Kolej Cukrowni Borowiczki

Kolej Cukrowni Borowiczki
Kolejka Cukrowni Borowiczki na mapach z lat 30 XX w.
'
Rok budowy	1921-22
Cel budowy	kolej cukrownicza
Zleceniodawca budowy	Cukrownia Borowiczki
Rok rozbiórki	1971
Rozstaw szyn	600 mm
Linie rozebrane	Cukrownia Borowiczki - Rogozino - Glinno, Rogozino - Płock*, Glinno - Gutowo, Glinno - Blichowo, Blichowo - Pilichowo**, Bocznice: Ślepkowo, Gocłowo**, Krzykosy**, Nadułki**, Bulkowo**
Długość zlikwidowanych linii	ok. 101 km
Stacje styczne z koleją normalnotorową	Płock
Inne ważniejsze stacje	Cukrownia Borowiczki
Niepubliczna kolej towarowa * Po otwarciu kolei normalnotorowej Płock - Sierpc linię skrócono i wybudowano stację styczną. ** W latach '40 odcinki te przekazano Cukrowni Mała Wieś.
Operatorzy
Nazwa Operatora	Okres działalności
Cukrownia Borowiczki - Spółka Akcyjna	1922 - 1971
'

Kolej Cukrowni Borowiczki - istniejąca w latach 1921-1971 niepubliczna kolej towarowa, wykorzystywana w procesie technologicznym cukrowni.

Opis

Otwarta w 1900 r. Cukrownia Borowiczki już przed I wojną światową korzystała z krótkiego (ok. 1,5 km) odcinka kolejki konnej, łączącego zakład z przystanią na Wiśle. Służyła ona do transportu przywożonych barkami węgla i kamienia wapiennego oraz wywożonego cukru. Znacznym problemem okazał się jednak transport buraków dowożonych furmankami. Szczególnie ciężka pod tym względem była kampania 1912/13 gdy opóźnienia w dostawach kilkakrotnie powodowały przerwanie kampanii. W tej sytuacji powstały pierwsze plany budowy kolei służącej do przewozu buraków. Pierwsze prace prowadzone były już w czasie I wojny światowej, zaś po odzyskaniu niepodległości cukrownia odkupiła od Ministerstwa Kolei Żelaznych materiały pozostałe po kolejach wojskowych oraz uruchomiła w 1921 roku tartak specjalnie na potrzeby budowy kolei.

W 1922 roku uruchomiono odcinek od cukrowni na północ przez Rogozino, Glinno, Męczenino do Leszczyna, który w kolejnym roku przedłużono do Mokrzka. Następnie powstało przedłużenie z Mokrzka do Gutowa, jak również zbudowano odgałęzienie z Glinna na wschód przez Radzanowo, Blichowo do Pilichowa wraz z bocznicami do pobliskich majątków. W latach 1929-30 wybudowano linię odgałęziającą się na zachód w Rogozinie (koło Glinna) i prowadzącą do Płocka, gdzie cukrownia posiadała skład cukru przy ulicy Tumskiej. Wkrótce jednak końcowy fragment tej linii rozebrano w związku z budową kolei normalnotorowej z Płocka do Sierpca (1934 r.) tworząc stację styczną. W wyniku tych inwestycji sieć uzyskała długość 94,71 km i do II wojny światowej jej kształt nie ulegał już zmianom.

Podczas II wojny światowej Cukrownia Borowiczki weszła w skład utworzonej przez nadprezydenta prowincji Prusy Wschodnie gigantycznej fundacji - tzw. Erich Koch - Stiftung, do której należały między innymi cukrownie Izabelin i Mała Wieś. Stało się to powodem budowy odcinków łączących sieci kolejowe tych zakładów. Powstały wówczas odcinki Mokrzk - Kol. Świerczynek (kolej Cukrowni Izabelin) oraz Pilichowo - Worowice (kolej Cukrowni Mała Wieś). Po wybudowaniu tego ostatniego przekazano cukrowni Mała Wieś odcinek Blichowo - Pilichowo wraz z odgałęziającymi się od niego bocznicami.

W okresie powojennym nie prowadzono rozbudowy sieci.

Tabor

Według "Spisu Cukrowni Rzeczypospolitej Polskiej" z 1926 roku cukrownia posiadała:

• 3 parowozy o mocy 60 KM (prawdopodobnie typu Brigadelokomotive),
• 2 parowozy o mocy 90 KM,
• 106 wagonów węglarek o ładowności 5 t (prawdopodobnie typu Brigadewagen);

Liczba węglarek w 1928 roku osiągnęła 135 i w następnych latach utrzymywała się na tym poziomie. W 1930 dotarł na kolejkę szósty parowóz oraz 2 cysterny. W tym samym okresie zakupiono 2 wagony pasażerskie i drezynę (w 1931 roku dokupiono drugą).

Bezpośrednio po II wojnie światowej kolejka posiadała:

• 10 parowozów,
• 125 węglarek o ładowności 5 t,
• 25 węglarek o ładowności 7,5 t,
• 4 wagony kryte o ładowności 7,5 t,
• 2 cysterny o ładowności 7,5 t;
• 14 koleb,
• 1 drezynę motorową,
• 11 wózków roboczych,
• 2 drezyny robocze;

Do połowy lar '50 liczba węglarek o ładowności 5 t. wzrosła do 174.

"W 1960 r. tabor kolejki cukrowni Borowiczki składał się z 12 parowozów, 3 lokomotyw spalinowych, 2 wagonów osobowych i 220 wagonów towarowych różnych typów i o różnej nośności."

W 1954 przybył z Wrzesińsko-Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej parowóz HF 2818 (Tx1-330) Później trafił na kolejkę z Państwowego Przedsiębiorstwa Robót Komunikacyjnych Nr 5 Odc. Chorzów parowóz typu Las (nr fabr. 3276/1953), który otrzymał oznaczenie "Borowiczki 2". Przekazany następnie na linię Błaszki - Cielce należącą do cukrowni Zduny, parowóz ten stoi obecnie na terenie przedszkola w Ostrowie Wlkp.

Epilog

Kolejkę zamknięto i rozebrano w 1971 roku. Z infrastruktury zachowały się fragmenty nasypów oraz most w Borowiczkach.

Źródła

• Mapy Wojskowego Instytutu Geograficznego
• Spis Cukrowni Rzeczypospolitej Polskiej
• Płock - Fotogaleria miasta Płocka
• Modesta Malinowska:75 lat Cukrowni „Borowiczki" 1900-1975, "Notatki Płockie", t. 23, 1978, z. 3 (96), s. 3-22.
• Wykaz zachowanych w Polsce parowozów wąskotorowych, Wciąż pod parą
• cdn...