierunkowe zostały przebudowane na jednokierunkowe. 

=== Silnik i układ przeniesienia napędu ===

W wagonach zabudowywano pierwotnie stosowany w samochodach ciężarowych marki Star silnik o zapłonie iskrowym [[S42#S47A|S42]], [[S42#S47A|S47A]] lub o zapłonie samoczynnym [[S59]]. Z czasem podczas remontów zastępowano go silnikiem o zapłonie samoczynnym [[S59#S359#S530|S530]], [[S59#S359|S359]] lub [[SW400]] czy też [[SW400#6C107|6C107]]. Silnik zblokowany jest z suchym sprzęgłem tarczowym oraz pięciobiegową skrzynią biegów, z której z kolei moment obrotowy przekazywany jest za pomocą wału do skrzyni nawrotno - rozdzielczej, a następnie za pomocą dwóch wałów napędowych do przekładni osiowych zabudowanych na obu zestawach kołowych. Skrzynia biegów sterowana była ręcznie lewarkiem przy stanowisku maszynisty. Skrzynia nawrotna posiadała sterowanie pneumatyczne. Sprzęgło uruchamiane było za pomoc pedału w podłodze.

=== Układ hamulcowy / Pneumatyczny===

Wagon wyposażony jest w hamulec powietrzny (niesamoczynny i samoczynny) oraz w pomocniczy hamulec ręczny śrubowy. Korba hamulca ręcznego znajduje się przy stanowisku (stanowiskach - w przypadku wagonów dwukierunkowych) maszynisty. Powietrza niezbędnego do działania hamulca oryginalnie dostarcza sprężarka zamontowana u spodu wagonu. W trakcie eksploatacji przebudowywano układ pneumatyczny montując sprężarkę obok silnika lub zastępując odrębną dużą sprężarkę, mniejszą sprężarką zabudowaną bezpośrednio na silniku. Pneumatyczny był również sygnał dźwiękowy, napęd piasecznic oraz sterowanie nawrotnikiem.

=== Nadwozie / Podwozie ===

Wagon posiada nadwozie wykonane z profili stalowych, do których przyspawane jest zewnętrzne poszycie. Poszycie wewnętrzne przymocowane jest do szkieletu za pomocą drewnianych wstawek. 

Poszczególne wagony miały różny układ drzwi i okien, o różnej szerokości. Na obu bokach wagonu znajdują pojedyncze drzwi przesuwne, ponadto wagony jednokierunkowe posiadają na tylnej ścianie przejście międzywagonowe, natomiast wagon MBd1-122 posiadał dodatkowe drzwi z zewnątrz do kabiny „B”. W zależności od wersji wnętrze poszczególnych wagonów podzielone było na trzy lub na dwa przedziały. Do przedziału sterowniczego „A” prowadziło dwoje drzwi, gdyż przedzielony był on silnikiem. Do przedziału sterowniczego „B” - posiadały go wagony dwukierunkowe - prowadziły jedne drzwi. W przedziale pasażerskim podłużnie, wzdłuż ścian umieszczono ławki wykonane z drewnianych listewek.

Wagon spoczywa na dwóch zestawach kołowych, prowadzonych widłowo, łożyskowanych tocznie, zawieszonych na resorach piórowych, przy czym niektóre wagony miały resory umieszczone po zewnętrznej stronie wideł maźniczych, a inne - po wewnętrznej. Do czołownic przymocowano sprzęgi orczykowe z pojedynczym zderzakiem, wyjątek stanowi wagon eksploatowany na kolejach górnośląskich (785 mm), który posiada podwójne zderzaki i sprzęg umożliwiający połączenie z taborem GKW. Niektóre wagony poniżej czołownicy miały także zamontowany zgarniacz.

== Lista wagonów motorowych MBd1 zbudowanych w WMD Lisewo ==

{{#ask:[[Lw typ fabryczny::Mw63]] | limit = 250
 |?Lw numer seryjny
 |?Lw rok produkcji
 |?Lw stan
 |?Lw ostatni rozstaw
 |?Lw ostatni typ silnika
 |?Lw ostatnie oznaczenie
 |?Lw ostatnie stacjonowanie
 |?Lw uwagi
 |?Lw numer seryjny
 |?Lw strona
 |?Lw typ fabryczny
 |sort=Lw rok produkcji, Lw numer seryjny
 |format=template
 |template=Lw tabela
 |introtemplate=Lw tabela nagłówek
 | outrotemplate=Lw tabela stop
 |link=all
 |headers=show
 |searchlabel=&hellip; dalsze wyniki
 |class=sortable wikitable smwtable
}}

<gallery widths=230 heights=180 perrow=3 caption="">
Plik:Mbd1-281-karb-nastawnia1.jpg|Dwukierunkowy wagon motorowy MBd1-281 (ex MBd1-125) na stacji Bytom Karb Wąskotorowy.
Plik:Mbd1-281-karb1.jpg|Dwukierunkowy wagon motorowy MBd1-281 (ex MBd1-125) na stacji Bytom Karb Wąskotorowy.
Plik:DSC08019am.JPG|Wrak jednokierunkowego wagonu motorowego MBd1-138 na stacji [[Rogów Towarowy Wąskotorowy]].
</gallery>
{{clear}}

<gallery widths=230 heights=180 perrow=3 caption="">
Plik:DSC08002am.JPG|Tył jednokierunkowego, prototypowego wagonu silnikowego MBd1-130.
Plik:DSC07046am.JPG|Tył jednokierunkowego wagonu silnikowego MBd1-137 z końca produkcji.
Plik:Obraz 314cm.jpg|Dwukierunkowy wagon motorowy MBd1-281 (ex. 125) - widok od strony kabiny sterowniczej "B".
</gallery>
{{clear}}

== Źródła ==

* [http://kolejrogowska.pl/?page_id=292 Opis wagonu na stronie Kolei Wąskotorowej Rogów - Biała - Rawa]

[[Kategoria:Hasła encyklopedyczne]]
[[Kategoria:Wąskotorowe wagony silnikowe]]