Edytujesz Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach

{{Szablon:Kolej wąskotorowa infobox
|nazwa_kolei                                                      = Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach
|nazwy_wcześniejsze                                               = Poprzednie nazwy:<br/>''Rauden 1898-1945, Rudy 1945-nadal''<br/>
|grafika                                                          = [[Plik:LokoRudy.jpg|280px]]
|rok_budowy                                                       = 1898
|cel_budowy                                                       = Połączenie miast wcześniej nieskomunikowanych kolejowo: Gliwic z Raciborzem
|zleceniodawca_budowy                                             = Górnośląskie Tramwaje Parowe
|rok_rozbiórki                                                    = 
|wpis_do_rej_zab                                                  = 1993
|rozstaw_szyn                                                     = 785 mm
|pierwotny_prześwit                                               = 785 mm
|rok_przekucia                                                    = 
|istniejące_linie                                                 = Bytom Karb Wąskotorowy - Markowice Raciborskie 
|długość_czynnego_odcinka                                         = 6,9km
|długość_całkowita_istniejących_szlaków                           = ~12 km
|linie_rozebrane                                                  = 
|długość_zlikwidowanych_linii                                     = 54,8 km
|stacje_styczne                                                   = Racibórz Markowice 
|inne_ważniejsze_stacje                                           = Gliwice Trynek 
|uwagi                                                            = 
|1. operator                                                      = Górnośląskie Tramwaje Parowe
|1_okres_działalności                                             = 1900 - 1945
|2. operator                                                      = [[Polskie Koleje Państwowe|PKP]]
|2_okres_działalności                                             = 1945 – 1992
|3. operator                                                      = Towarzystwo Miłośników Górnośląskiej Kolei Wąskotorowej
|3_okres_działalności                                             = 1993 - 1999
|4. operator                                                      = Katowickie Stowarzyszenie Miłośników Kolei
|4_okres_działalności                                             = 1999 - 2009
|5. operator                                                      = Miejski Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji  w Kuźni Raciborskiej
|5_okres_działalności                                             = 2009 - 2017
|6. operator                                                      = Gminny Ośrodek Turystyki i Promocji w Rudach
|6_okres_działalności                                             = 2017 - nadal
|uwagi_operator                                                   = 
}}
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
! style="width:900px" |Aktualności
|-
| [https://www.kolejkarudy.pl kolejkarudy.pl]
|-
|}

'''Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach''' - Stacja kolei wąskotorowej położona w 23 kilometrze linii Gliwice Wąskotorowe - Racibórz Markowice (Stacja Rudy jest też w km 41,100 na lini Bytom Karb Wąskotorowy - Racibórz Markowice) obecnie znajduje się we władaniu Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej. Niegdyś była ważną stacją przeładunkową, główną lokomotywownią i wagonownią na linii. Dziś stanowi wielką atrakcję turystyczną w regionie.

[[File:Plan schematyczny Rudy 09.2023.jpg|950px|]]


== Historia ==
=== Geneza powstania i budowa ===
Brak sprawnego systemu transportowego na trasie między Gliwicami a Raciborzem zaowocował w 1891 roku pomysłem budowy kolei wąskotorowej Gliwice-Rudy-Racibórz. Z inicjatywą stworzenia sprawnego systemu transportowego wyszła firma "Kramer & Co.". W 1894 r. utworzono Górnośląskie Tramwaje Parowe, które później zostały pierwszym przewoźnikiem na linii. Trwały już wtedy prace przy budowie pierwszej linii tramwajowej Gliwice-Piekary Śląskie. 15 października 1987 roku firma "Kramer & Co." otrzymała koncesję na budowę i eksploatację linii w trakcji parowej a 13 kwietnia 1898 roku Ministerstwo Robót Publicznych nadało tej firmie prawo wywłaszczenia gruntów pod budowę kolei.
Linia została otwarta 25 marca 1899r., początkowo na odcinku Gliwice-Rudy. W tym samym czasie połączono stację Nieborowice z Cegielnią "Wilcza" torem o długości 3,7 km. We fragmencie zezwolenia z dnia 25 kwietnia 1900 roku udzielonemu przez Prezydenta Rządowego Opola czytamy:

<blockquote>''"Udziela się zezwolenia przy poniższych warunkach na budowę i eksploatację kolejki o charakterze linii bocznej o szerokości 0,785 m z Gliwic przez Rudy do Raciborza dla przewozu osób i towarów za pomocą trakcji parowej dla firmy Oberschleise Dampfstraßenbahn G.m.b.H. Berlin, którą zarejestrowano 21 marca 1894 roku w rejestrze handlowym Królewskiego Sądu Okręgowego I w Berlinie na podstawie ustawy o kolejkach i prywatnych połączeniach kolejowych z 28 lipca 1892 roku, w porozumieniu z Królewską Dyrekcją Kolejową w Katowicach oraz z zachowaniem praw osób trzecich.''</blockquote>
<blockquote><div style="text-align: center;">§1</div>
''Zezwolenia udziela się na okres 99 lat."''
</blockquote>

Z końcem 1900 roku Górnośląskie Tramwaje Parowe otrzymały prawo wywłaszczania gruntów pod budowę kolei od Rud w stronę Raciborza.
Następnie do użytku oddany został krótki odcinek Rudy-Paproć (w lutym 1901). W kwietniu 1902 przedłużono linię do Markowic, po drodze budując stacje Szymocice, Nędza oraz Babice. W końcu 17 maja 1903 linia dotarła do ostatniej na linii stacji Ratibor Plania (Racibórz Płonia).

=== Okres Międzywojenny ===
Zakupiono 2 wersje parowozów na linie Gliwice Trynek-Racibórz Płonia: </br>
-w 1919 roku zakupiono parowóz firmy Borsig Tx6 (układ osi D) </br>
-w 1925 roku zakupiono 2 sztuki parowozów T40 firmy AEG, najsilniejsze parowozy w historii GKW </br>

=== Po 1945 - w strukturach GKW (za czasów PKP) ===
Po wojnie cała linia znalazła się w granicach Polski. W 1945 roku po wkroczeniu oddziałów radzieckich rozebrano odcinek torów od Lukasyny do stacji Paproć. Linia siłami kolejarzy i z pomocą żołnierzy WP została odbudowana i przywrócono jej przejezdność. Kursowanie pociągów odbywało się już tylko do stacji Racibórz Markowice, gdyż stacja Ratibor Plania (Racibórz Płonie) została zamknięta 25 maja 1939 roku z powodu powodzi, która przerwała pobliskie wały. Nie została już ponownie uruchomiona, gdyż w 1940 roku do toru łączącego Płonię z Lukasyną dotarła budowa kanału Ulga i nie zdecydowano się na budowę mostu kolejowego dla wąskotorówki, kładąc jednocześnie kres tej linii. W w 1960 roku wyeksploatowano ostatni wagon motorowy na sieci GKW, a 6 lat później zawieszono ruch pasażerski do Markowic. PKP chcąć unowocześnić wąskie tory w Polsce zaczęło sprowadzać lokomotywy Lxd2 firmy FAUR w Bukareszcie. Pierwszą lokomotywownią w Polsce, która otrzymała te lokomotywy była lok. Rudy (1967r.). W 1989 roku przeprowadzono ostatnią większą inwestycje na lini, a mianowicie wybudowano przystanek Gliwice Śródmieście. Zaledwie niecałe 2 lata później zawieszono ruch do tego przystanku (1991.11.04). Zawieszenie kursów pasażerskich na lini nastąpiło na przełomie 1991/92 roku a pociągów towarowych nastąpiło przez rozwiązanie umowy bocznicowej z kopalnią Gliwice 31 grudnia 1993 roku.

=== Pod władaniem stowarzyszeń ===

1993-1999 – okres "rządów" Tadeusza Popiela na stacji Rudy przekazanej w opiekę Towarzystwu Miłośników Górnośląskiej Kolei Wąskotorowej. 
Niestety, Towarzystwo nie wykorzystało możliwości przywrócenia ruchu pasażerskiego na całkowicie przejezdnej (do 1995 roku) linii. Pan Popiel jako prezes Towarzystwa" zasłynął" z wrogości okazywanej miłośnikom kolei chcącym wejść na teren stacji oraz całkowitej ignorancji opinii środowiska polskich hobbystów kolejnictwa i konserwatora zabytków. Zrealizował swój pomysł z serii "Idee fixe": w 1998 wybudowano parowóz Pw53 kosztem zniszczenia 2 unikatowych parowozów: ostatniego czynnego Tw53, wypożyczonego Towarzystwu (pojazd jest własnością Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu) i Px48 darowanego Towarzystwu przez PKP. Drugi z parowozów (bez tendra wykorzystanego w parowozie Pw53), po dewastacji, zostaje nielegalnie sprzedany angielskiemu miłośnikowi.

1999.12 – Pod naciskiem opinii publicznej Tadeusz Popiel rezygnuje z prezesury Towarzystwa ustępując miejsca Januszowi Gieruckiemu, etnografowi i muzealnikowi. Katowickie Stowarzyszenie Milośników Kolei przejmuje w opiekę stację Rudy wraz z całą infrastrukturą. Rodzi się koncepcja stopniowego odbudowywania rozkradzionego i zniszczonego szlaku GKW Gliwice-Rudy-Markowice. Wykonywane były remonty lokomotyw oraz naprawy szlaku oraz jego odkrzaczanie. 

Niestety Pan Gierucki skasował wiele unikatowych eksponatów na zawsze pozbawiając kolejkę unikalnych, wyjątkowych zbiorów. Rozebrał również linię teletechniczną biegnącej wzdłuż szlaku.

=== Przejęcie Stacji Przez UM Kuźnia Raciborska ===

2009.01 - przejęcie obiektu przez gminę Kuźnia Raciborska. Nastały nowe, lepsze czasy po zawiłym zarządzaniu przez stowarzyszenia. Naczelnikiem stacji Rudy zostaje Pan Jarosław Łuszcz. 
Nowy naczelnik czyni dużo starań o pozyskanie taboru i sprowadzenie go na stację. Wykonano dużo remontów, przywrócono dużo lokomotyw do ruchu, między innymi perłę stacji czyli parowóz [[Tabor:Lw-02986|Las49-3343]]

=== Niezrealizowane projekty ===
Plany przedłużenia linii do centrum Raciborza nie doszły do skutku, podobnie jak plany połączenia Rud z Kopalnią "Emma" (obecnie Marcel") przez Rybnik czy też pochodzącego z 1901 roku projektu budowy linii z Nieborowic do Czerwionki w której to znajduje się Kopalnia Dębieńsko. Jako fragment sieci tramwajowej, także kolej do Rud miała planowo zostać zelektryfikowana jednak pomysł ten nigdy nie doczekał się realizacji.





== Tabor ==
===Historyczny===
W pierwszych latach do przewozów ludzi i towarów użytkowano tramwajowe lokomotywy parowe marki Hohenzoller, wycofane z dopiero co zelektryfikowanej miejskiej sieci tramwajowej, które ze względu na swój "miejski" rodowód nie sprawdziły się do ciągnięcia cięższych składów na dłuższych trasach. Już po 5 latach zaczęto więc wprowadzać do ruchu parowozy typowo "kolejowe" - początkowo marki Borsig (oznaczone serią Txb2) które służyły do lat 60-tych, później potężne Tw9. Po wojnie w ramach programu UNRRA dostarczono z USA maszyny serii Pxu które pracowały aż do zastąpienia ich spalinowozami rumuńskimi, kiedy to zostały w większości przekazane na Kujawskie Koleje Wąskotorowe. Podobnej klasy maszynami były polskie Px48 - trzy lokomotywy tej serii służyły na trasie Gliwice - Rudy w latach sześćdziesiątych jednak niewielka moc tych parowozów spowodowała, że przed końcem dekady zostały przeniesione na inne koleje wąskotorowe PKP.
===Obecnie===
Zestawienie taboru stacjonującego w Rudach:

==== Parowozy ====

{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
! style="width:90px" |Oznaczenie
! Zdjęcie
! Typ
! Rok prod.
! Nr. Kotła
! Prześwit
! style="width:110px"|Stan
! class="unsortable"|Uwagi
|-
|-
| [[Tabor:Lw-02986|Las49-3343]]
| [[Plik:Las49-3343_Rudy.jpeg|100px]] 
| Las49
| 1954
| 1655/53
| 785mm
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| 
|-
| [[Tw53/3996|Tw53-3996 / <br/> Pw53-02]]
| [[Plik:Pw53-02.jpg|100px]] 
| Tw53/Pw53
|1955/1999
| 13969/54
| 785mm
| style="background-color:#ff66d9;" |Eksponat
| Przebudowany z Tw53. Tender od Px48.
|-

| [[Tabor:Lw-02989|15]]
| [[Plik:Borsig_Rudy.jpeg|100px]] 
| Bn2t
| 1929
| 12050/29
| 785mm
| style="background-color:#ff66d9;" |Eksponat
| 
|-
| [[Tabor:Lw-02988|Tw9-8]]
| [[Plik:Tw9.Rudy.jpg|100px]] 
| Tw9
| 1924
| 
| 785mm
| style="background-color:#ff66d9;" |Eksponat
| Na stacji znajduje się kocioł służący kiedyś do ogrzewania lokomotywowni a obecnie jest częścią muzeum multimedialnego w hali Wagonowni w Rudach.
|-
|}

==== Spalinowe pojazdy trakcyjne ====

{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
! style="width:90px" |Oznaczenie
! Zdjęcie
! Rok prod.
! Prześwit
! style="width:110px"|Stan
! class="unsortable"|Uwagi
|-
| [[Tabor:Lw-00224|Lxd2-08]]
| [[Plik:DSC06872am.JPG|100px]] 
| 1981
| 785mm
| style="background-color:#80FFFF;"  |W trakcie remontu
| Lokomotywa sprowadzona z Huty Pokój. Lokomotywa nie posiada górnej lampy oraz posiada malowanie zakładowe.
|-
| [[Tabor:Lw-00098|Lxd2-354]]
| [[Plik:DSC05612am6.JPG|100px]] 
| 1967
| 785mm
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| 
|-
| [[Tabor:Lw-00231|Lxd2-373]]
| [[Plik:Lxd2-373_Rudy.jpg|100px]] 
| 1981
| 785mm
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawna
| 
|-
| [[Tabor:Lw-00356|Lyd1-150]]
| [[Plik:IMG_20210619_142752.jpg|100px]] 
| 1966
| 785mm
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
|
|-
| [[Tabor:Lw-00370|WLs150-7225]]
| [[Plik:16am.jpg|100px]] 
| 1966
| 785mm
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
|
|-
| [[Tabor:Lw-00449|WLs180-15]]
| [[Plik:Wls180-15-rudy-m-bachusz.jpeg|100px]] 
| 1971
| 785mm
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawna
| 
|-
| [[Tabor:Lw-00472|WLs180-36]]
| [[Plik:DSC0731am6.JPG|100px]] 
| 1972
| 785mm
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawna
| 
|-
| [[Tabor:Lw-00013|2WLs40-1189]]
| [[Plik:DSC05617bm.JPG|100px]] 
| 1961
| 785mm
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| Pęknięty blok silnika
|-
| [[Tabor:Lw-00035|2WLs50-1836]]
| [[Plik:2Wls50-1836_Rudy.jpeg|100px]] 
| 1970
| 785mm
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
|
|-
| [[Tabor:Lw-00041|2WLs50-2088]]
| [[Plik:Wąskotorówka_w_rudach_444.jpg|100px]] 
| 1970
| 785mm
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawna
|
|-
| [[Tabor:Lw-00644|WLs75-38]]
| [[Plik:DSC02857am.JPG|100px]] 
| 1967
| 785mm
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawna
| 
|-
| [[Tabor:Lw-00657|WLs75-66]]
| [[Plik:Wls75-66_Rudy.jpeg|100px]] 
| 1971
| 785mm
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| 
|-
| [[Tabor:Lw-00617|Mbxd2-218]]
| [[Plik:DSC09477am.JPG|100px]] 
| 1986
| 785mm
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawna
| 
|-
| [[Tabor:Lw-00065|WLs40-372]]
| [[Plik:Rudy,_WLs40_(1).JPG|100px]] 
| 1955
| 600mm
| style="background-color:#ff66d9;" |Eksponat
|
|-
| [[Tabor:Lw-00066|WLs40-377]]
| [[Plik:Wls40-377.jpg|100px]] 
| 1955
| 600mm
| style="background-color:#ff66d9;" |Eksponat
|
|-
| [[Tabor:Lw-00074|WLs40-568]]
| [[Plik:Wls40-568_Rudy.jpg|100px]] 
| 1957
| 600mm
| style="background-color:#80FFFF;"  |W trakcie remontu
|
|-
|}

==== Elektrowozy ====

{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
! style="width:90px" |Typ
! Zdjęcie
! Rok prod.
! Prześwit
! Nr. Zakładowy
! Układ osi
! style="width:110px"|Stan
! class="unsortable"|Uwagi
|-
| [[Tabor:Lw-02987|Siemens]]
| [[Plik:Siemens_Rudy.JPG|100px]] 
| 1896
| 785mm
| 1
| Bo'
| style="background-color:#80FFFF;" |W Remoncie
| Najprawdopodobniej najstarszy czynny elektrowóz na świecie.
|-
|}

==== Pojazdy Specjalne ==== 
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
! style="width:90px" |Typ
! Zdjęcie
! Rok prod.
! Prześwit
! Oznaczenie
! style="width:110px"|Stan
! class="unsortable"|Uwagi
|-
| [[Tabor:Lw-01301|Wmd]]
| [[Plik:Wmd101.jpeg|100px]] 
| 1959
| 785mm
| Wmd 101
| style="background-color:#80FFFF;"  |W trakcie remontu
| 
|-
| [[Tabor:Lw-03121|Doc]]
| [[Plik:Drezyna Doc Stanica.jpg|100px]] 
| 
| 785mm
| Doc
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Zbudowana na podstawie drezyny Doc, obecnie posiada ławki oraz ma silnik z motoru "Mińsk"
|-
| [[Tabor:Lw-02006|803S]]
| [[Plik:803S-01.jpg|100px]] 
| 1985
| 785mm
| 803S-01
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| Pług Odśnieżny, kiedyś miał rozstaw 1000mm, a obecnie stoi na wózkach z węglarek Wddxh.
|-
| [[Tabor:Lw-00122|Urządzenie Rotacyjne]]
| [[Plik:09am.jpg|100px]] 
| 1967
| 785mm
| Urządzenie Rotacyjne (Ex. Lxd2-357)
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| Przebudowana na rotacyjne urządzenie do oczyszczania toru w roku 1987 z lokomotywy Lxd2-357.
|-
| [[Tabor:Lw-03019|Wagon Opryskowy]]
| [[Plik:Wagon_Opryskowy.jpg|100px]] 
| 
| 785mm
| Wagon Opryskowy
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| Wagon służył do rozprowadzania substancji chemicznej do usuwania zieleni z torowiska. W środku znajdował się zbiornik na substancję, z którego pompa zasilana silnikiem dwusuwowym andorii rozprowadzała równomiernie do dysz opryskowych płyn podczas jazdy. Dzięki temu roślinność nie rosła w pobliżu torów.
|-
| [[Tabor:Lw-03016|Pług Odśnieżny Bjorke]]
| [[Plik:Pług_Rudy.jpg|100px]] 
| 1963
| 785mm
| S  00-00-932-3000-1
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| Wagon przywieziono w 1969 roku do Bytomia i przydzielono do lokomotywowni Rudy
|-
| [[Tabor:Lw-03081|Kdxh]]
| [[Plik:Kdxh_1105-6.jpg|100px]] 
| 
| 785mm
| S  00-00-934-1105-6
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| Wagon kryty, brankard.
|-
| [[Tabor:Lw-03082|Kdxh]]
| [[Plik:Kdxh_roboczy.jpg|100px]] 
| 
| 785mm
| S  
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Wagon kryty, brankard. Używany do prac torowych.
|-
| [[Tabor:Lw-03083|PWmd]]
| [[Plik:PWmd_Rudy1.jpg|100px]] 
| 
| 785mm
| PWmd 4001-8
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| Wagon doczepny do drezyn Wmc/Wmd
|-
| [[Wózek torowy]]
| [[Plik:Wózek torowy.jpg|100px]] 
| 
| 785mm
| Wózek torowy
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| 
|-
| [[Koleba]]
| [[Plik:Koleba Florian.jpg|100px]] 
| 
| 785mm
| Koleba
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| Koleba sprowadzona z huty Florian w Świętochłowicach
|-
| [[Koleba]]
| [[Plik:Koleba_rudy.jpg|100px]] 
| 
| 785mm
| Koleba
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| 
|-
| [[Transporter]]
| [[Plik:Transporter1 Rudy.jpg|100px]] 
| 
| 785mm
| T
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| Transporter typu rollbock do przewozu wagonów normalnotorowych po sieci wąskotorowej.
|-
| [[Transporter]]
| [[Plik:Transporter2_Rudy.jpg|100px]] 
| 
| 785mm
| T
| style="background-color:#ff66d9;" |Eksponat
| Transporter typu rollbock do przewozu wagonów normalnotorowych po sieci wąskotorowej.
|-
|}

====Wagony pasażerskie====
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
! style="width:90px" |Typ
! Zdjęcie
! Rok prod.
! Prześwit
! Oznaczenie
! style="width:110px"|Stan
! class="unsortable"|Uwagi
|-
| [[Tabor:Lw-03051|A20D-P]]
| [[Plik:A20D-P_236-7.jpg|100px]] 
| 1988
| 785mm
| Bxhpi 00-450024-236-7
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| Wagon doczepny FAUR<br/>Przekazany gminie Kuźnia Raciborska dn. 29.07.1994<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Soida | imię = Krzysztof| autor link = | tytuł = Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz| wydawca = Emi-Press| miejsce = Łódź| rok = 1998| strony = 79| isbn = 83-904079-2-2}}</ref>
|-
| [[Tabor:Lw-03052|A20D-P]]
| [[Plik:A20D-P 237-5.jpg|100px]] 
| 1988
| 785mm
| Bxhpi 00-450024-237-5
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| Wagon doczepny FAUR<br/>Przekazany gminie Kuźnia Raciborska dn. 29.07.1994<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Soida | imię = Krzysztof| autor link = | tytuł = Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz| wydawca = Emi-Press| miejsce = Łódź| rok = 1998| strony = 79| isbn = 83-904079-2-2}}</ref>
|-
| [[Tabor:Lw-03053|A20D-P]]
|[[Plik:A20D-P 238-3.jpg|100px]] 
| 1988
| 785mm
| Bxhpi 00-450024-238-3
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Wagon doczepny FAUR<br/>Przekazany gminie Kuźnia Raciborska dn. 29.07.1994<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Soida | imię = Krzysztof| autor link = | tytuł = Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz| wydawca = Emi-Press| miejsce = Łódź| rok = 1998| strony = 79| isbn = 83-904079-2-2}}</ref>
|-
| [[Tabor:Lw-03114|BTxh]]
|[[Plik:BTxh 313-9.jpg|100px]] 
| 
| 785mm
| BTxh 00-320034-313-9
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Wagon Letni<br/> Zbudowane na podstawie wagonów Wddxh
|-
| [[Tabor:Lw-03115|BTxhp]]
|[[Plik:BTxh 314-7.jpg|100px]] 
| 
| 785mm
| BTxhp 00-320034-314-7
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Wagon Letni<br/> Zbudowane na podstawie wagonów Wddxh
|-
| [[Tabor:Lw-03116|BTxhp]]
|[[Plik:BTxh 315-4.jpg|100px]] 
| 
| 785mm
| PKW BTxhp 00-320034-315-4
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Wagon Letni<br/> Zbudowane na podstawie wagonów Wddxh. (sprowadzony z PKW Chorzów)
|-
| [[Tabor:Lw-03117|BTxhp]]
| [[Plik:BTxh_316-2.jpg|100px]] 
| 
| 785mm
| PKW BTxhp 00-320034-316-2
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Wagon Letni<br/> Zbudowane na podstawie wagonów Wddxh. (sprowadzony z PKW Chorzów)
|-
| [[Tabor:Lw-03118|BTxh]]
| [[Plik:BTxh 317-0.jpg|100px]] 
| 
| 785mm
| BTxh 00-320034-317-0
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Wagon Letni<br/> Zbudowane na podstawie wagonów Wddxh
|-
| [[Tabor:Lw-03119|BTxh]]
| [[Plik:BTxh 318-9.jpg|100px]] 
| 
| 785mm
| BTxh 00-320034-318-9
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Wagon Letni<br/> Zbudowane na podstawie wagonów Wddxh
|-
| [[Tabor:Lw-03120|BTxh]]
| [[Plik:BTxh 319-6.jpg|100px]] 
| 
| 785mm
| BTxh 00-320034-319-6
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Wagon Letni<br/> Zbudowane na podstawie wagonów Wddxh
|-
| [[Tabor:Lw-03059|BTxhpi]]
| [[Plik:BTxhpi_Kibel.jpg|100px]] 
| 1981
| 785mm
| BTxhpi 316-1
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Wagon Kryty "Kibel"<br/> Wagon w 2022 roku przeszedł naprawę główną i został przywrócony do ruchu.
|-
| [[Tabor:Lw-03054|BTxhpi]]
| [[Plik:BTxhpi 311-5.jpg|100px]] 
| 1983/95
| 785mm
| BTxhpi 00-220034-311-5
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Wagon Letni "Bytomka"<br/> 
|-
| [[Tabor:Lw-03055|BTxhpi]]
| [[Plik:BTxhpi_310-7.jpg|100px]] 
|1983/96
| 785mm
| BTxhpi 00-220034-310-7
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Wagon Letni "Bytomka"<br/> 
|-
| [[Tabor:Lw-03056|Kdxh]]
| [[Plik:Kdxh rudy1.jpg|100px]] 
| 1899
| 785mm
| Kdxh 00-151344-504-7
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
|Wagon Brankard<br/> 
Wagon przebudowany z technicznego na osobowy za czasów PKP
|-
| [[Tabor:Lw-03057|1Aw]]
| [[Plik:1Aw 211-9.jpg|100px]] 
| 1955
| 785mm
| Bxhpi 00-380034-211-9
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| Wagon Kryty<br/> Fabryka Wagonów Świdnica <br/> Nr. Fab. :1811
|-
| [[Tabor:Lw-03107|BTxhp]]
| [[Plik:KWK K-J 03.jpg|100px]] 
| 
| 750mm
| 03
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| Wagon Kryty "Kibel"<br/> 
-Przebudowa z węglarki Wddxh na wagon BTxhp do obsługi lini Siemianowice Śl. Wąsk. - Bytom K. Wąsk. - Miasteczko Śl. Wąsk. <br/>
-Wagon przebudowany z wagonu letniego BTxhp i przystosowany do warunków pracy w kopalni. Przekuty na 750mm. <br/>
-Wagon do przewozu pracowników w KWK Kazimierz-Juliusz. <br/>
-Przez jakiś czas stał w hali Huty Kościuszko. <br/>
-11 Października 2023 roku został sprowadzony na stację w Rudach. <br/>
|-
| [[Tabor:Lw-03108|BTxhp]]
| [[Plik:KWK K-J 04.jpg|100px]] 
| 
| 750mm
| 04
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| Wagon Kryty "Kibel"<br/> 
-Przebudowa z węglarki Wddxh na wagon BTxhp do obsługi lini Siemianowice Śl. Wąsk. - Bytom K. Wąsk. - Miasteczko Śl. Wąsk. <br/>
-Wagon przebudowany z wagonu letniego BTxhp i przystosowany do warunków pracy w kopalni. Przekuty na 750mm. <br/>
-Wagon do przewozu pracowników w KWK Kazimierz-Juliusz. <br/>
-Przez jakiś czas stał w hali Huty Kościuszko. <br/>
-11 Października 2023 roku został sprowadzony na stację w Rudach. <br/>
|-
|-
|}

====Wagony towarowe====
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
! style="width:90px" |Typ
! Zdjęcie
! Producent
! Rok prod.
! Prześwit
! Oznaczenie
! style="width:110px"|Stan
! class="unsortable"|Uwagi
|-
| [[Tabor:Lw-03060|Wddxh]]
| [[Plik:Wddxh 8713-9.jpg|100px]] 
| ZNTK Stargard
| 1969
| 785mm
| Wddxh 00-17 534 8713-9
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Stary nr. 52819
|-
| [[Tabor:Lw-03061|Wddxh]]
| [[Plik:Węglarka Rudy 8972-1.jpg|100px]] 
| ZNTK Stargard
| 1970
| 785mm
| Wddxh 00-17 534 8972-1
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Stary nr. 53079.   <br/>  Nietypowy pomost hamulcowy, brak daszku nad jednym stopniem oraz dodatkowa poręcz na ścianie czołowej
|-
| [[Tabor:Lw-03062|Wddxh]]
| [[Plik:Wddxh 9586-8.jpg|100px]] 
| ZNTK Stargard
| 1980
| 785mm
| Wddxh 00-17 534 9586-8
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| 
|-
| [[Tabor:Lw-03063|Wddxh]]
| [[Plik:Wddxh 8913-5.jpg|100px]] 
| ZNTK Stargard
| 1970
| 785mm
| Wddxh 00-17 534 8913-5
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Stary nr. 53019
|-
| [[Tabor:Lw-03064|Wddxh]] 
| [[Plik:Wddxh 8769-1.jpg|100px]] 
| ZNTK Stargard
| 1969
| 785mm
| Wddxh 00-17 534 8769-1
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Stary nr. 52875
|-
| [[Tabor:Lw-03065|Wddxh]] 
| [[Plik:Wddxh 8950-3.jpg|100px]] 
| ZNTK Stargard
| 1970
| 785mm
| Wddxh 00-17 534 8950-3 
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| 
|-
| [[Tabor:Lw-03066|Wddxh]] 
| [[Plik:Wddxhrudy5.jpg|100px]] 
| ZNTK Stargard
| 1966
| 785mm
| Wddxh 00-17 534 8390-6
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Stary nr. 52496
|-
| [[Tabor:Lw-03067|Wddxh]] 
| [[Plik:Wddxhrudy4.jpg|100px]] 
| Zastal Zielona Góra
| 1959
| 785mm
| Wddxh 00-17 534 7042-6
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| 
|-
| [[Tabor:Lw-03068|Wddxh]] 
| [[Plik:Wddxhrudy3.jpg|100px]] 
| ZNTK Stargard
| 1966
| 785mm
| Wddxh 00-17 534 8293-2
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Stary nr. 52398
|-
| [[Tabor:Lw-03073|Wddxh]]
| [[Plik:Niskoburtówkarudy1.jpg|100px]] 
| Zastal Zielona Góra
| 1960
| 785mm
| Wddxh 00-17 534 7058-2
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| Niskoburtowa, drewniana
|-
| [[Tabor:Lw-03074|Wddxh]]
| [[Plik:Wddxh rudy roboczy.jpg|100px]] 
| Zastal Zielona Góra
| 1960
| 785mm
| Wddxh 00-17 534 7076-4
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Niskoburtowa, drewniana
|-
| [[Tabor:Lw-03075|Wddxh]]
| [[Plik:Weglrakaniskoburtowarudy.jpg|100px]] 
| Konstal Chorzów
| 1954
| 785mm
| Wddxh 00-17 534 7024-4
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Niskoburtowa, metalowa
|-
| [[Tabor:Lw-03076|Wddxh]]
| [[Plik:Wddxhniskoburtowyrudy1.jpg|100px]] 
| Zastal Zielona Góra
| 1960
| 785mm
| Wddxh 
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Niskoburtowa, metalowa. <br>
Przeszła naprawę główną w 2022r.
|-
| [[Tabor:Lw-03069|Wh]] 
| [[Plik:Wh szprychowaRudy.jpg|100px]] 
| Konstal Chorzów
| 
| 785mm
| Wh 00 08 532 5033-0
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| Stary nr. 42275 Koła szprychowe
|-
| [[Tabor:Lw-03070|Wh]] 
| [[Plik:Wh koła pełne rudy.jpg|100px]] 
| Konstal Chorzów
| 
| 785mm
| Wh 00 08 532 5518-0
| style="background-color:#fe7f00;" |Odstawiony
| Stary nr. 42252 Koła pełne
|-
| [[Tabor:Lw-03071|Wh]] 
| [[Plik:Wh niskoburtowa 1003-7.jpg|100px]] 
| Konstal Chorzów
| 
| 785mm
| Wh 00-08 532 1003-7
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Niskoburtowa, drewniana
|-
| [[Tabor:Lw-03072|Wh]] 
| [[Plik:Wh 1004-8 niskoburtowa.jpg|100px]] 
| Konstal Chorzów
| 1912
| 785mm
| Wh 00-08 532 1004-8
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Niskoburtowa, drewniana
|-
| [[Tabor:Lw-03077|Kddxh]]
| [[Plik:Kddxh Rudy.jpg|100px]] 
| Zastal Zielona Góra
| 
| 785mm
| Kddxh 
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Wagon kryty do przewozu płyt cynkowych.
|-
| [[Tabor:Lw-03078|Rdxh]]
| [[Plik:Rdxh 4603-4 Rudy.jpg|100px]] 
| Zastal Zielona Góra
| 1955
| 785mm
| Rdxh 00-15 734 4603-4
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Wagon cysterna, zbiornik nitowany
|-
| [[Tabor:Lw-03079|Pdxh]]
| [[Plik:Pdxh 7106-9.jpg|100px]] 
| Zastal Zielona Góra
| 1960
| 785mm
| Pdxh 00-15 534 7106-9
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Platforma, zbudowane na podstawie Wddxh. Stary nr. 52255
|-
| [[Tabor:Lw-03080|Pdx]]
| [[Plik:Pdxh 7109-6.jpg|100px]] 
| Zastal Zielona Góra
| 1960
| 785mm
| Pdx 00-15 534 7109-6
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
| Platforma, zbudowane na podstawie Wddxh. Stary nr. 52275
|-
|}

== Wszystkie posterunki na linii ==
Wykaz stacji, post. osłonnych, post. bocznicowych, przystanków osobowych, ładowni i bocznic na linii Bytom Karb Wąsk. - Racibórz Markowice Wąsk.
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
! style="width:25px" class="unsortable"|L.p.
! style="width:400px" |Nazwa Stacji
! style="width:50px"| Kilometraż
! style="width:100px" | Status
! style="width:400px" | Stan Zachowania
|-
| 1
| [[Bytom_Karb_Wąskotorowy|Bytom Karb Wąsk.]]
| style="text-align:right"| 0,000
| style="background-color:#80FF89;" |Czynna
| style="text-align:right"| Bardzo dobry, brak nastawni wykonawczej
|-
| 2
| [[Nowy_Karb|Nowy Karb]]
| style="text-align:right"| 0,700
| style="background-color:#fe7f00;" | Nieczynna
| style="text-align:right"| Istnieje do dziś tor szlakowy z Bytomia Karbia do Bytomia Północnego. Stacja Zlikwidowana.
|-
| 3
| [[Miechowice|Miechowice]]
| style="text-align:right"| 3,000
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowana
| style="text-align:right"| Brak pozostałości
|-
| 4
| [[Biskupice_Śląskie_Wąskotorowe|Biskupice Śl. Wąsk.]]
| style="text-align:right"| 5,400
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowana
| style="text-align:right"| Brak Pozostałości
|-
| 5
| [[Zabrze_Północne_Wąskotorowe|Zabrze Półn. Wąsk.]]
| style="text-align:right"| 8,300
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowana
| style="text-align:right"| Brak Pozostałości
|-
| 6
| [[Maciejów_Śląski|Maciejów Śl.]]
| style="text-align:right"| 13,700
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowana
| style="text-align:right"| Brak Pozostałości
|-
| 7
| [[Nowa Hołda]]
| style="text-align:right"| 15,200
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowana
| style="text-align:right"| Brak Pozostałości
|-
| 8
| [[Gliwice_Wschodnie|Gliwice Wschodnie]]
| style="text-align:right"| 16,300
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowana
| style="text-align:right"| Brak Pozostałości
|-
| 9
| [[Ciepłownia Gliwice]]
| style="text-align:right"| 16,400
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowana
| style="text-align:right"| Brak Pozostałości
|-
| 10
| [[Gliwice_Wąskotorowe|Gliwice Wąsk.]]
| style="text-align:right"| 17,400
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowana
| style="text-align:right"| Brak Pozostałości
|-
| 11
| [[Gliwice_Trynek|Gliwice Trynek]]
| style="text-align:right"| 19,300
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowana
| style="text-align:right"| Brak układu torowego, zachowany budynek stacyjny
|-
| 12
| [[Kopalnia Gliwice (przystanek osobowy)]]
| style="text-align:right"| 20,100
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowany
| style="text-align:right"| Brak Pozostałości
|-
| 13
| [[Kopalnia_Gliwice|Kopalnia Gliwice (post. osłonny)]]
| style="text-align:right"| 20,400
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowany
| style="text-align:right"| Brak Pozostałości
|-
| 14
| [[Bojków_Wąskotorowy|Bojków Wąsk.]]
| style="text-align:right"| 22,700
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowana
| style="text-align:right"| Brak układu torowego, zachowany budynek stacyjny
|-
| 15
| [[Bojków_Górny|Bojków Górny. Wąsk. (przystanek osobowy)]]
| style="text-align:right"| 24,400
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowany
| style="text-align:right"| Brak Pozostałości
|-
| 16
| [[Mysia_Góra_Osiedle|Mysia Góra Osiedle (przystanek osobowy)]]
| style="text-align:right"| 26,700
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowany
| style="text-align:right"| Zachowany tor przy peronie
|-
| 17
| [[Nieborowice|Nieborowice]]
| style="text-align:right"| 28,300
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowana
| Słabo zachowany układ torowy, zachowany budynek stacyjny w stanie słabym, perony, semafor wyjazdowy oraz magazyn w stanie ruiny.
|-
| 18
| [[Pilchowice_Bierawka|Pilchowice Bierawka (przystanek osobowy)]]
| style="text-align:right"| 31,400
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowany
| style="text-align:right"| Brak Pozostałości
|-
| 19
| [[Pilchowice|Pilchowice]]
| style="text-align:right"| 32,800
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowana
| style="text-align:right"| Dobrze zachowany układ torowy, zachowany budynek stacyjny oraz magazyn w stanie dobrym.
|-
| 20
| [[Stanice_Wąskotorowe|Stanica]]
| style="text-align:right"| 37,100
| style="background-color:#80FF89;" |Czynna
| style="text-align:right"| Bardzo Dobry
|-
| 21
| [[Rudy|Rudy]]
| style="text-align:right"| 41,100
| style="background-color:#80FF89;" |Czynna
| style="text-align:right"| Bardzo Dobry
|-
| 22
| [[Paproć|Paproć]]
| style="text-align:right"| 43,100
| style="background-color:#80FF89;" |Czynna
| style="text-align:right"| Układ torowy zachowany, budynki w stanie słabym.
|-
| 23
| [[Stodoły|Rybnik Stodoły (kiedyś przystanek/teraz stacja)]]
| style="text-align:right"| 44,000
| style="background-color:#80FF89;" |Czynna
| style="text-align:right"| Bardzo Dobry
|-
| 24
| [[Szymocice_Wąskotorowe|Szymocice Wąsk.]]
| style="text-align:right"| 52,900
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowana
| style="text-align:right"| Brak Pozostałości
|-
| 25
| [[Nędza_Wąskotorowa|Nędza Wąsk.]]
| style="text-align:right"| 55,900
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowana
| style="text-align:right"| Brak układu torowego, budynek w stanie dobrym.
|-
| 26
| [[Żwirownia Babice (bocznica)]]
| style="text-align:right"| 56,800
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowana
| style="text-align:right"| Brak Pozostałości
|-
| 27
| [[Babice|Babice]]
| style="text-align:right"| 58,100
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowana
| style="text-align:right"| Brak Pozostałości
|-
| 28
| [[Markowice_Raciborskie_Wąskotorowe|Markowice Raciborskie Wąsk.]]
| style="text-align:right"| 61,700
| style = "background-color: #ff6666| Zlikwidowana
| style="text-align:right"| Układ torowy zachowany w stanie złym, budynków brak.
|-
|}

=== Bocznice ===
Linia stanowiła trzon transportu towarowego w regionie, z tego powodu posiadała kilka bocznic do różnych zakładów przemysłowych. Wykaz bocznic (na odc. Gl. Trynek - Markowice) przedstawia poniższa tabela
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
! style="width:25px" class="unsortable"|L.p.
! style="width:400px" |Nazwa bocznicy
! style="width:110px"|Data otwarcia
! style="width:110px" |Data zamknięcia
|-
| 1
| Cegielnia "Wilcza"
| style="text-align:right"| {{dts|25|03|1899}}
| style="text-align:right"| {{dts|||1926}}
|-
| 2
| Górnośląskie Koleje Wąskotorowe
| style="text-align:right"| {{dts|2|06|1905}}
| style="text-align:right"| {{dts|||1996}}
|-
| 3
| Kopalnia Węgla Kamiennego "Gliwice"
| style="text-align:right"| {{dts|||1905}}
| style="text-align:right"| {{dts|31|12|1993}}
|-
| 4
| Młyn parowy, późniejsza garbarnia
| style="text-align:right"| {{dts|||1923}}
| style="text-align:right"| {{dts|||1945}}
|-
| 5
| stacja normalnotorowa Markowice
| style="text-align:right"| {{dts|1|02|1905}}
| style="text-align:right"| {{dts|||1945}}
|-
| 6
| Tartak "Lukasine"
| 
| style="text-align:right"| {{dts|||1930}}
|-
| 7
| Tartak "Paproć"
| 
| style="text-align:right"| {{dts|||1945}}
|-
| 8
| Zakład Kruszyw Januszowice, Żwirownia "Babice"
| style="text-align:right"| {{dts|7|11|1977}}
| style="text-align:right"| {{dts|30|09|1981}}
|-
| 9
| Zakłady Chemiczne "Ceres" S.A.
| style="text-align:right"| {{dts|1|02|1905}}
| style="text-align:right"| {{dts|||1945}}
|-
| 10
| Zakłady Elektrod Węglowych "1 Maja" (dawniej Siemens)
| 
| style="text-align:right"| {{dts|25|05|1939}}
|-
| 11
| Żwirownia "Arndt & Baron"
| style="text-align:right"| {{dts|||1931}}
| 
|-
| 12
| Żwirownia "Babice" Gminy Bojków
| style="text-align:right"| {{dts|||1931}}
| style="text-align:right"| {{dts|||1937}}
|}

==Zdjęcia==
<gallery>
Plik:Wls180-15 semafor.jpg|Wls180-15 na tle semafora kształtowego w Rudach
Plik:Las49-3343 Stanica.jpg|Las49-3343 z pociągiem specjalnym na stacji Stanica
Plik:Stacja Rudy zwrotnik.jpg|Zwrotnik na stacji Rudy
Plik:B.Stacyjny Rudy.jpg|Budynek Stacji Rudy
Plik:LokoRudy2.jpg|Tory przed lokomotywownią w Rudach
</gallery>


== Bibliografia ==
:* Soida Krzysztof, ''Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz'', EMI-PRESS, ISBN 83-904079-2-2
:* [http://www.gkw.pl gkw.pl]
:* Soida Krzysztof, ''Koleje wąskotorowe na Górnym Śląsku Tom II'', Apland, Katowice 2001, ISBN 83-912575-0-9
:*Służbowy R.J. Poc. Pas. i Tow. Zeszyt IV-41 (02.VI.1985)
:*Archiwum Zabytkowej Stacji Kolei Wąskotorowej w Rudach
<noinclude>
[[Kategoria:Hasła encyklopedyczne]]
[[Kategoria:Koleje wąskotorowe w Polsce]]
</noinclude>