Ełcka Kolej Wąskotorowa

Z Enkol
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Ełcka Kolej Wąskotorowa
Ełcka KD.jpg
Poprzednie nazwy:
Lycker Kleinbahn (1913-1945)

Ełcka Kolej Wąskotorowa (1945-1957)
Ełcka Kolej Dojazdowa (1957-2001)

Rok budowy 1913
Zleceniodawca budowy Lycker Kleinbahn-Aktiengesellschaft
Data wpisu do rejestru zabytków 30.09.1991, WKZ 534/847/D/91
Rozstaw szyn 750 mm
Pierwotny rozstaw szyn 1000 mm
Rok przekucia 1951
Istniejące linie Ełk Wąsk. - Turowo
Laski Małe - Zawady-Tworki
Długość czynnego odcinka 15 km
Długość całkowita istniejących szlaków 48 km


Stacje styczne z koleją normalnotorową Ełk Wąskotorowy
Inne ważniejsze stacje Laski Małe, Sypitki, Turowo, Zawady-Tworki
'
Operatorzy
Nazwa Operatora Okres działalności
Lycker Kleinbahn-Aktiengesellschaft 1913 - 1945
PKP 1945 – 2001
Miejski Ośrodek Rekreacji w Ełku Od 2002


'


Ełcka Kolej Wąskotorowa (EKW, niem. Lycker Kleinbahn) – zabytkowa kolej wąskotorowa o prześwicie toru 750 mm zlokalizowana w województwie warmińsko-mazurskim. Obecnie prowadzony jest sezonowy ruch turystyczny na odcinku Ełk Wąsk. - Sypitki przy użyciu trakcji spalinowej, jak również parowej.

Historia

Powstanie i początki eksploatacji

Prace projektowe rozpoczęto z inicjatywy starosty ełckiego Carla Suermondta w 1905 roku. Kolejka miała za zadanie zaktywizować gospodarczo tereny przygranicznego powiatu o słabo rozwiniętej sieci dróg lokalnych. W celu realizacji zadania powołano Towarzystwo Akcyjne Kolejki Ełckiej (Lycker Kleinbahn Aktiengesellschaft). Akcjonariuszami LKAG było państwo pruskie z udziałem 1 050 000 M, Prowincja Prusy Wschodnie i Powiat Ełk z udziałami po 525 000 M oraz firma Lenz z Berlina, której powierzono budowę, dostawę taboru i prowadzenie ruchu z udziałem 490 000 M. Całkowity kapitał spółki wynosił 2 590 000 M [1].

Na początku 1913 roku LKAG otrzymało koncesję na "wąskotorową kolej parową z ruchem osobowym i towarowym na trasie z Ełku (Lyck) przez Brodowo (Brodowen) do Turowa (Thurowen) z odgałęzieniem z Brodowa do Zawad (Sawadden)" wraz z prawem do wywłaszczenia gruntów pod budowę[2].

W pierwszej kolejności powstała jednotorowa linia o rozstawie szyn 1000 mm z Ełku przez Brodowo do miejscowości Borzymy (Borzymmen) o długości 24,9 km wraz z odgałęzieniem do Zawad-Tworek o długości 9,8 km, którą otwarto 22 października 1913 roku[3]. Do budowy użyto szyn typu H-93 i H-100. Mimo miejscami trudnych warunków terenowych linia charakteryzowała się dosyć korzystnymi parametrami (jak na kolej wąskotorową). Maksymalne nachylenie wyniosło 13 promil a minimalny promień łuku - 150 m. Na trasie powstał szereg obiektów inżynierskich, między innymi:

  • żelbetowy most na rzece Ełk,
  • dwa stalowe mosty: na rzece Małkiń koło Sypitek i na rzeczce Pietraszce,
  • dwa wiadukty drogowe koło Kalinowa;

Na stacji w Ełku wybudowano murowany budynek dworca oraz parowozownię w technologii szachulcowej (tzw. "pruski mur") z dwoma torami.

Budowę kolejnego odcinka przerwał wybuch I wojny światowej. Zajęcie praktycznie całych Prus Wschodnich przez armię rosyjską w początkowej fazie wojny doprowadziło do wstrzymania ruchu i ogromnych strat. Tabor został wywieziony do Rosji bądź uległ zniszczeniu. Po wyparciu Rosjan na początku 1915 roku sprowadzono nowy tabor i rozpoczęto odbudowę kolejki. Została ona uruchomiona ponownie 1 grudnia 1915 roku. Ostatni odcinek z Kalinowa (Kallinowen) do Turowa (Thurowen) otwarto 5 października 1918 roku[4].

Przewozy

Według letniego rozkładu z 1917 roku na odcinku Ełk - Kalinowo kursowały codziennie 3 pary pociągów, a na odcinku Laski Małe - Zawady-Tworki 2 pary. Dodatkowo poranny pociąg z Zawad-Tworek miał przedłużoną relację do Ełku. Poranny pociąg z Ełku do Kalinowa i popołudniowy w relacji powrotnej prowadziły wagon pocztowy. Wszystkie pociągi prowadziły wagony 2 i 3 klasy.

Tabor

Pierwsze parowozy zakupiono w 1913 roku w firmie Arnold Jung Lokomotivfabrik GmbH, Jungenthal, Kirchen a.d. Sieg. Były to 4 maszyny o mocy 130 KM typu 1'Bn2t (tendrzak z silnikiem bliźniaczym na parę nasyconą, dwoma osiami napędnymi i przednią osią toczną) o numerach seryjnych 2010-2013/1913, które na kolejce oznaczono numerami 1 - 4. Zakupiono również 8 wagonów osobowych 2 i 3 klasy, 2 wagony pocztowo/bagażowe oraz 36 oraz wagonów towarowych. Po wkroczeniu Rosjan cały tabor został wywieziony bądź zniszczony.

W 1915 roku do ponownego uruchomienia kolejki konieczne było sprowadzenie nowego taboru. Parowozy ponownie zamówiono w firmie Jung. Jako pierwsze przybyły 2 parowozy typu 1'Bn2t o numerach 2290/1916 i 2291/1916[5] (podobne do zamówionych w 1913 roku). W 1919 roku zakupiono dodatkowo maszynę typu 1'Cn2t (Jung 3054/1920[6][7]) o mocy 160 KM. Dwuosiowe wagony osobowe i bagażowe zamówiono w fabryce Waggon- und Maschinenbau AG (WUMAG) Görlitz.[8].


Okres międzywojenny

Okres bezpośrednio po I wojnie światowej był dla wszystkich kolejek lokalnych dość ciężki. Peryferyjne położenie, jak również niski stopień zaludnienia i uprzemysłowienia dodatkowo nie sprzyjały rozwojowi przedsiębiorstwa.

W 1924 roku Wschodniopruskie Towarzystwo Kolejowe (Ostdeutsche Eisenbahn-Gesellschaft) odkupiło pakiet akcji należący do firmy Lenz & Co. przejmując tym samym prowadzenie ruchu na kolejce. 30 czerwca 1924 roku Kolejka Ełcka została połączona z innymi wschodniopruskimi kolejkami należącymi do ODEG. Powstałemu w ten sposób przedsiębiorstwu nadano nazwę Kolejki Wschodniopruskie SA (Ostpreußische Kleinbahnen AG). Siedzibę zarządu zlokalizowano w Królewcu. Poza kolejką ełcką w skład Kolejek Wschodniopruskich SA weszły min:

  • Königsberger Kleinbahn (Kolejka Królewiecka) - 750 mm
  • Ortelsburger Kleinbahn (odcinek Pupy - Rozogi) - 600 mm
  • Rastenburger Kleinbahnen (Kolejki Kętrzyńskie) - 750 mm
  • Schloßberger Kleinbahnen - 1000 mm
  • Treuburger Kleinbahnen (Kolejki Oleckie)- 1000 mm
  • Wehlau–Friedländer Kreisbahnen - 750 mm
  • Kleinbahn Wöterkeim - Schippenbeil (Kolejka Wiatrowiec - Sępopol) - 1435 mm

Przewozy

W 1927 roku letni rozkład jazdy przewidywał codziennie jedną parę pociągów na odcinku Turowo - Ełk (rano dojazd do Ełku i powrót po południu (w dni robocze) bądź wieczorem (w dni wolne od pracy) do Turowa. W dni robocze przewidziano jedną parę w relacji Zawady-Tworki - Ełk. Dodatkowo w poniedziałki, środy, piątki i dni wolne od pracy kursował pociąg z Ełku do Kalinowa i z powrotem. Podróżni mieli do dyspozycji 2 klasy, zaś poczta przewożona była na odcinku Ełk - Turowo pod konwojem kolejowym[9].

W 1933 kolejka zatrudniała 39 pracowników, przewożąc 59 000 pasażerów i 31 000 t towarów[10], w 1938 przewozy wyniosły 54 837 pasażerów i 29 026 ton towarów.

Rozkład jazdy obowiązujący w lecie 1939 roku przewidywał codziennie 2 pary pociągów na odcinku Maże - Ełk i 1,5 pary na odcinku Turowo - Kalinowo (jeden z pociągów na całym odcinku kursował tylko w dni poświąteczne, w pozostałe dni miał relację skróconą: Ełk - Maże). W dni robocze kursowały natomiast dodatkowo pociągi w relacji Kalinowo - Ełk - Turowo oraz Zawady-Tworki - Ełk - Zawady-Tworki[11].

Tabor

W 1933 roku tabor składał się z:

  • 5 parowozów tendrzaków,
  • 9 dwuosiowych wagonów pasażerskich,
  • 2 dwuosiowych wagonów pocztowych,
  • 37 dwuosiowych wagonów towarowych o ładowności 7,5 t i rozstawie osi 3500 mm[12].

Do wybuchu wojny stan ten nie uległ zmianie. W pierwszej połowie lat '30 (w 1930 lub 1934 roku) wszystkie pojazdy wyposażono w sprzęgi półautomatyczne.


II wojna światowa

Pierwsze lata wojny upłynęły pod znakiem wytężonej pracy. Rekwizycja taboru samochodowego na potrzeby wojska i reglamentacja paliw płynnych spowodowały znaczny wzrost przewozów na wszystkich liniach kolejowych. Jednocześnie do ostatnich miesięcy 1944 roku obszar powiatu ełckiego znajdował się z dala od linii frontu i działania wojenne nie zakłócały pracy kolejki. Dopiero błyskawiczna ofensywa wojsk radzieckich doprowadziła do zdobycia Ełku 24 stycznia 1945 roku. Zacięte walki spowodowały znaczne zniszczenia w mieście, jednak kolejka nie ucierpiała zbyt mocno – szczęśliwie ocalały wszystkie parowozy. W chwili objęcia przez administrację polską 6 kwietnia 1945 Ełk był miastem niemal zupełnie wyludnionym, do którego stopniowo sprowadzano ludność z Kresów.


Pierwsze lata powojenne

Po zakończeniu wojny kolejka znalazła się pod zarządem Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Olsztynie i otrzymała polską nazwę: Ełcka Kolej Wąskotorowa. Tabor pozostawiony przez Niemców, dodatkowo uzupełniony sprowadzonym ze zniszczonej kolejki oleckiej[13] umożliwił wznowienie nieregularnych przewozów jeszcze w 1945 roku. W kolejnym roku udało się przywrócić normalne funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Następny okres wraz ze wzrostem zaludnienia i odbudową gospodarki przyniósł systematyczny wzrost przewozów. Na przełomie lat '40 i '50 w ramach odgórnie narzuconych działań mających na celu ujednolicenie szerokości toru kolei wąskotorowych w Polsce podjęto decyzję o przebudowie Ełckiej Kolei Wąskotorowej na szerokość 750 mm. Prace przeprowadzono w 1951 roku.

Przewozy

Według rozkładu obowiązującego od 14 lipca 1946 roku na odcinku Ełk - Turowo kursowały codziennie 2 pary pociągów, zaś na odcinku Ełk - Zawada-Tworki - 1 para. W rozkładzie na lato 1947 roku dodano drugą parę do Zawady-Tworek i taki układ utrzymywał się do 1953 roku.

Tabor

Bezpośrednio po wojnie na kolejce ełckiej znajdował się następujący tabor:

1. Parowozy:

  • Nr 1 - 1'Bn2t, Jung 2290/1915 - od 1947 r.: Tya1-3152
  • Nr 2 - 1'Bn2t, Jung 2291/1915 - od 1947 r.: Tya1-3151
  • Nr 3 - 1'Cn2t, Jung 2358/1916 - od 1947 r.: Txa2-3341 (ex Kolejka Olecka nr 4)
  • Nr 4 - 1'Cn2t, Jung 2359/1916 - od 1947 r.: Txa2-3342 (ex Kolejka Olecka nr 5)
  • Nr 5 - 1'Cn2t, Jung 3054/1920 - od 1947 r.: Txa2-3343 [14]

2. Wagony osobowe:

  • 5 dwuosiowych wagonów osobowych 3 klasy z otwartymi pomostami, WUMAG
  • 2 dwuosiowe wagony bagażowe, WUMAG

3. Wagony towarowe:

  • 30 dwuosiowych wagonów o ładowności 7,5 t i rozstawie osi 3500 mm

W związku z przebudową kolejki na szerokość 750 mm do Piaseczna przesłano 3 parowozy typu Txa2. Pozostały tabor przekazano na kolejki pomorskie.


Przebudowa i eksploatacja pod zarządem PKP

Zmiana szerokości toru poza całkowitą wymianą taboru nie wpłynęła w sposób znaczący na funkcjonowanie kolejki. W 1957 roku zlikwidowano Wydział Kolei Wąskotorowych DOKP w Olsztynie i w jego miejsce powołano Zarząd Kolei Dojazdowych. Jednocześnie samej kolejce nadano nazwę Ełcka Kolej Dojazdowa. Po likwidacji DOKP w Olsztynie nadzór nad kolejką przejął Zarząd Kolei Dojazdowych DOKP w Warszawie.

Przewozy

Od końca lat '60 rozpoczyna się systematyczny spadek przewozów spowodowany rozwojem transportu drogowego. O ile w latach '50 przewożono w ciągu roku około 350 000 pasażerów i 40 000 t ładunków, to w kolejnych latach wartości te wynosiły:

  • 1971 - 312 443 pasażerów, 32 044 t ładunków,
  • 1976 - 275 441 pasażerów, 18 100 t ładunków,
  • 1981 - 260 250 pasażerów, 13 836 t ładunków,
  • 1986 - 263 723 pasażerów, 19 720 t ładunków,
  • 1991 - 227 582 pasażerów, 11 387 t ładunków,
  • 1996 - 61 510 pasażerów, 4 305 t ładunków,

Zmniejszających się przewozów kolejkę modernizowano. W 1967 roku wprowadzono trakcję spalinową a w 1989 roku przeprowadzono przebudowę nawierzchni z całkowitą wymianą szyn na typ S42 i S49. Ostatnim istotnym usprawnieniem działania Ełckiej KD było uruchomienie przewozów wagonów normalnotorowych na wąskotorowych wagonach-transporterach w 1992 roku. Rok wcześniej kolejka została wpisana do rejestru zabytków. Koncepcja utworzenia w Ełku skansenu trakcji parowej w połączeniu z walorami krajobrazowymi kolejki zaowocowały uruchomieniem przewozów turystycznych. Jednocześnie ciągle prowadzono ograniczony ruch osobowy i towarowy. Ostatecznie Ełcka Kolej Dojazdowa została zlikwidowana przez PKP w 2001 roku.

Tabor

Po zmianie szerokości toru na kolejce ełckiej znalazły się następujące lokomotywy parowe:


L.p.
 Oznaczenie
do 1961 r.
 Oznaczenie
po 1962 r.
Typ
Producent
 Nr
fabryczny
 Rok
produkcji
Przysłany
Odesłany
Uwagi
1 T2-1023 T3-1023 Bn2t Orenstein & Koppel 12652 1935 1951 r. z Sochaczewa 1961 r. do Sochaczewa Złomowany w 1968 w Mławie
2 T3-1044 T4-1044 Bn2t Buddich k.932 1943 1970 r. z Gozdowa 1971 r. na złom
3 Ty1-1087 Ty1-1087 Cn2t Freudenstein 28 1900 1951 r. z Lisewa 1957 r. odstawiony Złomowany w 1960 r.
4 Ty2-1122 - Cn2t Krauss 6805 1913 1951 r. z Wielunia 1956 r. na złom
5 Txb2-1221 Tyb4-1221 C1'n2t Henschel 7589 1906 1951 r. z Opalenicy 1968 r. do Białej Podlaskiej Egzemplarz zachowany[15]
6 Txb2-1222 Tyb4-1222 C1'n2t Henschel 8131 1907 1957 r. z Opalenicy 1968 r. odstawiony Złomowany w 1972 r.
7 Txb2-1223 Tyb4-1223 C1'n2t Henschel 9489 1908 1953 r. z Opalenicy 1965 r. na złom
8 Tx2-1241 - Dn2t Orenstein & Koppel 2976 1908 1952 r. z Wielunia 1954 r. na złom
9 Tx3-1274 Tx28-1274 Dn2t
(W4A)
"Wisła" 		Fablok 308 1928 1962 r. z Sochaczewa
1967 r. z Mławy
1972 r. z Sochaczewa 		1963 r. do Sochaczewa
1967 r. do Sochaczewa
1974 r. do MK w Warszawie 		Egzemplarz zachowany[16]
10 - Px48-1750 Dh2 Fablok 2135 1951 1956 r. z Sompolna 1957 r. do Kazimierzy Wielkiej Sprzedany za granicę[17]
11 - Px48-1907 Dh2 Fablok 4508 1955 1956 r. z Krośniewic 1957 r. do Sompolna Egzemplarz zachowany[18]


Prawdopodobnie na początku lat '60 przysłano na kolejkę ełcką dwa czteroosiowe wagony motorowe z silnikami benzynowymi S-41 (85 KM) serii MBxc1-151 i MBxc1-152, przebudowane z wagonów osobowych typu Ci przez ZNTK Opole w 1953 roku. Były to wagony jednokierunkowe z napędem na jedna oś. Po kilku latach zostały jednak odesłane (wagon MBxc1-151 trafił pod koniec 1965 roku do Jęrzejowa).

W 1967 roku parowozy zostały wyparte przez lokomotywy spalinowe serii Lyd1, które przez szereg kolejnych lat stanowiły podstawowy środek trakcyjny:

L.p.
 Oznaczenie
 Typ
 Producent
 Nr fabryczny
 Rok produkcji
 Przysłany
 Odesłany
 Uwagi
1 Lyd1-203 WLs150 Fablok 7625 1967 1967 r. z fabryki
1977 r. ze Śmigla 		1973 r. do Śmigla
- 		Stacjonuje w Ełku
2 Lyd1-208 WLs150 Fablok 7630 1967 1967 r. z fabryki - Stacjonuje w Ełku
3 Lyd1-221 WLs150 Fablok 7643 1967 1967 r. z fabryki - Stacjonuje w Ełku
4 Lyd1-202 WLs150 Fablok 7624 1967 1969 r. z Krośniewic 1972 r. do Krośniewic Sprzedany za granicę[19]
5 Lyd1-214 WLs150 Fablok 7636 1967 1969 r. z Ciechanowa - Stacjonuje w Ełku
6 Lyd1-212 WLs150 Fablok 7634 1967 1999 r. z BKL w Cisnej - Stacjonuje w Ełku


Kolejną serią lokomotyw spalinowych były importowane z Rumunii pojazdy typu L45H, których dwie sztuki pojawiły się w Ełku na początku lat '90:

L.p. Oznaczenie
 Typ
 Producent
 Nr fabryczny
 Rok produkcji
 Przysłany
 Odesłany
 Uwagi
1 Lxd2-247 L45H FAUR 24847 1983 1990 r. z Mławy - Stacjonuje w Ełku
2 Lxd2-321 L45H FAUR 23114 1976 1992 r. z Mławy 1996 r. do Mławy Obecnie jako Lxd2-347 na BKL w Cisnej


W 1996 roku przysłano do Ełku 4 rumuńskie wagony motorowe serii MBxd2, które miały zastąpić składy osobowe prowadzone lokomotywami:

L.p.
 Oznaczenie
 Nr inwentarzowy
 Typ
 Producent
 Nr fabryczny
 Rok produkcji
 Przysłany
 Odesłany
 Uwagi
1 MBxd2-212 00-390044822-4 A20D-P FAUR 25116 1986 1996 r. z Nowego Dworu Gd. 2004 r. do Nowego Dworu Gd.
2 MBxd2-220 00-390044830-7 A20D-P FAUR 25xxx 1986 1996 r. z Nowego Dworu Gd. - Stacjonuje w Ełku
3 MBxd2-225 00-390044835-6 A20D-P FAUR 25xxx 1986 1996 r. z Opalenicy - Stacjonuje w Ełku
4 MBxd2-227 00-390044837-2 A20D-P FAUR 25xxx 1986 1996 r. z Opalenicy 1997 r. na złom


W związku z uruchomieniem przewozów turystycznych w roku 1992 ponownie pojawiły się parowozy:

L.p. Oznaczenie
 Typ
 Producent
 Nr fabryczny
 Rok produkcji
 Przysłany
 Odesłany
 Uwagi
1 Px48-1752 Dh2 Fablok 2247 1951 1992 r. z Mławy Stacjonuje w Ełku[20]
2 „Las” 1984 Cn2t "Las" Fablok 1984 1949 1993 r. ze Skierniewic 2995 r. do Rogowa Własność PSMK
3 Kp4-3760 Dh2 (P24) Fablok 3760 1957 1995 r. z Mławy 2001 r. do Sochaczewa Własność MKW w Sochaczewie


Rodzaj i ilość wagonów osobowych w poszczególnych latach przedstawia poniższa tabela:

L.p.
 Typ
 Oznaczenie
 Producent
 1951
 1958
 1963
 1967
 1988
 1996
1 Osobowe ZNTK Opole 2 szt. 2 szt 1 szt. - - -
2 Osobowe typu "Towos" KONSTAL 5 szt. 5 szt. - - - -
3 Osobowe typu 1Aw Bxhpi Świdnica - 3 szt. 5 szt. - - 4 szt.
4 Osobowe typu 3Aw Bxhpi PAFAWAG - - - 5 szt. - -
5 Osobowe typu A20D-P Bxhpi FAUR - - - - 10 szt. 7 szt.
6 Osobowe "Retro" WUMAG - - - - - 1 szt.
7 Osobowe "Retro" Beuchelt - - - - - 1 szt.
8 Osobowe "Letniak" WKD Przeworsk - - - - - 2 szt.
9 Bagażowy Zakł. Ostrowieckie 1 szt. 1 szt. 1 szt. 1 szt. 1 szt. -
10 Bagażowy ? 1 szt. 1 szt. 1 szt. - - -


Wykaz rumuńskich wagonów osobowych sprowadzonych na kolejkę w latach 1987-88.

L.p.
 Oznaczenie
 Typ
 Nr inwentarzowy
 Producent
 Rok produkcji
 Przysłany
 Odesłany
 Uwagi
1 Bxhpi 133-8 A20D-P 00-450024133-8 FAUR 1987 1987 r. z fabryki Stacjonuje w Ełku
2 Bxhpi 134-6 A20D-P 00-450024134-6 FAUR 1987 1987 r. z fabryki Stacjonuje w Ełku
3 Bxhpi 135-4 A20D-P 00-450024135-4 FAUR 1987 1987 r. z fabryki 1992 r. do Nasielska
4 Bxhpi 136-1 A20D-P 00-450024136-1 FAUR 1987 1987 r. z fabryki 1992 r. do Nasielska
5 Bxhpi 137-9 A20D-P 00-450024137-9 FAUR 1987 1987 r. z fabryki Stacjonuje w Ełku
6 Bxhpi 139-5 A20D-P 00-450024139-5 FAUR 1988 1988 r. z fabryki 1997 r. do Nasielska
7 Bxhpi 141-1 A20D-P 00-450024141-1 FAUR 1988 1988 r. z fabryki 1993 r. do Mławy
8 Bxhpi 142-9 A20D-P 00-450024142-9 FAUR 1988 1988 r. z fabryki Stacjonuje w Ełku
9 Bxhpi 143-7 A20D-P 00-450024143-7 FAUR 1988 1988 r. z fabryki Stacjonuje w Ełku
10 Bxhpi 151-0 A20D-P 00-450024151-0 FAUR 1988 1988 r. z fabryki Stacjonuje w Ełku


Stan obecny

W 2002 roku kolejka została przejęta przez ełcki Urząd Miasta i przekazana Miejskiemu Ośrodkowi Sportu i Rekreacji, jako Ełcka Kolej Wąskotorowa. W historii EKW rozpoczął się nowy etap. Obecnie pociągi turystyczne kursują na odcinku Ełk - Sypitki.

Stacja, muzeum

Na ulicy Wąski Tor 1 w Ełku znajduje się osobna stacja kolei wąskotorowej – Ełk Wąskotorowy, położona w pobliżu głównej stacji kolejowej. W budynku funkcjonuje muzeum poświęcone historii ełckiego węzła kolejowego. W muzeum znajdziemy przedmioty wyprodukowane przed 1945 rokiem, od dawnego urządzenia do datowania kartonowych biletów, przez miniaturowe modele lokomotyw, po zbiór przedmiotów używanych niegdyś na co dzień w pracy konduktorów, zawiadowców, dróżników. Można tu przymierzyć dawne wyposażenie służbowe konduktorów. Kolejną atrakcją turystyczną jest skansen pszczelarski, w którym rzeźbione są w pniach drzew ule, wyrabia się małe rzeźby z miodu i wosku pszczelego[21].

Muzeum Ełckiej Kolei Wąskotorowej

  • w sezonie (maj-wrzesień)
    • czynne codziennie 8:00 - 15:00 (po uzgodnieniu telefonicznym tel. 610 00 00)
  • poza sezonem (październik- kwiecień)
    • czynne poniedziałek – piątek 8:00 – 15:00

Kalendarium Kolei Wąskotorowej

  • 1905 - opracowanie projektu budowy ełckiej kolei wąskotorowej
  • 1912 - rozpoczęcie budowy i powstanie Lycker Kleinbahn
  • 1913 - otwarcie linii Ełk - Borzymy i Laski Małe - Zawady
  • 1918 - otwarcie ruchu publicznego na wszystkich liniach
  • 1945 - przejęcie kolei DOKP w Olsztynie i powołanie Ełckiej Kolei Wąskotorowej
  • 1951 - przebudowa torów z 1000 mm na 750 mm
  • 1957 - powstanie Zarządu Kolei Dojazdowej przy DOKP w Olsztynie i powołanie Ełckiej Kolei Dojazdowej
  • 1975 - wprowadzenie trakcji spalinowej
  • 1991 - wpisanie całej ełckiej kolei do rejestru zabytków
  • 1992 - wprowadzenie do eksploatacji transporterów
  • 1993 - wprowadzenie pociągów turystycznych z trakcją parową
  • 2001 - wstrzymanie ruchu pociągów przez PKP
  • 2002 - przejęcie przez samorząd miejski w Ełku, rozpoczęcie działalności turystycznej

Obecny tabor

Źródła

  • Pokropiński Bogdan, Koleje wąskotorowe Polski Północnej, Warszawa, CIBET, 2000, ISBN 83-85749-26-8
  • Zajfert Michał, Grójecko-Wilanowska Kolej Dojazdowa, "Stalowe Szlaki" 4-6/95

Przypisy

  1. ↑ Zeitschrift für Kleinbahnen, v. 19 1912 r. (s. 722)
  2. ↑ Zeitschrift für Kleinbahnen, v. 20 1913 r. (s. 129, 132)
  3. ↑ Zeitschrift für Kleinbahnen, v. 21 1914 r. (s. 119)
  4. ↑ Zeitschrift für Kleinbahnen, v. 25 1918 r. (s. 506)
  5. ↑ Daty produkcji obu parowozów na podstawie artykułu Michała Zajferta. Bogdan Pokropiński podaje rok 1915.
  6. ↑ Jest to jedyny zachowany parowóz kolejki ełckiej na 1000 mm. Również tutaj Bogdan Pokropiński podaje datę produkcji o rok wcześniejszą.
  7. ↑ Niemiecka Wikipedia (PKB Nr. 21 bis 25) podaje, że na Lycker Kleinbahn służyły 3 lokomotywy 1’Cn2t produkcji Junga.
  8. ↑ Wikipedia.de - Ełcka Kolej Wąskotorowa
  9. ↑ Reichs-Kurscuch Ausgabe nr 2, 1. Juli 1927, Verlag des Reichspostministeriums, Berlin
  10. ↑ Historia kultury materialnej - Pioniere des Verkehrs
  11. ↑ Deutsches Kursbuch Sommer 1939
  12. ↑ Ełcka Kolej Wąskotorowa
  13. ↑ Prawdopodobnie część taboru została sprowadzona już w okresie międzywojennym w związku z bardzo ograniczonym ruchem na Kolejce Oleckiej.
  14. ↑ Michał Zajfert w artykule Grójecko-Wilanowska Kolej Dojazdowa podaje inne lata produkcji parowozów: nr 3 - 1916, nr 4 - 1916, nr 5 1920
  15. ↑ Wciąż pod parą... Tyb4-1221
  16. ↑ Wciąż pod parą... Tx28-1274
  17. ↑ Px48-1750 na Tabor wąskotorowy w Polsce
  18. ↑ Px48-1907 na Tabor wąskotorowy w Polsce
  19. ↑ Lyd1-202 na Tabor wąskotorowy w Polsce
  20. ↑ W 2001 r. parowóz został przesłany na naprawę główną do SNT Gniezno, po której w dniach 20.04.2001 - 16.05.2001 odbywał jazdy próbne na Gnieźnieńskiej KD.
  21. ↑ http://www.wartozwiedzic.pl/elk/785

Galeria

  • Wąski Tor

  • Kolejka Wąskotorowa

  • Lokomotywa

  • Pociąg z turystami w trasie

  • Lokomotywa

  • Wagon wąskotorowy Bxhpi na stacji w Ełku

Linki zewnętrzne



Ta strona zawiera treści z Wikipedii. Oryginalny artykuł był umieszczony pod nazwą Ełcka Kolej Wąskotorowa. Lista autorów jest dostępna w historii strony. Tekst z Wikipedii jest udostępniony na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach.

Źródło: „https://enkol.pl/index.php?title=Ełcka_Kolej_Wąskotorowa&oldid=7195”