Ełcka Kolej Wąskotorowa: Różnice pomiędzy wersjami
(Usunąłem skopiowane z Wiki dyrdymały (Lasek z 1752 roku :D )) |
|||
| Linia 39: | Linia 39: | ||
== Historia == | == Historia == | ||
=== Pierwsze lata === | === Pierwsze lata === | ||
| − | Prace projektowe rozpoczęto z inicjatywy starosty ełckiego Carla Suermondta w 1905 roku. Kolejka miała za zadanie zaktywizować gospodarczo tereny przygranicznego powiatu o słabo rozwiniętej sieci dróg lokalnych. W celu realizacji zadania powołano Towarzystwo Akcyjne Kolejki Ełckiej (''Lycker Kleinbahn Aktiengesellschaft''), które podlegało Wschodniopruskiemu Towarzystwu Kolejowemu (''Ostdeutsche Eisenbahn-Gesellschaft''). | + | Prace projektowe rozpoczęto z inicjatywy starosty ełckiego Carla Suermondta w 1905 roku. Kolejka miała za zadanie zaktywizować gospodarczo tereny przygranicznego powiatu o słabo rozwiniętej sieci dróg lokalnych. W celu realizacji zadania powołano Towarzystwo Akcyjne Kolejki Ełckiej (''Lycker Kleinbahn Aktiengesellschaft''), które podlegało Wschodniopruskiemu Towarzystwu Kolejowemu (''Ostdeutsche Eisenbahn-Gesellschaft''). Akcjonariuszami LKAG było państwo pruskie z udziałem 1 050 000 M, Prowincja Prusy Wschodnie i Powiat Ełk z udziałami po 525 000 M oraz firma Lenz z Berlina, której powierzono budowę i dostawę taboru z udziałem 490 000 M. Całkowity kapitał spółki wynosił 2 590 000 M <ref>Zeitschrift für Kleinbahnen, v. 19 1912 r. (s. 722)</ref>. |
| + | |||
| + | Powstała linia jednotorowa, o [[Rozstaw szyn|szerokości torów]] 1000 mm . Całkowita jej długość wynosi 47,66 km. Główna linia liczy sobie 37,98 km z Ełku do [[Turowo (powiat ełcki)|Turowa]] (wówczas położonego nad granicą z Rosją). W pobliżu miejscowości [[Laski Małe (województwo warmińsko-mazurskie)|Laski Małe]] znajduje się odgałęzienie do [[Zawady-Tworki|Zawad-Tworków]] o długości 9,68 km. Pierwszy fragment EKW, o długości 24,76 km odcinek do miejscowości [[Borzymy (województwo warmińsko-mazurskie)|Borzymy]] wraz z 9,7 km odgałęzieniem do m. [[Zawady-Tworki]], otwarto już [[23 października]] [[1913]]. | ||
=== I wojna światowa === | === I wojna światowa === | ||
Wersja z 12:43, 8 kwi 2013
| Ełcka Kolej Wąskotorowa | |
| |
| Poprzednie nazwy: Lycker Kleinbahn (1913-1945) Ełcka Kolej Wąskotorowa (1945-1957) | |
| Rok budowy | 1913 |
| Zleceniodawca budowy | Lycker Kleinbahn-Aktiengesellschaft |
| Data wpisu do rejestru zabytków | 30.09.1991, WKZ 534/847/D/91 |
| Rozstaw szyn | 750 mm |
| Pierwotny rozstaw szyn | 1000 mm |
| Rok przekucia | 1951 |
| Istniejące linie | Ełk Wąsk. - Turowo Laski Małe - Zawady-Tworki |
| Długość czynnego odcinka | 15 km |
| Długość całkowita istniejących szlaków | 48 km
|
| Stacje styczne z koleją normalnotorową | Ełk Wąskotorowy |
| Inne ważniejsze stacje | Laski Małe, Sypitki, Turowo, Zawady-Tworki |
| ' | |
| Operatorzy | |
| Nazwa Operatora | Okres działalności |
| Lycker Kleinbahn-Aktiengesellschaft | 1913 - 1945 |
| PKP | 1945 – 2001 |
| Miejski Ośrodek Rekreacji w Ełku | Od 2002
|
| ' | |
Ełcka Kolej Wąskotorowa (EKW, niem. Lycker Kleinbahn) – zabytkowa kolej wąskotorowa o prześwicie toru 750 mm zlokalizowana w województwie warmińsko-mazurskim. Obecnie prowadzony jest sezonowy ruch turystyczny na odcinku Ełk Wąsk. - Sypitki przy użyciu trakcji spalinowej, jak również parowej.
Historia
Pierwsze lata
Prace projektowe rozpoczęto z inicjatywy starosty ełckiego Carla Suermondta w 1905 roku. Kolejka miała za zadanie zaktywizować gospodarczo tereny przygranicznego powiatu o słabo rozwiniętej sieci dróg lokalnych. W celu realizacji zadania powołano Towarzystwo Akcyjne Kolejki Ełckiej (Lycker Kleinbahn Aktiengesellschaft), które podlegało Wschodniopruskiemu Towarzystwu Kolejowemu (Ostdeutsche Eisenbahn-Gesellschaft). Akcjonariuszami LKAG było państwo pruskie z udziałem 1 050 000 M, Prowincja Prusy Wschodnie i Powiat Ełk z udziałami po 525 000 M oraz firma Lenz z Berlina, której powierzono budowę i dostawę taboru z udziałem 490 000 M. Całkowity kapitał spółki wynosił 2 590 000 M [1].
Powstała linia jednotorowa, o szerokości torów 1000 mm . Całkowita jej długość wynosi 47,66 km. Główna linia liczy sobie 37,98 km z Ełku do Turowa (wówczas położonego nad granicą z Rosją). W pobliżu miejscowości Laski Małe znajduje się odgałęzienie do Zawad-Tworków o długości 9,68 km. Pierwszy fragment EKW, o długości 24,76 km odcinek do miejscowości Borzymy wraz z 9,7 km odgałęzieniem do m. Zawady-Tworki, otwarto już 23 października 1913.
I wojna światowa
Drugi odcinek po wyparciu Rosjan (trwała I wojna światowa) 1 grudnia 1915 – 13,22 km odcinek Borzymy-Turowo. Przewozy pasażerskie i towarowe wznowiono na EKW po ostatecznym usunięciu zniszczeń wojennych na tym terenie, co nastąpiło 5 października 1918[2]. W 1938 przewieziono 29 026 ton towarów i 54 837 pasażerów. W 1939 roku tabor posiadał 5 parowozów, 9 wagonów pasażerskich, 2 wagony pocztowe i 37 wagonów towarowych. [3].
II wojna światowa
Kolejnych zniszczeń dokonała ofensywa rosyjska podczas II wojny światowej – szczęśliwie ocalały jednak wszystkie parowozy. W 1951 przekuto tory na 750 mm. Aż do lat 60. na trasie kursowały lokomotywy parowe, a od 1968 doszły 2 lokomotywy spalinowe Lyd-1, jednak parowozy nadal jeździły po Ełckiej Kolei Dojazdowej. Mimo wielkiej popularności wśród mieszkańców oraz turystów dochody EKW nie pokrywały wydatków – nowa sytuacja polityczno-gospodarcza sprawiła, że przed ełcką wąskotorówką stanęło, mimo wpisania na listę zabytków, widmo upadku.
Okres współczesny
W 2001 PKP podjęła decyzję o likwidacji linii – rok później przejął ją ełcki Urząd Miasta i przekazał Miejskiemu Ośrodkowi Sportu i Rekreacji, jako Ełcką Kolej Wąskotorową (do tej pory funkcjonowała pod nazwą Ełckiej Kolei Dojazdowej). W historii EKW rozpoczął się nowy etap. Obecnie pociągi mogą kursować na całej trasie wąskotorówki, jednak dla potrzeb turystów najczęściej wykorzystywana jest tylko jej część.
Stacja, muzeum
Szablon:Osobny artykuł Na ulicy Wąski Tor 1 w Ełku znajduje się osobna stacja kolei wąskotorowej – Ełk Wąskotorowy, położona w pobliżu głównej stacji kolejowej. W budynku funkcjonuje muzeum poświęcone historii ełckiego węzła kolejowego. W muzeum znajdziemy przedmioty wyprodukowane przed 1945 rokiem, od dawnego urządzenia do datowania kartonowych biletów, przez miniaturowe modele lokomotyw, po zbiór przedmiotów używanych niegdyś na co dzień w pracy konduktorów, zawiadowców, dróżników. Można tu przymierzyć dawne wyposażenie służbowe konduktorów. Kolejną atrakcją turystyczną jest skansen pszczelarski, w którym rzeźbione są w pniach drzew ule, wyrabia się małe rzeźby z miodu i wosku pszczelego[4].
Muzeum Ełckiej Kolei Wąskotorowej
- w sezonie (maj-wrzesień)
- czynne codziennie 8:00 - 15:00 (po uzgodnieniu telefonicznym tel. 610 00 00)
- poza sezonem (październik- kwiecień)
- czynne poniedziałek – piątek 8:00 – 15:00
Kalendarium Kolei Wąskotorowej
- 1905 - opracowanie projektu budowy ełckiej kolei wąskotorowej
- 1912 - rozpoczęcie budowy i powstanie Lycker Kleinbahn
- 1913 - otwarcie linii Ełk - Borzymy i Laski Małe - Zawady
- 1918 - otwarcie ruchu publicznego na wszystkich liniach
- 1945 - przejęcie kolei DOKP w Olsztynie i powołanie Ełckiej Kolei Wąskotorowej
- 1951 - przebudowa torów z 1000 mm na 750 mm
- 1957 - powstanie Zarządu Kolei Dojazdowej przy DOKP w Olsztynie i powołanie Ełckiej Kolei Dojazdowej
- 1975 - wprowadzenie trakcji spalinowej
- 1991 - wpisanie całej ełckiej kolei do rejestru zabytków
- 1992 - wprowadzenie do eksploatacji transporterów
- 1993 - wprowadzenie pociągów turystycznych z trakcją parową
- 2001 - wstrzymanie ruchu pociągów przez PKP
- 2002 - przejęcie przez samorząd miejski w Ełku, rozpoczęcie działalności turystycznej
Obecny tabor
- Parowóz Px48 na tor 750 mm
- Parowozy "LAS" na tor 600 mm - 2 sztuki.
- Wagony osobowe wąskotorowe na tor 750 mm typu 1Aw - 5 sztuk z lat 1954 - 1957
- Wagon brankard - 1950r.
- Pruski wagon pocztowy normalnotorowy z końca XIX wieku
- Wagon wąskotorowy węglarka z 1909r.
- Żuraw do nawęglania parowozów z 1913r.
- Ręczna drezyna wąskotorowa z 1930r.
- Wąskotorowy pług odśnieżny z 1908r.
- lokomotywa spalinowa Lxd2(nieczynna)
- lokomotywy spalinowe Lyd1- 5 sztuk, część czynna.
Galeria
Wąski Tor
Kolejka Wąskotorowa
Lokomotywa
Pociąg z turystami w trasie
Lokomotywa
Wagon wąskotorowy Bxhpi na stacji w Ełku
Przypisy
- ↑ Zeitschrift für Kleinbahnen, v. 19 1912 r. (s. 722)
- ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa ([[język polski |pol. ]] ). [dostęp 20 stycznia 2009].
- ↑ Ełcka Kolej Wąskotorowa
- ↑ http://www.wartozwiedzic.pl/elk/785
Linki zewnętrzne
Ta strona zawiera treści z Wikipedii. Oryginalny artykuł był umieszczony pod nazwą Ełcka Kolej Wąskotorowa. Lista autorów jest dostępna w historii strony. Tekst z Wikipedii jest udostępniony na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach.