Oznaczenia taboru wąskotorowego PKP (WM-11)
Od 1 stycznia 1961 roku, na kolejach wąskotorowych, zarządzanych przez PKP, obowązywały przepisy W11, które określały sposób oznaczania taboru wedle odpowiednich serii.
Parowozy
Oznaczenie serii parowozów składały się z symboli umieszczonych obok siebie, które oznaczały kolejno:
- pozycja pierwsza - rodzaj parowozu,
- pozycja druga - układ osi,
- pozycja trzecia - moc parowozu w KM lub pochodzenie,
1. Parowozy wąskotorowe podzielono na dwa rodzaje:
- P - parowozy tendrowe,
- T - parowozy beztendrowe (tendrzaki), przy czym tym symbol ten stosowany był również dla maszyn będących fabrycznie tendrzakami, a które podczas eksploatacji wyposażono w tendry pomocnicze bez przebudowy parowozu.
2. Układ osi danego parowozu oznaczany był za pomocą następujących symboli:
- (brak symbolu) - dwie osie napędne,
- y - trzy osie napędne,
- x - cztery osie napędne,
- w - pięć osi napędnych,
- z - sześć osi napędnych.
- w przypadku zastosowania osi tocznych pod parowozem do powyższych symboli dodawano dodatkowy symbol:
- a - jedna oś toczna z przodu,
- b - jedna oś toczna z tyłu,
- n - oś toczna przednia i tylna.
3. Moc parowozu oznaczana była symbolem liczbowym określającym moc parowozu:
- 1 - do 60 KM
- 2 - 61 - 80 KM
- 3 - 81 - 100 KM
- 4 - 101 - 120 KM
- 5 - 121 - 150 KM
- 6 - 151 - 180 KM
- 7 - 181 - 220 KM
- 8 - 221 - 300 KM
- 9 - powyżej 300 KM
- W przypadku parowozów pochodzenia polskiego umieszczano dwie ostatnie cyfry roku zatwierdzenia dokumentacji (począwszy od 1920 roku) w miejsce symbolu określającego moc. Natomiast parowozy dostarczone w ramach pomocy UNRA maiły umieszczony symbol „u” w miejsce symbolu określającego moc parowozu.
Przykłady:
Px48
- P - Parowóz
- x - posiadający 4 osie napędne
- 48 - pochodzenia polskiego, zatwierdzony do produkcji w 1948 roku.
Jedynym typem parowozów zaliczanych do serii Px48 jest parowóz typu D-h2.
Tendry
Oznaczenie tendrów składa się z umieszczonych obok siebie symboli określających kolejno:
- rodzaj tendra,
- pojemność zbiornika na wodę,
- liczbę osi,
- pochodzenie tendra.
1. Tendry wąskotorowe dzielą się na dwa rodzaje, a mianowicie:
- Pt - tendry połączone z parowozem,
- Zt - tendry oddzielne.
2. Dla określenia pojemności zbiornika na wodę stosowano liczbę wskazująca pojemność zbiornika w m3 zaokrąglona do liczby całkowitej.
3. Dla określenia liczby osi lokomotywy stosuje się symbole:
- (brak symbolu) - 2 osie,
- y - 3 osie,
- x - 4 osie.
4. Dla tendrów pochodzenia polskiego umieszczano dwie ostatnie cyfry roku zatwierdzenia dokumentacji (począwszy od 1920 roku).
Przykłady:
Ptx48
- Pt - Tender połączony z parowozem (w tym przypadku z parowozem Px48)
- x - posiadający 4 osie
- 48 - pochodzenia polskiego, zatwierdzony do produkcji w 1948 roku.
- Uwaga: w oznaczeniu nie podano pojemności zbiornika wodnego, prawdopodbnie dlatego, że uznano, iż jest to konstrukcja znormalizowana o powszechnie znanych parametrach. W pełni poprawne oznaczenia tendra winno brzmieć Pt6x48.
Lokomotywy spalinowe
Oznaczenie lokomotyw spalinowych składa się z umieszczonych obok siebie symboli określających kolejno:
- rodzaj lokomotywy,
- liczbę osi,
- rodzaj silnika,
- rodzaj przekładni.
1. Lokomotywy spalinowe wąskotorowe dzielą się na dwa rodzaje, a mianowicie:
- L - lokomotywy spalinowe bez przedziału bagażowego,
- Lf - lokomotywy spalinowe z przedziałem bagażowym.
2. Dla określenia liczby osi lokomotywy stosuje się symbole:
- (brak symbolu) - 2 osie napędne,
- y - 3 osie napędne,
- x - 4 osie napędne,
- w - 5 osi napędnych,
- z - 6 osi napędnych.
- w przypadku zastosowania osi tocznych pod parowozem do powyższych symboli dodawano dodatkowy symbol:
- a - jedna oś przednie,
- b - jedna oś tylna,
- n - osie przednia i tylna.
3. Do określenia rodzaju silnika w lokomotywie spalinowej stosuje się następujące symbole:
- c - silnik spalinowy o zapłonie iskrowym,
- d - silnik spalinowy o zapłonie samoczynnym,
- a - silnik elektryczny akumulatorowy.
4. Do określenia rodzaju przekładni stosuje się następujące symbole cyfrowe:
- 1 - przekładnia mechaniczna,
- 2 - przekładnia hydrauliczna,
- 3 - przekładnia hydromechaniczna,
- 4 - przekładnia elektryczna.
Przykłady:
Ld1
- L - Lokomotywa spalinowa
- (brak symbolu) - posiadająca 2 osie napędne
- d - napędzana silnikiem o zapłonie samoczynnym
- 1 - oraz mechaniczną skrzynia biegów
Do serii Ld1 zaliczamy następujące lokomotywy typu WLs40 (w tym podtypów Wls40, Wls50, 2Wls40, 2Wls50 i t.p.)
Lyd1
- L - Lokomotywa spalinowa
- y - posiadająca 3 osie napędne
- d - napędzana silnikiem o zapłonie samoczynnym
- 1 - oraz mechaniczną skrzynia biegów
Do serii Lyd1 zaliczamy następujące typy lokomotyw:
Lyd2
- L - Lokomotywa spalinowa
- y - posiadająca 3 osie napędne
- d - napędzana silnikiem o zapłonie samoczynnym
- 2 - z przekładnią hydrauliczną
Jedynym typem lokomotyw zaliczanych do serii Lyd2 jest L30H.
Lxd2
- L - Lokomotywa spalinowa
- x - posiadająca 4 osie napędne
- d - napędzana silnikiem o zapłonie samoczynnym
- 2 - z przekładnią hydrauliczną
Jedynym typem lokomotyw zaliczanych do serii Lxd2 jest L45H.
Wagony silnikowe
Oznaczenie wagonów silnikowych składa się z umieszczonych obok siebie symboli określających kolejno:
- przynależność do wagonów silnikowych,
- klasę wagonu,
- liczbę osi,
- rodzaj silnika,
- rodzaj przekładni.
1. Symbolem określającym przynależność do wagonów motorowych jest symbol M.
2. Do określenia klasy wagonu stosuje się następujące symbole:
- A - pierwsza klasa,
- B - druga klasa,
- AB - pierwsza i druga klasa - wagon mieszany.
3. Do określenia liczby osi stosuje się następujące symbole:
- (brak symbolu) - 2 osie,
- y - 3 osie,
- x - 4 osie.
4. Do określenia rodzaju silnika stosuje się następujące symbole:
- c - silnik spalinowy o zapłonie iskrowym,
- d - silnik spalinowy o zapłonie samoczynnym,
- a - silnik elektryczny akumulatorowy.
5. Do określenia rodzaju przekładni stosuje się następujące symbole cyfrowe:
- 1 - przekładnia mechaniczna,
- 2 - przekładnia hydrauliczna,
- 3 - przekładnia hydromechaniczna,
- 4 - przekładnia elektryczna.
Przykłady:
MBxd2
- M - Wagon silnikowy
- B - drugiej klasy
- x - posiadający 4 osie
- d - napędzany silnikiem o zapłonie samoczynnym
- 2 - z przekładnią hydrauliczną
Jedynym typem wagonów silnikowych zaliczanych (de facto błędnie) do serii MBxd2 jest A20D-P.
Wózki spalinowe torowe
Oznaczenie wózków spalinowych torowych składa się z umieszczonych obok siebie symboli określających kolejno:
- przynależność do spalinowych wózków torowych,
- rodzaj silnika.
1. Symbolem określającym przynależność do wagonów motorowych jest symbol Wm.
2. Do określenia rodzaju silnika stosuje się następujące symbole:
Przykłady:
Wmc
- Wm - Wózek silnikowy torowy
- c - napędzany silnikiem o zapłonie iskrowym
Takie oznaczenie mają między innymi wózki silnikowe typu Wwm5.
Drezyny silnikowe
Oznaczenie drezyny silnikowej składa się z umieszczonych obok siebie symboli określających kolejno:
- przynależność do drezyn silnikowych,
- rodzaj drezyny silnikowej,
- rodzaj silnika.
1. Symbolem określającym przynależność do drezyn silnikowych jest symbol D.
2. Do określenia rodzaju drezyny silnikowej stosuje się następujące symbole:
- k - drezyna kryta,
- o - drezyna odkryta.
3. Do określenia rodzaju silnika stosuje się następujące symbole:
Przykłady:
Doc
- D - Drezyna silnikowa
- o - odkryta,
- c - napędzana silnikiem o zapłonie iskrowym.
Wagony osobowe
Oznaczenie wagonów osobowych składa się z umieszczonych obok siebie symboli określających kolejno:
- klasę wagonu,
- liczbę osi,
- rodzaj hamulca,
- rodzaj przejścia międzywagonowego.
1. Do określenia klasy wagonu stosuje się następujące symbole:
- A - pierwsza klasa,
- B - druga klasa,
- AB - pierwsza i druga klasa - wagon mieszany.
2. Do określenia liczby osi stosuje się następujące symbole:
- (brak symbolu) - 2 osie,
- y - 3 osie,
- x - 4 osie.
3. Do określenia rodzaju hamulca stosuje się następujące symbole:
- (brak symbolu) - brak hamulca,
- h - hamulec ręczny,
- hp - hamulec pneumatyczny.
4. Jeżeli wagon posiada przejścia międzywagonowe, wówczas na końcu jego oznaczenia umieszcza się symbol i.
Przykłady:
Bxhpi
- B - Wagon osobowy drugiej klasy
- x - posiadający 4 osie
- hp - wyposażony w hamulec powietrzny
- i - z przejściem międzywagonowym.
Do tej serii wagonów zalicza się następujące typy wagonów:
- 1Aw - wagony produkowane w latach 50. w Świdnicy,
- 3Aw - wagony produkowane w latach 60. w PaFaWagu,
- A20D-P - wagony toczne spalinowego zespołu trakcyjnego, produkowane przez zakłady FAUR w Rumunii.
Wagony specjalne w ruchu osobowym
Oznaczenie wagonów specjalnych składa się z umieszczonych obok siebie symboli określających kolejno:
- rodzaj wagonu,
- liczbę osi,
- rodzaj hamulca,
1. Do określenia rodzaju wagonu stosuje się następujące symbole:
- As - wagon salonowy,
- G - wagon pocztowy,
- F - wagon bagażowy,
- H - wagon sanitarny,
- D - wagon doświadczalny.
2. Do określenia liczby osi stosuje się następujące symbole:
- (brak symbolu) - 2 osie,
- y - 3 osie,
- x - 4 osie.
3. Do określenia rodzaju hamulca stosuje się następujące symbole:
- (brak symbolu) - brak hamulca,
- h - hamulec ręczny,
- hp - hamulec pneumatyczny.
Przykłady:
Fxh
- F - Wagon pocztowy
- x - posiadający 4 osie
- h - wyposażony w hamulec ręczny.
Do tej serii wagonów zalicza się różne wagony kryte przebudowywane podczas napraw okresowych, wśród nich możwa wymienić np.:
- Fxh 4080 - wagon pocztowy kursujący na kolei Rogów-Rawa-Biała
Wagony towarowe
Oznaczenie wagonów towarowych składa się z umieszczonych obok siebie symboli określających kolejno:
- rodzaj (przeznaczenie) wagonu,
- ładowność,
- liczbę osi,
- rodzaj hamulca,
- występowanie zastaw.
1. Do określenia rodzaju wagonu stosuje się następujące symbole:
- K - wagon kryty,
- W - wagon węglarka,
- P - wagon platforma,
- Sl - wagon kłonicowy,
- Sw - wagon wapniarka,
- R - wagon cysterna,
- Rg - wagon ze zbiornikami stałymi,
- Ft - wagon bagażowy (tzw. brankard), używany w ruchu towarowym,
- T - wagon transporter.
2. Do określenia ładowności stosuje się następujące symbole:
- (brak symbolu) - ładowność do 9,9 t,
- d - ładowność w zakresie od 10 do 15 t,
- dd - dla wagonów o ładowności powyżej 15 t,
3. Do określenia liczby osi stosuje się następujące symbole:
- (brak symbolu) - 2 osie,
- y - 3 osie,
- x - 4 osie,
- yy - 6 osi.
4. Do określenia rodzaju hamulca stosuje się następujące symbole:
- (brak symbolu) - brak hamulca,
- h - hamulec ręczny,
- hp - hamulec pneumatyczny.
5. Jeżeli jest to wagon kryty wyposażony w zastawy zbożowe wówczas na końcu jego oznaczenia umieszcza się symbol z.
Przykłady:
Wddxh
- W - Wagon węglarka
- dd - o ładowności powyżej 15 ton
- x - posiadający 4 osie
- h - wyposażony w hamulec ręczny.
Do tej serii wagonów zalicza się następujące typy wagonów:
- - wagony produkowane w latach 50. w Świdnicy,
- - wagony produkowane w latach 50. w Chorzowskim Konstalu,
- - wagony produkowane w latach 50. w Zastal Zielona Góra,
- - wagony produkowane w latach 50. w ZNTK w Stargardzie Szczecińskim,
Wddxhp
- W - Wagon węglarka
- dd - o ładowności powyżej 15 ton
- x - posiadający 4 osie
- hp - wyposażony w hamulec powietrzny.
Do tej serii wagonów zalicza się następujące typy wagonów:
- - wagony produkowane w latach 50. w ZNTK w Stargardzie Szczecińskim,
Tddyyhp
- T - Wagon transporter
- dd - o ładowności powyżej 15 ton
- yy - posiadający 6 osi (właściwie dwa razy po 3 osie)
- hp - wyposażony w hamulec powietrzny.
Do tej serii wagonów zalicza się następujące typy wagonów:
Bibliografia
WM-11 - Przepisy o znakowaniu taboru wąskotorowego (dostęp: 2013-02-16)