Żuławska Kolej Dojazdowa: Różnice pomiędzy wersjami

Z Enkol
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
(historia)
Linia 47: Linia 47:
 
Cukrownia w Lisewie (''Lissau'') wykorzystywała kolej wąskotorową do połączenia zakładu z bocznicą normalnotorową. Również tutaj zdecydowano się na szerokość toru 750 mm i początkowo zastosowano trakcję konną. Znaczne inwestycje poczyniono w 1894 roku: W zakładach ''Hagans'' zamówiono 3 parowozy i wybudowano linię do [[Miłoradz|Miłoradza]] (''Mielenz'') z odgałęzieniem do wsi [[Mątowy Wielkie]] (''Groß Montau'') o łącznej długości 29,7 km.
 
Cukrownia w Lisewie (''Lissau'') wykorzystywała kolej wąskotorową do połączenia zakładu z bocznicą normalnotorową. Również tutaj zdecydowano się na szerokość toru 750 mm i początkowo zastosowano trakcję konną. Znaczne inwestycje poczyniono w 1894 roku: W zakładach ''Hagans'' zamówiono 3 parowozy i wybudowano linię do [[Miłoradz|Miłoradza]] (''Mielenz'') z odgałęzieniem do wsi [[Mątowy Wielkie]] (''Groß Montau'') o łącznej długości 29,7 km.
  
W tym samym okresie na drugim brzegu Wisły wybudowała cukrownia w [[Cedry Wielkie|Cedrach Wielkich]] (''Groß Zünder''). Zastosowano na niej nietypowy [[rozstaw szyn]] - 780 mm.
+
W tym samym okresie na drugim brzegu Wisły swoją kolejkę wybudowała cukrownia w [[Cedry Wielkie|Cedrach Wielkich]] (''Groß Zünder''). Główna linia połączyła zakład z dworcem kolei państwowych w Pszczółkach. Zastosowano nietypowy [[rozstaw szyn]] - 780 mm.
  
 
=== Pierwsze linie użytku publicznego ===
 
=== Pierwsze linie użytku publicznego ===

Wersja z 23:10, 27 lip 2011

Żuławska Kolej Dojazdowa
Neuteich – Liessauer Kleinbahnnetz / Westpreußische Kleinbahn AG
(1898 / 1899 - 1945)

Gdańskie Koleje Dojazdowe
(1945-1996)

Rok budowy 1898*
Zleceniodawca budowy Allgemeine Deutsche Kleinbahn-Gesellschaft


Rozstaw szyn 750 mm


Istniejące linie Czynne:
Prawy Brzeg Wisły - Sztutowo
Stegna Gd. - Nowy Dwór Gdański Wąsk.

Nieczynne:
Nowy Dwór Gdański Wąsk. - Ostaszewo Żuł.,
Nowy Dwór Gdański Wąsk. - DK7 (Kmiecin)

Długość czynnego odcinka 30 km
Długość całkowita istniejących szlaków ok. 49 km
Długość zlikwidowanych linii ok. 200 km
Stacje styczne z koleją normalnotorową Lisewo Wąsk.
(1898 - 1996),
Nowy Staw Wąsk.
(1898 - 1996),
Malbork Wąsk.
(1900 - 1958),
Nowy Dwór Gdański Wąsk. (od 1901),
Piaski Gdańskie
(1905 - 1974)
Inne ważniejsze stacje Ostaszewo Żuławskie, Lichnowy, Lipinka Gdańska, Malbork Kałdowo Wąsk., Stegna Gdańska, Sztutowo, Lewy Brzeg Wisły, Koszwały, Przejazdowo, Gdańsk Wąsk.
* Pierwsze odcinki powstały poprzez przebudowę kolejek Cukrowni Nowy Staw oraz Lisewo
Operatorzy
Nazwa Operatora Okres działalności
NLK oraz WKAG 1898-1913
WKAG 1913-1945
PKP 1945 - 1996
PTMKŻ od 2003


'


Kolej wąskotorowa na Żuławach Wiślanych prowadząca przewozy turystyczne w sezonie letnim, zarządzana przez Pomorskie Towarzystwo Miłośników Kolei Żelaznych. Stanowi pozostałość rozbudowanej niegdyś sieci Gdańskich Kolei Dojazdowych. Obecnie ruch odbywa się w miesiącach wakacyjnych na odcinku nadmorskim (Prawy Brzeg Wisły - Stegna Gdańska - Sztutowo) oraz na linii łączącej Stegnę Gdańską z Nowym Dworem Gdańskim. Pociągi prowadzone są lokomotywami spalinowymi Lxd2, spalinowymi wagonami motorowymi MBxd2 a w soboty i niedziele również parowozem Px48.

Historia

Koleje cukrowni Nowy Staw i Lisewo

Rozwój kolejek wąskotorowych na Żuławach Wiślanych zapoczątkowany został przez cukrownię w Nowym Stawie (Neuteich), która już w 1886 roku posiadała 4,5 km linii o szerokości toru 750 mm i trakcji konnej. Na początku lat '90 XIX wieku postanowiono zbudować kolejne odcinki oraz wprowadzić trakcje parową. Przed kampanią cukrowniczą 1893 roku cukrownia zamówiła dwa parowozy w zakładach Henschel i wybudowała nowe linie do Parszewa (Parschau), wsi Kącik (Neuteicher Hinterfeld) oraz Nowej Cerkwi (Neukirch I). W 1894 roku powstał odciek do Lipinki (Lindenau). Zakupiono również trzeci parowóz.

Cukrownia w Lisewie (Lissau) wykorzystywała kolej wąskotorową do połączenia zakładu z bocznicą normalnotorową. Również tutaj zdecydowano się na szerokość toru 750 mm i początkowo zastosowano trakcję konną. Znaczne inwestycje poczyniono w 1894 roku: W zakładach Hagans zamówiono 3 parowozy i wybudowano linię do Miłoradza (Mielenz) z odgałęzieniem do wsi Mątowy Wielkie (Groß Montau) o łącznej długości 29,7 km.

W tym samym okresie na drugim brzegu Wisły swoją kolejkę wybudowała cukrownia w Cedrach Wielkich (Groß Zünder). Główna linia połączyła zakład z dworcem kolei państwowych w Pszczółkach. Zastosowano nietypowy rozstaw szyn - 780 mm.

Pierwsze linie użytku publicznego

W połowie lat '90 XIX w. obszarem Żuław zainteresowała się berlińska spółka ADKG (Allgemeine Deutsche Kleinbahn-Gesellschaft), która przedstawiła projekt przebudowy kolejek cukrowniczych na koleje użytku publicznego, połączenia poszczególnych odcinków w jedną sieć jak również budowy szeregu nowych połączeń. Powstać miały min. odcinki Lisewo - Lichnowy, Nowa Cerkiew - Ostaszewo - Nowy Dwór Gdański - Rybina, Nowy Dwór Gdański - Lipinka - Kałdowo - Kraśniewo oraz Kałdowo - Malbork - Stare Pole - Jasna - Dzierzgoń. Pod koniec 1897 roku ADKG przejęło koleje cukrowni w Nowym Stawie i Lisewie. W ramach przebudowy wymieniono szyny o masie 10 kg/mb na nieco cięższe (13,4 / 13,98 kg/mb) oraz podkłady na impregnowane. 11.11.1898 roku spółka NLK (Neuteich – Liessauer Kleinbahnnetz) uzyskała koncesję na eksploatację odcinka Lisewo - Miłoradz i po kilku dniach rozpoczęto przewozy. W tym samym roku udzielono koncesji na trasę Lipinka - Nowy Staw - Lichnowy - Nowa Cerkiew I. Ważną kwestią stało się połączenie obu fragmentów sieci, co nastąpiło 15.08.1899 r. gdy oddano do użytku odcinek Lisewo - Lichnowy. W Lisewie i Nowym Stawie powstały parowozownie, warsztaty i budynki stacyjne.

W początkowym okresie spółka posiadała 8 parowozów, 5 wagonów osobowych, 3 wagony pocztowo-bagażowe i 244 towarowe.

Rozwój połączeń i scalenie sieci

Źródła

Witkowski Roman, Koleje Wąskotorowe na Żuławach, Wyd. 1, Poznań, Kolpress, 2009, ISBN 978-83-920784-3-2
http://ptmkz.pl/pocia/infor.htm