Edytujesz Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach

{{Szablon:Kolej wąskotorowa infobox
|nazwa_kolei                                                      = Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach
|nazwy_wcześniejsze                                               = Poprzednie nazwy:<br/>''Górnośląskie Tramwaje Parowe, Górnośląskie Koleje Wąskotorowe''<br/>
|grafika                                                          = [[Plik:Rudy - Stacja kolejki wąskotorowej.JPG|290px]]
|rok_budowy                                                       = 1889
|cel_budowy                                                       = 
|zleceniodawca_budowy                                             = 
|rok_rozbiórki                                                    = 
|wpis_do_rej_zab                                                  = 1993
|rozstaw_szyn                                                     = 785 mm
|pierwotny_prześwit                                               = 
|rok_przekucia                                                    = 
|istniejące_linie                                                 = Gliwice Wąskotorowe - Markowice Raciborskie 
|długość_czynnego_odcinka                                         = 6 km
|długość_całkowita_istniejących_szlaków                           = ~8 km
|linie_rozebrane                                                  = 
|długość_zlikwidowanych_linii                                     = ~41 km
|stacje_styczne                                                   = Racibórz Markowice 
|inne_ważniejsze_stacje                                           = Gliwice Trynek 
|uwagi                                                            = 
|1. operator                                                      = Górnośląskie Tramwaje Parowe
|1_okres_działalności                                             = 1900 - 1945
|2. operator                                                      = [[Polskie Koleje Państwowe|PKP]]
|2_okres_działalności                                             = 1945 – 1992
|3. operator                                                      = Towarzystwo Służby Ochrony Zabytków Kolei Rybnik
|3_okres_działalności                                             = 1994 - 2008
|4. operator                                                      = Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej|4_okres_działalności                                             = 2008 - obecnie
|5. operator                                                      =
|5_okres_działalności                                             =
|6. operator                                                      =
|6_okres_działalności                                             =
|uwagi_operator                                                   =
}}


'''Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach''' - Stacja kolei wąskotorowej położona w 23 kilometrze linii Gliwice Wąskotorowe - Racibórz Markowice obecnie znajduje się we władaniu Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej.



== Historia ==
=== Geneza powstania i budowa ===
Brak sprawnego systemu transportowego na trasie między Gliwicami a Raciborzem zaowocował w 1891 roku pomysłem budowy kolei wąskotorowej Gliwice-Rudy-Racibórz. Z inicjatywą stworzenia sprawnego systemu transportowego wyszła firma "Kramer & Co.". W 1894 r. utworzono [[Górnośląskie Tramwaje Parowe]] która później została pierwszym przewoźnikiem na linii. Trwały już wtedy prace przy budowie pierwszej linii tramwajowej Gliwice-Piekary Śląskie. 15 października 1987 roku firma "Kramer & Co." otrzymała koncesję na budowę i eksploatację linii w trakcji parowej a 13 kwietnia 1898 roku Ministerstwo Robót Publicznych nadało tej firmie prawo wywłaszczenia gruntów pod budowę kolei.
Linia została otwarta 25 marca 1899r., początkowo na odcinku Gliwice-Rudy. W tym samym czasie połączono stację Nieborowice z Cegielnią "Wilcza" torem o długości 3,7 km. We fragmencie zezwolenia z dnia 25 kwietnia 1900 roku udzielonemu przez Prezydenta Rządowego Opola czytamy:

<blockquote>''"Udziela się zezwolenia przy poniższych warunkach na budowę i eksploatację kolejki o charakterze linii bocznej o szerokości 0,785 m z Gliwic przez Rudy do Raciborza dla przewozu osób i towarów za pomocą trakcji parowej dla firmy Oberschleise Dampfstraßenbahn G.m.b.H. Berlin, którą zarejestrowano 21 marca 1894 roku w rejestrze handlowym Królewskiego Sądu Okręgowego I w Berlinie na podstawie ustawy o kolejkach i prywatnych połączeniach kolejowych z 28 lipca 1892 roku, w porozumieniu z Królewską Dyrekcją Kolejową w Katowicach oraz z zachowaniem praw osób trzecich.''</blockquote>
<blockquote><div style="text-align: center;">§1</div>
''Zezwolenia udziela się na okres 99 lat."''
</blockquote>

Następnie do użytku oddany został krótki odcinek Rudy-Paproć (w lutym 1901). W kwietniu 1902 przedłużono linię do Markowic i w końcu 17 maja 1903 linia dotarła do stacji Ratibor Plania.

=== Bocznice ===
Linia stanowiła trzon transportu towarowego w regionie, z tego powodu posiadała kilka bocznic do różnych zakładów przemysłowych. Wykaz bocznic przedstawia poniższa tabela
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
! style="width:25px" class="unsortable"|L.p.
! style="width:400px" |Nazwa bocznicy
! style="width:110px"|Data otwarcia
! style="width:110px" |Data zamknięcia
|-
| 1
| Cegielnia "Wilcza"
| style="text-align:right"| {{dts|25|03|1899}}
| style="text-align:right"| {{dts|||1926}}
|-
| 2
| Górnośląskie Koleje Wąskotorowe
| style="text-align:right"| {{dts|2|06|1905}}
| style="text-align:right"| {{dts|||1996}}
|-
| 3
| Kopalnia Węgla Kamiennego "Gliwice"
| style="text-align:right"| {{dts|||1905}}
| style="text-align:right"| {{dts|31|12|1993}}
|-
| 4
| Młyn parowy, późniejsza garbarnia
| style="text-align:right"| {{dts|||1923}}
| style="text-align:right"| {{dts|||1945}}
|-
| 5
| stacja normalnotorowa Markowice
| style="text-align:right"| {{dts|1|02|1905}}
| style="text-align:right"| {{dts|||1945}}
|-
| 6
| Tartak "Lukasine"
| 
| style="text-align:right"| {{dts|||1930}}
|-
| 7
| Tartak "Paproć"
| 
| style="text-align:right"| {{dts|||1945}}
|-
| 8
| Zakład Kruszyw Januszowice, Żwirownia "Babice"
| style="text-align:right"| {{dts|7|11|1977}}
| style="text-align:right"| {{dts|30|09|1981}}
|-
| 9
| Zakłady Chemiczne "Ceres" S.A.
| style="text-align:right"| {{dts|1|02|1905}}
| style="text-align:right"| {{dts|||1945}}
|-
| 10
| Zakłady Elektrod Węglowych "1 Maja" (dawniej Siemens)
| 
| style="text-align:right"| {{dts|25|05|1939}}
|-
| 11
| Żwirownia "Arndt & Baron"
| style="text-align:right"| {{dts|||1931}}
| 
|-
| 12
| Żwirownia "Babice" Gminy Bojków
| style="text-align:right"| {{dts|||1931}}
| style="text-align:right"| {{dts|||1937}}
|}

=== Niezrealizowane projekty ===
Plany przedłużenia linii do centrum Raciborza nie doszły do skutku, podobnie jak plany połączenia Rud z Kopalnią "Emma" (obecnie Marcel") przez Rybnik czy też pochodzącego z 1901 roku projektu budowy linii z Nieborowic do Czerwionki w której to znajduje się Kopalnia Dębieńsko. Jako fragment sieci tramwajowej, także kolej do Rud miała planowo zostać zelektryfikowana jednak pomysł ten nigdy nie doczekał się realizacji.

== Tabor ==

== Żródła ==
:* Soida Krzysztof, ''Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz'', EMI-PRESS, ISBN 83-904079-2-2


<noinclude>
[[Kategoria:Hasła encyklopedyczne]]
[[Kategoria:Koleje wąskotorowe w Polsce]]
</noinclude>