Edytujesz Oznaczenia taboru wąskotorowego PKP (WM-11)

Od 1 stycznia 1961 roku, na kolejach wąskotorowych, zarządzanych przez PKP, obowązywały przepisy [[Przepisy:W11|W11]], które określały sposób oznaczania taboru wedle odpowiednich serii.

== Parowozy ==
Oznaczenie serii [[parowóz|parowozów]] składały się z symboli umieszczonych obok siebie, które oznaczały kolejno:
# pozycja pierwsza - rodzaj parowozu, 
# pozycja druga - układ osi, 
# pozycja trzecia - moc parowozu w KM lub pochodzenie, 

1. Parowozy wąskotorowe podzielono na dwa rodzaje: 
:'''P''' - [[parowóz|parowozy]] tendrowe, 
:'''T''' - [[parowóz|parowozy]] [[tendrzak|beztendrowe]] (tendrzaki), przy czym tym symbol ten stosowany był również dla maszyn będących fabrycznie tendrzakami, a które podczas eksploatacji wyposażono w tendry pomocnicze bez przebudowy parowozu.

2. Układ osi danego [[parowóz|parowozu]] oznaczany był za pomocą następujących symboli: 
: ''(brak symbolu)'' - dwie osie napędne, 
: '''y''' - trzy osie napędne,
: '''x''' - cztery osie napędne, 
: '''w''' - pięć osi napędnych, 
: '''z''' - sześć osi napędnych.

:: w przypadku zastosowania osi tocznych pod [[parowóz|parowozem]] do powyższych symboli dodawano dodatkowy symbol: 
: '''a''' - jedna oś toczna z przodu, 
: '''b''' - jedna oś toczna z tyłu,
: '''n''' - oś toczna przednia i tylna. 

3. Moc [[parowóz|parowozu]] oznaczana była symbolem liczbowym określającym moc parowozu:
: '''1''' - do 60 [[Koń mechaniczny|KM]]
: '''2''' - 61 - 80 [[Koń mechaniczny|KM]]
: '''3''' - 81 - 100 [[Koń mechaniczny|KM]]
: '''4''' - 101 - 120 [[Koń mechaniczny|KM]]
: '''5''' - 121 - 150 [[Koń mechaniczny|KM]]
: '''6''' - 151 - 180 [[Koń mechaniczny|KM]]
: '''7''' - 181 - 220 [[Koń mechaniczny|KM]]
: '''8''' - 221 - 300 [[Koń mechaniczny|KM]]
: '''9''' - powyżej 300 [[Koń mechaniczny|KM]]

: W przypadku [[parowóz|parowozów]] pochodzenia polskiego umieszczano dwie ostatnie cyfry roku zatwierdzenia dokumentacji (począwszy od 1920 roku) w miejsce symbolu określającego moc. Natomiast [[parowóz|parowozy]] dostarczone w ramach pomocy UNRA maiły umieszczony symbol „u” w miejsce symbolu określającego moc [[parowóz|parowozu]]. 


''' ''Przykłady:'' '''
=== Px48 ===
[[Plik:Px48-1760 tabliczka.jpg|thumb|right|290px|]]

* '''P''' - [[Parowóz]]
* '''x''' - posiadający 4 osie napędne
* '''48''' - pochodzenia polskiego, zatwierdzony do produkcji w 1948 roku.

Jedynym typem parowozów zaliczanych do serii Px48 jest parowóz typu [[D-h2]].

== Tendry ==

Oznaczenie [[Tander|tendrów]] składa się z umieszczonych obok siebie symboli określających kolejno: 
# rodzaj tendra,
# pojemność zbiornika na wodę,
# liczbę osi,
# pochodzenie tendra.

1. Tendry wąskotorowe dzielą się na dwa rodzaje, a mianowicie:
:'''Pt''' - tendry połączone z [[Parowóz|parowozem]],
:'''Zt''' - tendry oddzielne.

2. Dla określenia pojemności zbiornika na wodę stosowano liczbę wskazująca pojemność zbiornika w m3 zaokrąglona do liczby całkowitej.

3. Dla określenia liczby osi lokomotywy stosuje się symbole:
:(brak symbolu) - 2 osie,
:'''y''' - 3 osie,
:'''x''' - 4 osie.

4. Dla tendrów pochodzenia polskiego umieszczano dwie ostatnie cyfry roku zatwierdzenia dokumentacji (począwszy od 1920 roku).


''' ''Przykłady:'' '''
=== Ptx48 ===
[[Plik:Pxt48-1760 tabliczka.jpg|thumb|right|290px|]]

* '''Pt''' - [[Tender]] połączony z parowozem (w tym przypadku z parowozem [[Oznaczenia taboru PKP (MW-11)#Px48|Px48]])
* '''x''' - posiadający 4 osie
* '''48''' - pochodzenia polskiego, zatwierdzony do produkcji w 1948 roku.

: Uwaga: w oznaczeniu nie podano pojemności zbiornika wodnego, prawdopodbnie dlatego, że uznano, iż jest to konstrukcja znormalizowana o powszechnie znanych parametrach. W pełni poprawne oznaczenia tendra winno brzmieć '''Pt6x48'''.

== Lokomotywy spalinowe ==

Oznaczenie [[Lokomotywa spalinowa|lokomotyw spalinowych]] składa się z umieszczonych obok siebie symboli określających kolejno: 
# rodzaj lokomotywy, 
# liczbę osi, 
# rodzaj silnika, 
# rodzaj przekładni.

1. Lokomotywy spalinowe wąskotorowe dzielą się na dwa rodzaje, a mianowicie:
:'''L''' - lokomotywy spalinowe bez przedziału bagażowego,
:'''Lf''' - lokomotywy spalinowe z przedziałem bagażowym.

2. Dla określenia liczby osi lokomotywy stosuje się symbole:
:''(brak symbolu)'' - 2 osie napędne,
:'''y''' - 3 osie napędne,
:'''x''' - 4 osie napędne,
:'''w''' - 5 osi napędnych,
:'''z''' - 6 osi napędnych.

:: w przypadku zastosowania osi tocznych pod [[parowóz|parowozem]] do powyższych symboli dodawano dodatkowy symbol:
:'''a''' - jedna oś przednie,
:'''b''' - jedna oś tylna,
:'''n''' - osie przednia i tylna.

3. Do określenia rodzaju silnika w lokomotywie spalinowej stosuje się następujące symbole:
:'''c''' - [[Silnik spalinowy o zapłonie iskrowym|silnik spalinowy o zapłonie iskrowym]],
:'''d''' - [[Silnik spalinowy o zapłonie samoczynnym|silnik spalinowy o zapłonie samoczynnym]],
:'''a''' - [[Silnik elektryczny|silnik elektryczny]] akumulatorowy.

4. Do określenia rodzaju przekładni stosuje się następujące symbole cyfrowe:
:'''1''' - [[Przekładnia mechaniczna|przekładnia mechaniczna]],
:'''2''' - [[Przekładnia hydrauliczna|przekładnia hydrauliczna]],
:'''3''' - [[Przekładnia hydromechaniczna|przekładnia hydromechaniczna]],
:'''4''' - [[Przekładnia elektryczna|przekładnia elektryczna]].

''' ''Przykłady:'' '''
=== Ld1 ===
* '''L''' - [[Lokomotywa spalinowa]]
* ''(brak symbolu)'' - posiadająca 2 osie napędne
* '''d''' - napędzana silnikiem o zapłonie samoczynnym
* '''1''' - oraz mechaniczną skrzynia biegów

Do serii Ld1 zaliczamy następujące lokomotywy typu [[WLs40]] (w tym podtypów Wls40, Wls50, 2Wls40, 2Wls50 i t.p.)


=== Lyd1 ===
* '''L''' - [[Lokomotywa spalinowa]]
* '''y''' - posiadająca 3 osie napędne
* '''d''' - napędzana silnikiem o zapłonie samoczynnym
* '''1''' - oraz mechaniczną skrzynia biegów

Do serii Lyd1 zaliczamy następujące typy lokomotyw:
* [[WLs150]]
* [[WLs180]] (produkowana także pod oznaczeniem 803D)

=== Lyd2 ===
* '''L''' - [[Lokomotywa spalinowa]]
* '''y''' - posiadająca 3 osie napędne
* '''d''' - napędzana silnikiem o zapłonie samoczynnym
* '''2''' - z przekładnią hydrauliczną

Jedynym typem lokomotyw zaliczanych do serii Lyd2 jest [[L30H]].


=== Lxd2 ===
[[Plik:DSC03076am.JPG|thumb|right|290px|]]

* '''L''' - [[Lokomotywa spalinowa]]
* '''x''' - posiadająca 4 osie napędne
* '''d''' - napędzana silnikiem o zapłonie samoczynnym
* '''2''' - z przekładnią hydrauliczną

Jedynym typem lokomotyw zaliczanych do serii Lxd2 jest [[L45H]].




== Wagony silnikowe ==

Oznaczenie [[Wagon silnikowy|wagonów silnikowych]] składa się z umieszczonych obok siebie symboli określających kolejno: 
# przynależność do wagonów silnikowych, 
# klasę wagonu, 
# liczbę osi, 
# rodzaj silnika, 
# rodzaj przekładni. 

1. Symbolem określającym przynależność do wagonów motorowych jest symbol '''M'''.

2. Do określenia klasy wagonu stosuje się następujące symbole:
:'''A''' - pierwsza klasa,
:'''B''' - druga klasa,
:'''AB''' - pierwsza i druga klasa - wagon mieszany.

3. Do określenia liczby osi stosuje się następujące symbole:
:(brak symbolu) - 2 osie,
:'''y''' - 3 osie,
:'''x''' - 4 osie.

4. Do określenia rodzaju silnika stosuje się następujące symbole:
:'''c''' - [[Silnik spalinowy o zapłonie iskrowym|silnik spalinowy o zapłonie iskrowym]],
:'''d''' - [[Silnik spalinowy o zapłonie samoczynnym|silnik spalinowy o zapłonie samoczynnym]],
:'''a''' - [[Silnik elektryczny|silnik elektryczny]] akumulatorowy.

5. Do określenia rodzaju przekładni stosuje się następujące symbole cyfrowe:
:'''1''' - [[Przekładnia mechaniczna|przekładnia mechaniczna]],
:'''2''' - [[Przekładnia hydrauliczna|przekładnia hydrauliczna]],
:'''3''' - [[Przekładnia hydromechaniczna|przekładnia hydromechaniczna]],
:'''4''' - [[Przekładnia elektryczna|przekładnia elektryczna]].


''' ''Przykłady:'' '''
=== MBc1 ===
* '''M''' - [[Wagon silnikowy]]
* '''B''' - drugiej klasy
* ''(brak symbolu)'' - posiadający 2 osie
* '''c''' - napędzany silnikiem o zapłonie iskrowym
* '''1''' - z przekładnią mechaniczną

Do serii MBc1 zaliczane są wagony silnikowe typu [[Mw63]].


=== MBd1 ===
* '''M''' - [[Wagon silnikowy]]
* '''B''' - drugiej klasy
* ''(brak symbolu)'' - posiadający 2 osie
* '''d''' - napędzany silnikiem o zapłonie samoczynnym
* '''1''' - z przekładnią mechaniczną

Do serii MBd1 zaliczane są wagony silnikowe typu [[Mw63]].


=== MBxd1 ===
* '''M''' - [[Wagon silnikowy]]
* '''B''' - drugiej klasy
* '''x''' - posiadający 4 osie
* '''d''' - napędzany silnikiem o zapłonie samoczynnym
* '''1''' - z przekładnią mechaniczną

Do serii MBxd1 zaliczamy następujące typy wagonów silnikowych:
* [[1MW]]
* [[1Aw/M]] (przebudowa z wagonów osobowych typu [[1Aw]])


=== MBxd2 ===
* '''M''' - [[Wagon silnikowy]]
* '''B''' - drugiej klasy
* '''x''' - posiadający 4 osie
* '''d''' - napędzany silnikiem o zapłonie samoczynnym
* '''2''' - z przekładnią hydrauliczną

Jedynym typem wagonów silnikowych zaliczanych (de facto błędnie) do serii MBxd2 jest [[A20D-P]].

== Wózki spalinowe torowe ==

Oznaczenie [[Wózek spalinowy torowy|wózków spalinowych torowych]] składa się z umieszczonych obok siebie symboli określających kolejno: 
# przynależność do spalinowych wózków torowych,
# rodzaj silnika.

1. Symbolem określającym przynależność do wagonów motorowych jest symbol '''Wm'''.

2. Do określenia rodzaju silnika stosuje się następujące symbole:
:'''c''' - [[Silnik spalinowy o zapłonie iskrowym|silnik spalinowy o zapłonie iskrowym]],
:'''d''' - [[Silnik spalinowy o zapłonie samoczynnym|silnik spalinowy o zapłonie samoczynnym]].


''' ''Przykłady:'' '''
=== Wmc ===
* '''Wm''' - [[Wózek silnikowy torowy]]
* '''c''' - napędzany silnikiem o zapłonie iskrowym

Takie oznaczenie mają między innymi wózki silnikowe typu [[Wwm5]].




== Drezyny silnikowe ==

Oznaczenie [[Drezyna silnikowa|drezyny silnikowej]] składa się z umieszczonych obok siebie symboli określających kolejno: 
# przynależność do drezyn silnikowych, 
# rodzaj drezyny silnikowej, 
# rodzaj silnika.

1. Symbolem określającym przynależność do drezyn silnikowych jest symbol '''D'''.

2. Do określenia rodzaju drezyny silnikowej stosuje się następujące symbole:
:'''k''' - drezyna kryta,
:'''o''' - drezyna odkryta.

3. Do określenia rodzaju silnika stosuje się następujące symbole:
:'''c''' - [[Silnik spalinowy o zapłonie iskrowym|silnik spalinowy o zapłonie iskrowym]],
:'''d''' - [[Silnik spalinowy o zapłonie samoczynnym|silnik spalinowy o zapłonie samoczynnym]].


''' ''Przykłady:'' '''
=== Doc ===
* '''D''' - [[Drezyna silnikowa]]
* '''o''' - odkryta,
* '''c''' - napędzana silnikiem o zapłonie iskrowym.




== Wagony osobowe ==

Oznaczenie [[Wagon osobowy|wagonów osobowych]] składa się z umieszczonych obok siebie symboli określających kolejno: 
# klasę wagonu, 
# liczbę osi, 
# rodzaj hamulca, 
# rodzaj przejścia międzywagonowego. 

1. Do określenia klasy wagonu stosuje się następujące symbole:
:'''A''' - pierwsza klasa,
:'''B''' - druga klasa,
:'''AB''' - pierwsza i druga klasa - wagon mieszany.

2. Do określenia liczby osi stosuje się następujące symbole:
:(brak symbolu) - 2 osie,
:'''y''' - 3 osie,
:'''x''' - 4 osie.

3. Do określenia rodzaju hamulca stosuje się następujące symbole:
:(brak symbolu) - brak hamulca,
:'''h''' - hamulec ręczny,
:'''hp''' - hamulec pneumatyczny.

4. Jeżeli wagon posiada przejścia międzywagonowe, wówczas na końcu jego oznaczenia umieszcza się symbol '''i'''.


''' ''Przykłady:'' '''
=== Bxhpi ===
* '''B''' - [[Wagon osobowy]] drugiej klasy
* '''x''' - posiadający 4 osie
* '''hp''' - wyposażony w hamulec powietrzny
* '''i''' - z przejściem międzywagonowym.

Do tej serii wagonów zalicza się następujące typy wagonów:
* [[1Aw]] - wagony produkowane w latach 50. w Świdnicy,
* [[3Aw]] - wagony produkowane w latach 60. w [[PaFaWag]]u,
* [[A20D-P]] - wagony toczne [[Spalinowy zespół trakcyjny|spalinowego zespołu trakcyjnego]], produkowane przez zakłady [[FAUR]] w Rumunii.




== Wagony specjalne w ruchu osobowym  ==

Oznaczenie [[Wagon specjalny|wagonów specjalnych]] składa się z umieszczonych obok siebie symboli określających kolejno: 
# rodzaj wagonu, 
# liczbę osi, 
# rodzaj hamulca, 

1. Do określenia rodzaju wagonu stosuje się następujące symbole:
:'''As''' - [[Wagon salonowy|wagon salonowy]],
:'''G''' - [[Wagon pocztowy|wagon pocztowy]],
:'''F''' - [[Wagon bagażowy|wagon bagażowy]],
:'''H''' - [[Wagon sanitarny|wagon sanitarny]],
:'''D''' - [[Wagon doświadczalny|wagon doświadczalny]].

2. Do określenia liczby osi stosuje się następujące symbole:
:(brak symbolu) - 2 osie,
:'''y''' - 3 osie,
:'''x''' - 4 osie.

3. Do określenia rodzaju hamulca stosuje się następujące symbole:
:(brak symbolu) - brak hamulca,
:'''h''' - hamulec ręczny,
:'''hp''' - hamulec pneumatyczny.


''' ''Przykłady:'' '''
=== Fxh ===
* '''F''' - [[Wagon pocztowy]]
* '''x''' - posiadający 4 osie
* '''h''' - wyposażony w hamulec ręczny.

Do tej serii wagonów zalicza się różne wagony kryte przebudowywane podczas napraw okresowych, wśród nich możwa wymienić np.:
* [[Fxh 4080]] - wagon pocztowy kursujący na kolei [[Kolej Wąskotorowa Rogów – Rawa – Biała|Rogów-Rawa-Biała]]

==  Wagony towarowe ==

Oznaczenie [[Wagon towarowy|wagonów towarowych]] składa się z umieszczonych obok siebie symboli określających kolejno: 
# rodzaj (przeznaczenie) wagonu,
# ładowność,
# liczbę osi, 
# rodzaj hamulca, 
# występowanie zastaw. 

1. Do określenia rodzaju wagonu stosuje się następujące symbole:
:'''K''' - [[Wagon kryty|wagon kryty]],
:'''W''' - [[Wagon węglarka|wagon węglarka]],
:'''P''' - [[Wagon platforma|wagon platforma]],
:'''Sl''' - [[Wagon kłonicowy|wagon kłonicowy]],
:'''Sw''' - [[Wagon wapniarka|wagon wapniarka]],
:'''R''' - [[Wagon cysterna|wagon cysterna]],
:'''Rg''' - [[Wagon zbiornikowy|wagon ze zbiornikami stałymi]],
:'''Ft''' - [[Wagon bagażowy|wagon bagażowy]] (tzw. brankard), używany w ruchu towarowym,
:'''T''' - [[Wagon transporter|wagon transporter]].

2. Do określenia ładowności stosuje się następujące symbole:
:(brak symbolu) - ładowność do 9,9 t,
:'''d''' - ładowność w zakresie od 10 do 15 t,
:'''dd''' - dla wagonów o ładowności powyżej 15 t,

3. Do określenia liczby osi stosuje się następujące symbole:
:(brak symbolu) - 2 osie,
:'''y''' - 3 osie,
:'''x''' - 4 osie,
:'''yy''' - 6 osi.

4. Do określenia rodzaju hamulca stosuje się następujące symbole:
:(brak symbolu) - brak hamulca,
:'''h''' - hamulec ręczny,
:'''hp''' - hamulec pneumatyczny.

5. Jeżeli jest to wagon kryty wyposażony w zastawy zbożowe wówczas na końcu jego oznaczenia umieszcza się symbol '''z'''.


''' ''Przykłady:'' '''
=== Wddxh ===
* '''W''' - [[Wagon węglarka]]
* '''dd''' - o ładowności powyżej 15 ton
* '''x''' - posiadający 4 osie
* '''h''' - wyposażony w hamulec ręczny.

Do tej serii wagonów zalicza się następujące typy wagonów (np. 4Ww, 4Ww/a):
*  - wagony produkowane w latach 50. w [[Fabryka Wagonów w Świdnicy|Świdnicy]],
*  - wagony produkowane w latach 50. w Chorzowskim [[Konstal Chorzów|Konstal]]u,
*  - wagony produkowane w latach 50. w [[Zastal|Zastal]] Zielona Góra,
*  - wagony produkowane w latach 50. w [[ZNTK Stargard Szczeciński|ZNTK]] w Stargardzie Szczecińskim,

=== Wddxhp ===
* '''W''' - [[Wagon węglarka]]
* '''dd''' - o ładowności powyżej 15 ton
* '''x''' - posiadający 4 osie
* '''hp''' - wyposażony w hamulec powietrzny.

Do tej serii wagonów zalicza się następujące typy wagonów:
*  - wagony produkowane w latach 50. w [[ZNTK Stargard Szczeciński|ZNTK]] w Stargardzie Szczecińskim,

=== Tddyyhp ===
* '''T''' - [[Wagon transporter]]
* '''dd''' - o ładowności powyżej 15 ton
* '''yy''' - posiadający 6 osi (właściwie dwa razy po 3 osie)
* '''hp''' - wyposażony w hamulec powietrzny.

Do tej serii wagonów zalicza się następujące typy wagonów:
* [[Tw6]]
* [[Tw6a]]

==Bibliografia==
[http://www.koleje.wask.pl/przepis.php?plik=wm11.inc '''''WM-11''' - Przepisy o znakowaniu taboru wąskotorowego''] (dostęp: 2013-02-16)

[[Kategoria:Oznaczenia taboru]]
[[Kategoria:Hasła encyklopedyczne]]