Edytujesz Ełcka Kolej Wąskotorowa

{{Szablon:Kolej wąskotorowa infobox
|nazwa_kolei                                                      = Ełcka Kolej Wąskotorowa
|nazwy_wcześniejsze                                               = Poprzednie nazwy:<br/>Lycker Kleinbahn (1913-1945)''<br/>
Ełcka Kolej Wąskotorowa (1945-1957)<br/>Ełcka Kolej Dojazdowa (1957-2001)''<br/>
|grafika                                                          = [[Plik:Ełcka KD.jpg|290px]]
|rok_budowy                                                       = 1913
|cel_budowy                                                       = 
|zleceniodawca_budowy                                             = ''Lycker Kleinbahn-Aktiengesellschaft''
|rok_rozbiórki                                                    = 
|wpis_do_rej_zab                                                  = 30.09.1991, WKZ 534/847/D/91
|rozstaw_szyn                                                     = 750 mm
|pierwotny_prześwit                                               = 1000 mm
|rok_przekucia                                                    = 1951
|istniejące_linie                                                 = Ełk Wąsk. - Turowo<br/>Laski Małe - Zawady-Tworki<br/>
|długość_czynnego_odcinka                                         = 15 km
|długość_całkowita_istniejących_szlaków                           = 48 km
|linie_rozebrane                                                  = 
|długość_zlikwidowanych_linii                                     = 
|stacje_styczne                                                   = [[Ełk Wąskotorowy]]
|inne_ważniejsze_stacje                                           = [[Laski Małe]], [[Sypitki]], [[Turowo]], [[Zawady-Tworki]]
|uwagi                                                            = 
|1. operator                                                      = ''Lycker Kleinbahn-Aktiengesellschaft''
|1_okres_działalności                                             = 1913 - 1945
|2. operator                                                      = [[PKP]]
|2_okres_działalności                                             = 1945 – 2001
|3. operator                                                      = Miejski Ośrodek Rekreacji w Ełku
|3_okres_działalności                                             = Od 2002
|4. operator                                                      = 
|4_okres_działalności                                             = 
|5. operator                                                      =
|5_okres_działalności                                             =
|6. operator                                                      =
|6_okres_działalności                                             =
|uwagi_operator                                                   =
}}

'''Ełcka Kolej Wąskotorowa''' (EKW, niem. ''Lycker Kleinbahn'') – zabytkowa [[kolej wąskotorowa]] o prześwicie toru 750 mm zlokalizowana w województwie warmińsko-mazurskim. Obecnie prowadzony jest sezonowy ruch turystyczny na odcinku Ełk Wąsk. - Sypitki przy użyciu trakcji spalinowej, jak również parowej.

== Historia ==
=== Pierwsze lata ===
Prace projektowe rozpoczęto z inicjatywy starosty ełckiego Carla Suermondta w 1905 roku. Kolejka miała za zadanie zaktywizować gospodarczo tereny przygranicznego powiatu o słabo rozwiniętej sieci dróg lokalnych. W celu realizacji zadania powołano Towarzystwo Akcyjne Kolejki Ełckiej (''Lycker Kleinbahn Aktiengesellschaft''), które podlegało Wschodniopruskiemu Towarzystwu Kolejowemu (''Ostdeutsche Eisenbahn-Gesellschaft''). Budowę i dostawę taboru powierzono firmie Lenz z Berlina. Powstała linia jednotorowa, o [[Rozstaw szyn|szerokości torów]] 1000 mm . Całkowita jej długość wynosi 47,66 km. Główna linia liczy sobie 37,98 km z Ełku do [[Turowo (powiat ełcki)|Turowa]] (wówczas położonego nad granicą z Rosją). W pobliżu miejscowości [[Laski Małe (województwo warmińsko-mazurskie)|Laski Małe]] znajduje się odgałęzienie do [[Zawady-Tworki|Zawad-Tworków]] o długości 9,68 km. Pierwszy fragment EKW, o długości 24,76 km odcinek do miejscowości [[Borzymy (województwo warmińsko-mazurskie)|Borzymy]] wraz z 9,7 km odgałęzieniem do m. [[Zawady-Tworki]], otwarto już [[23 października]] [[1913]].

=== I wojna światowa ===
Drugi odcinek po wyparciu Rosjan (trwała I wojna światowa) [[1 grudnia]] [[1915]] – 13,22 km odcinek Borzymy-Turowo. Przewozy pasażerskie i towarowe wznowiono na EKW po ostatecznym usunięciu zniszczeń wojennych na tym terenie, co nastąpiło [[5 października]] [[1918]]<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.kolej.one.pl/index.php?dzial=linie&id=930&okno=historia&od=0&do=16| tytuł = Ogólnopolska Baza Kolejowa| data dostępu = 20 stycznia 2009| autor = | język = pl}}</ref>. W [[1938]] przewieziono 29 026 ton towarów i 54 837 pasażerów. W  [[1939]] roku tabor posiadał 5 parowozów, 9 wagonów pasażerskich, 2 wagony pocztowe i 37 wagonów towarowych.
<ref>[http://www.mosir.elk.com.pl/ekw/index.html Ełcka Kolej Wąskotorowa<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>.

[[Plik:Ełk2,kolej wąskotorowa.JPG|thumb|290px|Muzeum Zabytków Kolejnictwa z 1913 roku]]

=== II wojna światowa === 
Kolejnych zniszczeń dokonała ofensywa rosyjska podczas II wojny światowej – szczęśliwie ocalały jednak wszystkie parowozy. W [[1951]] przekuto tory na 750 mm. Aż do lat 60. na trasie kursowały lokomotywy parowe, a od [[1968]] doszły 2 lokomotywy spalinowe Lyd-1, jednak parowozy nadal jeździły po Ełckiej Kolei Dojazdowej. Mimo wielkiej popularności wśród mieszkańców oraz turystów dochody EKW nie pokrywały wydatków – nowa sytuacja polityczno-gospodarcza sprawiła, że przed ełcką wąskotorówką stanęło, mimo wpisania na listę zabytków, widmo upadku.

=== Okres współczesny ===
W [[2001]] PKP podjęła decyzję o likwidacji linii – rok później przejął ją ełcki Urząd Miasta i przekazał Miejskiemu Ośrodkowi Sportu i Rekreacji, jako Ełcką Kolej Wąskotorową (do tej pory funkcjonowała pod nazwą '''Ełckiej Kolei Dojazdowej'''). W historii EKW rozpoczął się nowy etap. Obecnie pociągi mogą kursować na całej trasie wąskotorówki, jednak dla potrzeb turystów najczęściej wykorzystywana jest tylko jej część.

== Stacja, muzeum ==
{{osobny artykuł|Ełk (stacja kolejowa)}}
Na ulicy Wąski Tor 1 w Ełku znajduje się osobna stacja kolei wąskotorowej – ''Ełk Wąskotorowy'', położona w pobliżu [[Ełk (stacja kolejowa)|głównej stacji kolejowej]]. W budynku funkcjonuje [[muzeum]] poświęcone historii ełckiego węzła kolejowego. W muzeum znajdziemy przedmioty wyprodukowane przed [[1945]] rokiem, od dawnego urządzenia do datowania kartonowych biletów, przez miniaturowe modele lokomotyw, po zbiór przedmiotów używanych niegdyś na co dzień w pracy [[Konduktor|konduktorów]], [[Zawiadowca|zawiadowców]], [[Dróżnik przejazdowy|dróżników]]. Można tu przymierzyć dawne wyposażenie służbowe konduktorów. Kolejną atrakcją turystyczną jest [[skansen]] pszczelarski, w którym rzeźbione są w pniach drzew [[Ul|ule]], wyrabia się małe rzeźby z miodu i wosku pszczelego<ref>http://www.wartozwiedzic.pl/elk/785</ref>.        

'''Muzeum Ełckiej Kolei Wąskotorowej''' 
* w sezonie ([[maj]]-[[wrzesień]])
** czynne codziennie 8:00 - 15:00 (po uzgodnieniu telefonicznym tel. 610 00 00)
* poza sezonem ([[październik]]- [[kwiecień]])
** czynne poniedziałek – piątek 8:00 – 15:00

== Kalendarium Kolei Wąskotorowej ==
* 1905 - opracowanie projektu budowy ełckiej kolei wąskotorowej 
* 1912 - rozpoczęcie budowy i powstanie ''Lycker Kleinbahn''
* 1913 - otwarcie linii Ełk - Borzymy i Laski Małe - Zawady 
* 1918 - otwarcie ruchu publicznego na wszystkich liniach 
* 1945 - przejęcie kolei DOKP w [[Olsztyn|Olsztynie]] i powołanie Ełckiej Kolei Wąskotorowej 
* 1951 - przebudowa torów z 1000 [[Milimetr|mm]] na 750 mm
* 1957 - powstanie Zarządu Kolei Dojazdowej przy DOKP w Olsztynie i powołanie Ełckiej Kolei Dojazdowej 
* 1975 - wprowadzenie trakcji spalinowej 
* 1991 - wpisanie całej ełckiej kolei do rejestru zabytków 
* 1992 - wprowadzenie do eksploatacji transporterów 
* 1993 - wprowadzenie pociągów turystycznych z trakcją parową 
* 2001 - wstrzymanie ruchu pociągów przez [[Polskie Koleje Państwowe|PKP]] 
* 2002 - przejęcie przez samorząd miejski w Ełku, rozpoczęcie działalności turystycznej 

== Obecny tabor == 
* [[Parowóz]] Px48 na tor 750 mm 
* [[Las47|Parowozy "LAS"]] na tor 600 mm - 2 sztuki.
* Wagony osobowe wąskotorowe na tor 750 mm typu 1Aw - 5 sztuk z lat [[1954]] - [[1957]]
* [[Brankard|Wagon brankard]] - [[1950]]r.
* Pruski wagon pocztowy normalnotorowy z końca [[XIX wiek|XIX wieku]]
* [[Węglarka|Wagon wąskotorowy węglarka]] z [[1909]]r.
* Żuraw do nawęglania parowozów z [[1913]]r.
* [[Drezyna|Ręczna drezyna wąskotorowa]] z [[1930]]r.
* [[802S|Wąskotorowy pług odśnieżny]] z [[1908]]r.
* lokomotywa spalinowa Lxd2(nieczynna)
* lokomotywy spalinowe Lyd1- 5 sztuk, część czynna.

== Galeria ==
<gallery>
Plik:Ełk, kolej wąskotorowa.JPG|Wąski Tor
Plik:Ełk1,kolej wąskotorowa.JPG|Kolejka Wąskotorowa 
Plik:Ełcka Kolej Wąskotorowa 2.JPG|Lokomotywa
Plik:Lyck - EKW1.JPG|Pociąg z turystami w trasie
Plik:Ełcka Kolej Wąskotorowa 6.JPG|Lokomotywa
Plik:Lyck - EKW2.JPG|Wagon wąskotorowy [[Bxhpi]] na stacji w Ełku
</gallery>

{{przypisy}}

== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.mosir.elk.com.pl/ekw/ Oficjalna strona Ełckiej Kolei Wąskotorowej]


{{Wikipedia}}

<noinclude>
[[Kategoria:Hasła encyklopedyczne]]
[[Kategoria:Koleje wąskotorowe w Polsce]]
</noinclude>