Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach: Różnice pomiędzy wersjami

Z Enkol
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
(Nie pokazano 34 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 2: Linia 2:
 
|nazwa_kolei                                                      = Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach
 
|nazwa_kolei                                                      = Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach
 
|nazwy_wcześniejsze                                              = Poprzednie nazwy:<br/>''Górnośląskie Tramwaje Parowe, Górnośląskie Koleje Wąskotorowe''<br/>
 
|nazwy_wcześniejsze                                              = Poprzednie nazwy:<br/>''Górnośląskie Tramwaje Parowe, Górnośląskie Koleje Wąskotorowe''<br/>
−
|grafika                                                          = [[Plik:1.jpg|290px]]
+
|grafika                                                          = [[Plik:Rudy - Stacja kolejki wąskotorowej.JPG|290px]]
−
|rok_budowy                                                      = 1889
+
|rok_budowy                                                      = 1898
 
|cel_budowy                                                      =  
 
|cel_budowy                                                      =  
 
|zleceniodawca_budowy                                            =  
 
|zleceniodawca_budowy                                            =  
Linia 13: Linia 13:
 
|istniejące_linie                                                = Gliwice Wąskotorowe - Markowice Raciborskie  
 
|istniejące_linie                                                = Gliwice Wąskotorowe - Markowice Raciborskie  
 
|długość_czynnego_odcinka                                        = 6 km
 
|długość_czynnego_odcinka                                        = 6 km
−
|długość_całkowita_istniejących_szlaków                          = ~8 km
+
|długość_całkowita_istniejących_szlaków                          = ~12 km
 
|linie_rozebrane                                                  =  
 
|linie_rozebrane                                                  =  
−
|długość_zlikwidowanych_linii                                    = ~41 km
+
|długość_zlikwidowanych_linii                                    = ~37 km
 
|stacje_styczne                                                  = Racibórz Markowice  
 
|stacje_styczne                                                  = Racibórz Markowice  
 
|inne_ważniejsze_stacje                                          = Gliwice Trynek  
 
|inne_ważniejsze_stacje                                          = Gliwice Trynek  
Linia 25: Linia 25:
 
|3. operator                                                      = Towarzystwo Służby Ochrony Zabytków Kolei Rybnik
 
|3. operator                                                      = Towarzystwo Służby Ochrony Zabytków Kolei Rybnik
 
|3_okres_działalności                                            = 1994 - 2008
 
|3_okres_działalności                                            = 1994 - 2008
−
|4. operator                                                      = Towarzystwo Służby Ochrony Zabytków Kolei Rybnik
+
|4. operator                                                      = Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej|4_okres_działalności                                            = 2008 - obecnie
−
|4_okres_działalności                                            = 2008 - obecnie
 
 
|5. operator                                                      =
 
|5. operator                                                      =
 
|5_okres_działalności                                            =
 
|5_okres_działalności                                            =
Linia 35: Linia 34:
  
  
−
'''Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach''' - Stacja kolei wąskotorowej położona w 23 kilometrze linii Gliwice Wąskotorowe - Racibórz Markowice obecnie znajduje się we władaniu Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej.
+
'''Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach''' - Stacja kolei wąskotorowej położona w 23 kilometrze linii Gliwice Wąskotorowe - Racibórz Markowice obecnie znajduje się we władaniu Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej. Niegdyś była ważną stacją przeładunkową, główną lokomotywownią i wagonownią na linii. Dziś stanowi bazę pod turystyczne przewozy kolejowe będąc jedną z nielicznych zachowanych w dobrym stanie stacji, przy której ostały się jeszcze wąskie tory.
  
  
Linia 42: Linia 41:
 
=== Geneza powstania i budowa ===
 
=== Geneza powstania i budowa ===
 
Brak sprawnego systemu transportowego na trasie między Gliwicami a Raciborzem zaowocował w 1891 roku pomysłem budowy kolei wąskotorowej Gliwice-Rudy-Racibórz. Z inicjatywą stworzenia sprawnego systemu transportowego wyszła firma "Kramer & Co.". W 1894 r. utworzono [[Górnośląskie Tramwaje Parowe]] która później została pierwszym przewoźnikiem na linii. Trwały już wtedy prace przy budowie pierwszej linii tramwajowej Gliwice-Piekary Śląskie. 15 października 1987 roku firma "Kramer & Co." otrzymała koncesję na budowę i eksploatację linii w trakcji parowej a 13 kwietnia 1898 roku Ministerstwo Robót Publicznych nadało tej firmie prawo wywłaszczenia gruntów pod budowę kolei.
 
Brak sprawnego systemu transportowego na trasie między Gliwicami a Raciborzem zaowocował w 1891 roku pomysłem budowy kolei wąskotorowej Gliwice-Rudy-Racibórz. Z inicjatywą stworzenia sprawnego systemu transportowego wyszła firma "Kramer & Co.". W 1894 r. utworzono [[Górnośląskie Tramwaje Parowe]] która później została pierwszym przewoźnikiem na linii. Trwały już wtedy prace przy budowie pierwszej linii tramwajowej Gliwice-Piekary Śląskie. 15 października 1987 roku firma "Kramer & Co." otrzymała koncesję na budowę i eksploatację linii w trakcji parowej a 13 kwietnia 1898 roku Ministerstwo Robót Publicznych nadało tej firmie prawo wywłaszczenia gruntów pod budowę kolei.
−
Linia została otwarta 25 marca 1899r., początkowo na odcinku Gliwice-Rudy. W tym samym czasie połączono stację Nieborowice z Cegielnią "Wilcza" torem o długości 3,7 km. Następnie do użytku oddany został krótki odcinek Rudy-Paproć (w lutym 1901). W kwietniu 1902 przedłużono linię do Markowic i w końcu 17 maja 1903 linia dotarła do stacji Ratibor Plania.
+
Linia została otwarta 25 marca 1899r., początkowo na odcinku Gliwice-Rudy. W tym samym czasie połączono stację Nieborowice z Cegielnią "Wilcza" torem o długości 3,7 km. We fragmencie zezwolenia z dnia 25 kwietnia 1900 roku udzielonemu przez Prezydenta Rządowego Opola czytamy:
 +
 
 +
<blockquote>''"Udziela się zezwolenia przy poniższych warunkach na budowę i eksploatację kolejki o charakterze linii bocznej o szerokości 0,785 m z Gliwic przez Rudy do Raciborza dla przewozu osób i towarów za pomocą trakcji parowej dla firmy Oberschleise Dampfstraßenbahn G.m.b.H. Berlin, którą zarejestrowano 21 marca 1894 roku w rejestrze handlowym Królewskiego Sądu Okręgowego I w Berlinie na podstawie ustawy o kolejkach i prywatnych połączeniach kolejowych z 28 lipca 1892 roku, w porozumieniu z Królewską Dyrekcją Kolejową w Katowicach oraz z zachowaniem praw osób trzecich.''</blockquote>
 +
<blockquote><div style="text-align: center;">§1</div>
 +
''Zezwolenia udziela się na okres 99 lat."''
 +
</blockquote>
 +
 
 +
Z końcem 1900 roku Górnośląskie Tramwaje Parowe otrzymało prawo wywłaszczania gruntów pod budowę kolei od Rud w stronę Raciborza.
 +
Następnie do użytku oddany został krótki odcinek Rudy-Paproć (w lutym 1901). W kwietniu 1902 przedłużono linię do Markowic, po drodze budując stacje Szymocice, Nędza oraz Babice. W końcu 17 maja 1903 linia dotarła do ostatniej na linii stacji Ratibor Plania.
 +
 
 +
=== Dzieje kolei przed wojną ===
 +
=== Po 1945 - w strukturach GKW ===
 +
 
 +
=== Bocznice ===
 +
Linia stanowiła trzon transportu towarowego w regionie, z tego powodu posiadała kilka bocznic do różnych zakładów przemysłowych. Wykaz bocznic przedstawia poniższa tabela
 +
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
 +
! style="width:25px" class="unsortable"|L.p.
 +
! style="width:400px" |Nazwa bocznicy
 +
! style="width:110px"|Data otwarcia
 +
! style="width:110px" |Data zamknięcia
 +
|-
 +
| 1
 +
| Cegielnia "Wilcza"
 +
| style="text-align:right"| {{dts|25|03|1899}}
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1926}}
 +
|-
 +
| 2
 +
| Górnośląskie Koleje Wąskotorowe
 +
| style="text-align:right"| {{dts|2|06|1905}}
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1996}}
 +
|-
 +
| 3
 +
| Kopalnia Węgla Kamiennego "Gliwice"
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1905}}
 +
| style="text-align:right"| {{dts|31|12|1993}}
 +
|-
 +
| 4
 +
| Młyn parowy, późniejsza garbarnia
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1923}}
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1945}}
 +
|-
 +
| 5
 +
| stacja normalnotorowa Markowice
 +
| style="text-align:right"| {{dts|1|02|1905}}
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1945}}
 +
|-
 +
| 6
 +
| Tartak "Lukasine"
 +
|
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1930}}
 +
|-
 +
| 7
 +
| Tartak "Paproć"
 +
|
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1945}}
 +
|-
 +
| 8
 +
| Zakład Kruszyw Januszowice, Żwirownia "Babice"
 +
| style="text-align:right"| {{dts|7|11|1977}}
 +
| style="text-align:right"| {{dts|30|09|1981}}
 +
|-
 +
| 9
 +
| Zakłady Chemiczne "Ceres" S.A.
 +
| style="text-align:right"| {{dts|1|02|1905}}
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1945}}
 +
|-
 +
| 10
 +
| Zakłady Elektrod Węglowych "1 Maja" (dawniej Siemens)
 +
|
 +
| style="text-align:right"| {{dts|25|05|1939}}
 +
|-
 +
| 11
 +
| Żwirownia "Arndt & Baron"
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1931}}
 +
|
 +
|-
 +
| 12
 +
| Żwirownia "Babice" Gminy Bojków
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1931}}
 +
| style="text-align:right"| {{dts|||1937}}
 +
|}
 +
 
 
=== Niezrealizowane projekty ===
 
=== Niezrealizowane projekty ===
 
Plany przedłużenia linii do centrum Raciborza nie doszły do skutku, podobnie jak plany połączenia Rud z Kopalnią "Emma" (obecnie Marcel") przez Rybnik czy też pochodzącego z 1901 roku projektu budowy linii z Nieborowic do Czerwionki w której to znajduje się Kopalnia Dębieńsko. Jako fragment sieci tramwajowej, także kolej do Rud miała planowo zostać zelektryfikowana jednak pomysł ten nigdy nie doczekał się realizacji.
 
Plany przedłużenia linii do centrum Raciborza nie doszły do skutku, podobnie jak plany połączenia Rud z Kopalnią "Emma" (obecnie Marcel") przez Rybnik czy też pochodzącego z 1901 roku projektu budowy linii z Nieborowic do Czerwionki w której to znajduje się Kopalnia Dębieńsko. Jako fragment sieci tramwajowej, także kolej do Rud miała planowo zostać zelektryfikowana jednak pomysł ten nigdy nie doczekał się realizacji.
  
 
== Tabor ==
 
== Tabor ==
 +
===Historyczny===
 +
W pierwszych latach do przewozów ludzi i towarów użytkowano tramwajowe lokomotywy parowe marki Hohenzoller, wycofane z dopiero co zelektryfikowanej miejskiej sieci tramwajowej, które ze względu na swój "miejski" rodowód nie sprawdziły się do ciągnięcia cięższych składów na dłuższych trasach. Już po 5 latach zaczęto więc wprowadzać do ruchu parowozy typowo "kolejowe" - początkowo marki Borsig (oznaczone serią Txb2) które służyły do lat 60-tych, później potężne Tw9. Po wojnie w ramach programu UNRRA dostarczono z USA maszyny serii Pxu które pracowały aż do zastąpienia ich spalinowozami rumuńskimi, kiedy to zostały w większości przekazane na Kujawskie Koleje Wąskotorowe. Podobnej klasy maszynami były polskie Px48 - trzy lokomotywy tej serii służyły na trasie Gliwice - Rudy w latach sześćdziesiątych jednak niewielka moc tych parowozów spowodowała, że przed końcem dekady zostały przeniesione na inne koleje wąskotorowe PKP.
 +
===Obecnie===
 +
Zestawienie (niepełne) taboru stacjonującego w Rudach:
 +
 +
=== Parowozy stacjonujące obecnie bądź w przeszłości ===
 +
 +
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
 +
! style="width:90px" |Nr fabr.
 +
! Typ
 +
! Producent
 +
! Rok prod.
 +
! Nr. Kotła
 +
! Prześwit
 +
! Oznaczenie
 +
! style="width:110px"|Stan
 +
! class="unsortable"|Uwagi
 +
|-
 +
 +
|-
 +
| [[Tw53/2647|2647]]
 +
| Tw53
 +
| Chrzanów
 +
| 1954
 +
| 13963/54
 +
| 785
 +
| Tw53-2566
 +
| style="background-color:#eaff80;" |sprzedany
 +
| 05.03.2020 przetransportowany do Bytomia Karbia
 +
|-
 +
| [[Las49/3343|3343]]
 +
| Las49
 +
| Chrzanów
 +
| 1954
 +
| 1655/53
 +
| 785
 +
| Las49-3343
 +
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
 +
|
 +
|-
 +
| [[Ryś/2002|2002]]
 +
| Ryś
 +
| Chrzanów
 +
| 1950
 +
| 719/50
 +
| 785
 +
| Tkb27
 +
| style="background-color:#eaff80;" |sprzedany /w remoncie
 +
| w 2019 sprzedany do Bytomia Karbia
 +
|-
 +
| [[Tw53/3996|3996]]
 +
| Tw53/Pw53
 +
| Chrzanów
 +
|1955/1997/9
 +
| 13969/54
 +
| 785
 +
| Pw53-02
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Eksponat
 +
| przebudowany z Tw53. Tender od Px48. Zachowały się skrzynie wodne
 +
|-
 +
| [[Tw9/?|?]]
 +
| Tw9
 +
| Schwartzkopf
 +
| ?
 +
| ?
 +
| 785
 +
| Tw9-8
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Eksponat
 +
| na stacji znajduje się kocioł i jedno koło
 +
|-
 +
| [[T40/?|?]]
 +
| T40
 +
| AEG
 +
| ?
 +
| ?
 +
| 785
 +
| Tw9-?
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Eksponat
 +
| na stacji znajdują się skrzynie wodne z ostatniego egzemplarza tej serii
 +
|-
 +
| [[Kp4/?|?]]
 +
| Kp4
 +
| Chrzanów?
 +
| ?
 +
| ?
 +
| ?
 +
| Kp4
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Eksponat
 +
| rama parowozu
 +
|-
 +
| [[Borsig B n2t/12050|12050]]
 +
| ?
 +
| Borsig
 +
| 1929
 +
| 12050/29
 +
| 785
 +
| Bez oznaczeń
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Eksponat
 +
|
 +
|-
 +
|}
 +
 +
=== Lokomotywy typów WLs75, WLs150, WLs180, L30H oraz L45H ===
 +
 +
{{Lw kwerenda istniejące|kolej=Górnośląskie Koleje Wąskotorowe - Zabytkowa Stacja Kolei Wąskotorowej w Rudach}}
 +
 +
=== Pozostałe pojazdy trakcyjne ===
 +
 +
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
 +
! style="width:90px" |Nr fabr.
 +
! Typ
 +
! Rok prod.
 +
! Prześwit
 +
! Oznaczenie
 +
! style="width:110px"|Stan
 +
! class="unsortable"|Uwagi
 +
|-
 +
 +
|-
 +
| [[A20D-P/25076|25076]]
 +
| A20D-P
 +
| 1985
 +
| 750
 +
| MBxd2-308
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Odstawiony
 +
| wagon motorowy<br/>ex. 1000mm obecne wózki pochodzą Mbxd2-225
 +
|-
 +
| [[A20D-P/25194|25194]]
 +
| A20D-P
 +
| 1986
 +
| 750
 +
| MBxd2-218
 +
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
 +
| wagon motorowy
 +
|-
 +
| [[2WLs50/2088|2088]]
 +
| 2WLs50
 +
| 1970
 +
| 785
 +
| 2WLs50-2088
 +
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawna
 +
|
 +
|-
 +
| [[2WLs50/2244|2244]]
 +
| 2WLs50
 +
| ?
 +
| 785
 +
| brak
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Odstawiona
 +
|
 +
|-
 +
| [[2WLs40/1189|1189]]
 +
| 2WLs40
 +
| 1961
 +
| 785
 +
| 10
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Odstawiona
 +
| Pęknięty blok silnika
 +
|-
 +
| [[2WLs40|????]]
 +
| 2WLs40
 +
| ????
 +
| 800
 +
| ??
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Odstawiona
 +
| Brak wiązarów
 +
|-
 +
| [[WLs40/377|377]]
 +
| WLs40
 +
| 1955
 +
| 600
 +
| ?
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Odstawiona
 +
|
 +
|-
 +
| [[WLs40/372|372]]
 +
| WLs40
 +
| 1955
 +
| 600
 +
| ?
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Odstawiona
 +
|
 +
|-
 +
| [[WLs50M3/044|044]]
 +
| WLs50M3
 +
| 1992
 +
| 600
 +
| WLs50-6
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Odstawiona
 +
|
 +
|-
 +
| [[Las49/3343|3343]]
 +
| Las49
 +
| 1954
 +
| 785
 +
| Las49-3343
 +
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawna
 +
|
 +
|-
 +
| [[???]]
 +
| Siemens elektrowóz
 +
| 1896
 +
| 785
 +
| ???
 +
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawna
 +
| Brak m.in. reflektorów i części osprzętu elektr.
 +
|-
 +
| [[2WLs50/1732|1732]]
 +
| 2WLs50
 +
| 1965
 +
| 785
 +
| ????
 +
| style="background-color:#80FFFF;" |Odstawiona
 +
|
 +
|-
 +
|}
 +
 +
====Wagony pasażerskie====
 +
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
 +
! style="width:90px" |Nr fabr.
 +
! Typ
 +
! Rok prod.
 +
! Prześwit
 +
! Oznaczenie
 +
! style="width:110px"|Stan
 +
! class="unsortable"|Uwagi
 +
|-
 +
| ???
 +
| A20D-P
 +
| 1988
 +
| 785
 +
| Bxhpi 00-450034-236-7
 +
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
 +
| Wagon doczepny<br/>Przekazany gminie Kuźnia Raciborska dn. 29.07.1994<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Soida | imię = Krzysztof| autor link = | tytuł = Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz| wydawca = Emi-Press| miejsce = Łódź| rok = 1998| strony = 79| isbn = 83-904079-2-2}}</ref>
 +
|-
 +
| ???
 +
| A20D-P
 +
| 1988
 +
| 785
 +
| Bxhpi 00-450034-237-5
 +
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
 +
| Wagon doczepny<br/>Przekazany gminie Kuźnia Raciborska dn. 29.07.1994<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Soida | imię = Krzysztof| autor link = | tytuł = Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz| wydawca = Emi-Press| miejsce = Łódź| rok = 1998| strony = 79| isbn = 83-904079-2-2}}</ref>
 +
|-
 +
| ???
 +
| A20D-P
 +
| 1988
 +
| 785
 +
| Bxhpi 00-450034-238-3
 +
| style="background-color:#80FF89;" |Sprawny
 +
| Wagon doczepny<br/>Przekazany gminie Kuźnia Raciborska dn. 29.07.1994<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Soida | imię = Krzysztof| autor link = | tytuł = Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz| wydawca = Emi-Press| miejsce = Łódź| rok = 1998| strony = 79| isbn = 83-904079-2-2}}</ref>
 +
|-
 +
|}
 +
 +
== Zestawienie historyczne ==
 +
 +
Zestawienie spalinowych pojazdów trakcyjnych stacjonujących w przeszłości i obecnie na stacji Rudy.
 +
 +
Zestawienie obecnie nie obejmuje wagonów motorowych oraz lokomotyw typu WLs40/50 i pochodnych oraz różnego rodzaju lokomotyw kopalnianych.
 +
{{Lw kwerenda wg stacji|stacja=Rudy}}
 +
 +
{{Przypisy}}
  
−
== Żródła ==
+
== Bibliografia ==
 
:* Soida Krzysztof, ''Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz'', EMI-PRESS, ISBN 83-904079-2-2
 
:* Soida Krzysztof, ''Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz'', EMI-PRESS, ISBN 83-904079-2-2
 +
:* [http://www.gkw.pl gkw.pl]
  
  

Wersja z 23:15, 5 mar 2020

Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach
Rudy - Stacja kolejki wąskotorowej.JPG
Poprzednie nazwy:
Górnośląskie Tramwaje Parowe, Górnośląskie Koleje Wąskotorowe
Rok budowy 1898


Data wpisu do rejestru zabytków 1993
Rozstaw szyn 785 mm


Istniejące linie Gliwice Wąskotorowe - Markowice Raciborskie
Długość czynnego odcinka 6 km
Długość całkowita istniejących szlaków ~12 km
Długość zlikwidowanych linii ~37 km
Stacje styczne z koleją normalnotorową Racibórz Markowice
Inne ważniejsze stacje Gliwice Trynek
'
Operatorzy
Nazwa Operatora Okres działalności
Górnośląskie Tramwaje Parowe 1900 - 1945
PKP 1945 – 1992
Towarzystwo Służby Ochrony Zabytków Kolei Rybnik 1994 - 2008
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej 2008 - obecnie


'


Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach - Stacja kolei wąskotorowej położona w 23 kilometrze linii Gliwice Wąskotorowe - Racibórz Markowice obecnie znajduje się we władaniu Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej. Niegdyś była ważną stacją przeładunkową, główną lokomotywownią i wagonownią na linii. Dziś stanowi bazę pod turystyczne przewozy kolejowe będąc jedną z nielicznych zachowanych w dobrym stanie stacji, przy której ostały się jeszcze wąskie tory.


Historia

Geneza powstania i budowa

Brak sprawnego systemu transportowego na trasie między Gliwicami a Raciborzem zaowocował w 1891 roku pomysłem budowy kolei wąskotorowej Gliwice-Rudy-Racibórz. Z inicjatywą stworzenia sprawnego systemu transportowego wyszła firma "Kramer & Co.". W 1894 r. utworzono Górnośląskie Tramwaje Parowe która później została pierwszym przewoźnikiem na linii. Trwały już wtedy prace przy budowie pierwszej linii tramwajowej Gliwice-Piekary Śląskie. 15 października 1987 roku firma "Kramer & Co." otrzymała koncesję na budowę i eksploatację linii w trakcji parowej a 13 kwietnia 1898 roku Ministerstwo Robót Publicznych nadało tej firmie prawo wywłaszczenia gruntów pod budowę kolei. Linia została otwarta 25 marca 1899r., początkowo na odcinku Gliwice-Rudy. W tym samym czasie połączono stację Nieborowice z Cegielnią "Wilcza" torem o długości 3,7 km. We fragmencie zezwolenia z dnia 25 kwietnia 1900 roku udzielonemu przez Prezydenta Rządowego Opola czytamy:

"Udziela się zezwolenia przy poniższych warunkach na budowę i eksploatację kolejki o charakterze linii bocznej o szerokości 0,785 m z Gliwic przez Rudy do Raciborza dla przewozu osób i towarów za pomocą trakcji parowej dla firmy Oberschleise Dampfstraßenbahn G.m.b.H. Berlin, którą zarejestrowano 21 marca 1894 roku w rejestrze handlowym Królewskiego Sądu Okręgowego I w Berlinie na podstawie ustawy o kolejkach i prywatnych połączeniach kolejowych z 28 lipca 1892 roku, w porozumieniu z Królewską Dyrekcją Kolejową w Katowicach oraz z zachowaniem praw osób trzecich.

§1

Zezwolenia udziela się na okres 99 lat."

Z końcem 1900 roku Górnośląskie Tramwaje Parowe otrzymało prawo wywłaszczania gruntów pod budowę kolei od Rud w stronę Raciborza. Następnie do użytku oddany został krótki odcinek Rudy-Paproć (w lutym 1901). W kwietniu 1902 przedłużono linię do Markowic, po drodze budując stacje Szymocice, Nędza oraz Babice. W końcu 17 maja 1903 linia dotarła do ostatniej na linii stacji Ratibor Plania.

Dzieje kolei przed wojną

Po 1945 - w strukturach GKW

Bocznice

Linia stanowiła trzon transportu towarowego w regionie, z tego powodu posiadała kilka bocznic do różnych zakładów przemysłowych. Wykaz bocznic przedstawia poniższa tabela

L.p. Nazwa bocznicy Data otwarcia Data zamknięcia
1 Cegielnia "Wilcza" 1899-03-2525 marca 1899 1926-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1926
2 Górnośląskie Koleje Wąskotorowe 1905-06-022 czerwca 1905 1996-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1996
3 Kopalnia Węgla Kamiennego "Gliwice" 1905-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1905 1993-12-3131 grudnia 1993
4 Młyn parowy, późniejsza garbarnia 1923-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1923 1945-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1945
5 stacja normalnotorowa Markowice 1905-02-011 lutego 1905 1945-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1945
6 Tartak "Lukasine" 1930-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1930
7 Tartak "Paproć" 1945-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1945
8 Zakład Kruszyw Januszowice, Żwirownia "Babice" 1977-11-077 listopada 1977 1981-09-3030 września 1981
9 Zakłady Chemiczne "Ceres" S.A. 1905-02-011 lutego 1905 1945-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1945
10 Zakłady Elektrod Węglowych "1 Maja" (dawniej Siemens) 1939-05-2525 maja 1939
11 Żwirownia "Arndt & Baron" 1931-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1931
12 Żwirownia "Babice" Gminy Bojków 1931-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1931 1937-00-Błąd w wyrażeniu – nieoczekiwany operator < 1937

Niezrealizowane projekty

Plany przedłużenia linii do centrum Raciborza nie doszły do skutku, podobnie jak plany połączenia Rud z Kopalnią "Emma" (obecnie Marcel") przez Rybnik czy też pochodzącego z 1901 roku projektu budowy linii z Nieborowic do Czerwionki w której to znajduje się Kopalnia Dębieńsko. Jako fragment sieci tramwajowej, także kolej do Rud miała planowo zostać zelektryfikowana jednak pomysł ten nigdy nie doczekał się realizacji.

Tabor

Historyczny

W pierwszych latach do przewozów ludzi i towarów użytkowano tramwajowe lokomotywy parowe marki Hohenzoller, wycofane z dopiero co zelektryfikowanej miejskiej sieci tramwajowej, które ze względu na swój "miejski" rodowód nie sprawdziły się do ciągnięcia cięższych składów na dłuższych trasach. Już po 5 latach zaczęto więc wprowadzać do ruchu parowozy typowo "kolejowe" - początkowo marki Borsig (oznaczone serią Txb2) które służyły do lat 60-tych, później potężne Tw9. Po wojnie w ramach programu UNRRA dostarczono z USA maszyny serii Pxu które pracowały aż do zastąpienia ich spalinowozami rumuńskimi, kiedy to zostały w większości przekazane na Kujawskie Koleje Wąskotorowe. Podobnej klasy maszynami były polskie Px48 - trzy lokomotywy tej serii służyły na trasie Gliwice - Rudy w latach sześćdziesiątych jednak niewielka moc tych parowozów spowodowała, że przed końcem dekady zostały przeniesione na inne koleje wąskotorowe PKP.

Obecnie

Zestawienie (niepełne) taboru stacjonującego w Rudach:

Parowozy stacjonujące obecnie bądź w przeszłości

Nr fabr. Typ Producent Rok prod. Nr. Kotła Prześwit Oznaczenie Stan Uwagi
2647 Tw53 Chrzanów 1954 13963/54 785 Tw53-2566 sprzedany 05.03.2020 przetransportowany do Bytomia Karbia
3343 Las49 Chrzanów 1954 1655/53 785 Las49-3343 Sprawny
2002 Ryś Chrzanów 1950 719/50 785 Tkb27 sprzedany /w remoncie w 2019 sprzedany do Bytomia Karbia
3996 Tw53/Pw53 Chrzanów 1955/1997/9 13969/54 785 Pw53-02 Eksponat przebudowany z Tw53. Tender od Px48. Zachowały się skrzynie wodne
? Tw9 Schwartzkopf ? ? 785 Tw9-8 Eksponat na stacji znajduje się kocioł i jedno koło
? T40 AEG ? ? 785 Tw9-? Eksponat na stacji znajdują się skrzynie wodne z ostatniego egzemplarza tej serii
? Kp4 Chrzanów? ? ? ? Kp4 Eksponat rama parowozu
12050 ? Borsig 1929 12050/29 785 Bez oznaczeń Eksponat

Lokomotywy typów WLs75, WLs150, WLs180, L30H oraz L45H

Oznaczenie Typ fabryczny Numer fabryczny Rok produkcji Stan Rozstaw Typ silnika Stacjonowanie Uwagi
803S-01 803S 01 1988 Odstawiona 785 mm SW266 Rudy
b/d WLs50 1935 1968 Odstawiona 600 mm Nieznany b/d
b/d WLs50 1936 1968 Odstawiona 600 mm Nieznany b/d



Pozostałe pojazdy trakcyjne

Nr fabr. Typ Rok prod. Prześwit Oznaczenie Stan Uwagi
25076 A20D-P 1985 750 MBxd2-308 Odstawiony wagon motorowy
ex. 1000mm obecne wózki pochodzą Mbxd2-225
25194 A20D-P 1986 750 MBxd2-218 Sprawny wagon motorowy
2088 2WLs50 1970 785 2WLs50-2088 Sprawna
2244 2WLs50 ? 785 brak Odstawiona
1189 2WLs40 1961 785 10 Odstawiona Pęknięty blok silnika
???? 2WLs40 ???? 800 ?? Odstawiona Brak wiązarów
377 WLs40 1955 600 ? Odstawiona
372 WLs40 1955 600 ? Odstawiona
044 WLs50M3 1992 600 WLs50-6 Odstawiona
3343 Las49 1954 785 Las49-3343 Sprawna
??? Siemens elektrowóz 1896 785 ??? Sprawna Brak m.in. reflektorów i części osprzętu elektr.
1732 2WLs50 1965 785 ???? Odstawiona

Wagony pasażerskie

Nr fabr. Typ Rok prod. Prześwit Oznaczenie Stan Uwagi
??? A20D-P 1988 785 Bxhpi 00-450034-236-7 Sprawny Wagon doczepny
Przekazany gminie Kuźnia Raciborska dn. 29.07.1994[1]
??? A20D-P 1988 785 Bxhpi 00-450034-237-5 Sprawny Wagon doczepny
Przekazany gminie Kuźnia Raciborska dn. 29.07.1994[2]
??? A20D-P 1988 785 Bxhpi 00-450034-238-3 Sprawny Wagon doczepny
Przekazany gminie Kuźnia Raciborska dn. 29.07.1994[3]

Zestawienie historyczne

Zestawienie spalinowych pojazdów trakcyjnych stacjonujących w przeszłości i obecnie na stacji Rudy.

Zestawienie obecnie nie obejmuje wagonów motorowych oraz lokomotyw typu WLs40/50 i pochodnych oraz różnego rodzaju lokomotyw kopalnianych.


Typ Numer Obecne / ostatnie
oznaczenie		 Stacjonowanie od roku Stacjonowanie do roku Stan Obecne / ostatnie
miejsce stacjonowania
1Aw 1811 Bxhpi 00-380034 211–9 1974 nadal Odstawiona Rudy
2WLs40 1189 10 1993 nadal Odstawiona Rudy
2WLs50 1189 PKP 10 b/d b/d Odstawiona ?
2WLs50 1732 Borynia 6 2015 2018 Odstawiona Błędowa Tyczyńska (Zakład remontowy)
2WLs50 1814 b/d 2014 Nadal Odstawiona Rudy
2WLs50 1817 WLs50-1817 b/d nadal Odstawiona Rudy
2WLs50 1836 WLs50-1836 2017 nadal Odstawiona Rudy
2WLs50 1836 WLs50-1836 2002 b/d Odstawiona Rudy
2WLs50 2088 2Wls50-2088 1993 nadal Sprawna Rudy
2WLs50 2244 2Wls50-2244 "Wisienka" 2010 2018 W trakcie remontu TRI RAIL Tyczyn
802S 01 802S-01 2014 b/d Złom b/d
803S 01 803S-01 2014 nadal Odstawiona Rudy
A20D-P 25076 MBxd2-308 2014 2019 W trakcie remontu Pleszew Miasto
A20D-P 25194 MBxd2-218 2013 nadal Sprawna Rudy
A20D-P ?(223) 805.902 2003 2005 Sprawna Jindřichův Hradec (Czechy)
A20D-P b/d Bxhpi 00-450024-236-7 1988 nadal Odstawiona Rudy
A20D-P b/d Bxhpi 00-450024-237-5 1988 nadal Odstawiona Rudy
A20D-P b/d Bxhpi 00-450024-238-3 1988 nadal Sprawna Rudy
BTxh b/d BTxh 00-320034-319-6 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxh b/d BTxh 00-320034-317-0 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxh b/d BTxh 00-320034-318-9 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxh b/d BTxh 00-320034-313-9 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxhp b/d 04 2023 nadal Odstawiona Rudy
BTxhp b/d 03 2023 nadal Odstawiona Rudy
BTxhp b/d 04 b/d b/d Odstawiona Rudy
BTxhp b/d 03 b/d b/d Odstawiona Rudy
BTxhp b/d BTxhp 00-320034-314-7 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxhp b/d BTxhp 00-320034-315-4 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxhp b/d BTxhp 00-320034-316-2 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxhpi b/d BTxhpi 316-1 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxhpi b/d BTxhpi 00-220034-311-5 b/d nadal Sprawna Rudy
BTxhpi b/d BTxhpi 00-220034-310-7 b/d nadal Sprawna Rudy
Björke b/d S 00-00-932-3000-1 1969 nadal Odstawiona Rudy
Borsig Bn2t 12050 15 2017 nadal Eksponat Rudy
Doc b/d Doc b/d nadal Sprawna Rudy
GLs30 ? Brak 2010 obecnie Odstawiona Skansen w Rudach
Kddxh b/d Kddxh b/d nadal Sprawna Rudy
Kdxh b/d Kdxh 00-151344-504-7 b/d nadal Sprawna Rudy
Kdxh b/d S 00-00-934-1105-6 b/d nadal Odstawiona Rudy
Kdxh b/d S b/d nadal Sprawna Rudy
L30H 23397 TU38.001 2003 2005 Sprawna Třemešná ve Šlezsku
L30H 23437 Lyd2-101 2003 2005 Sprawna Bytom Karb Wąskotorowy
L30H 23437 Lyd2-101 2010 2020-03-05 Sprawna Bytom Karb Wąskotorowy
L30H 24367 Lyd2-63 2010 2020 Sprawna Środa Wielkopolska Miasto
L45H 20566 Lxd2-370 1968 1973 Złom Bytom Rozbark
L45H 20567 Lxd2-352 1968 1990 W trakcie remontu Bytom Karb Wąskotorowy
L45H 20568 Lxd2-353 1968 1990 Złom Bytom Rozbark
L45H 20569 Lxd2-354 1968 1992 Odstawiona Rudy
L45H 20569 Lxd2-354 2003 nadal Odstawiona Rudy
L45H 20570 Lxd2-355 2004 2005 Złom Stanica
L45H 20570 Lxd2-355 1990 1992 Złom Stanica
L45H 20849 brak 2011 nadal Odstawiona Rudy
L45H 20849 brak 2003 2009 Odstawiona Rudy
L45H 20850 L45H-358 1994 2002 Sprawna Oberwiesenthal
L45H 20850 L45H-358 1970 1990 Sprawna Oberwiesenthal
L45H 20921 Lxd2-360 1970 1970 Złom Bytom Karb Wąskotorowy
L45H 20922 Lxd2-361 1970 1992 Złom Bytom Rozbark
L45H 21277 Lxd2-366 1972 1975 Złom Bytom Karb Wąskotorowy
L45H 21580 Lxd2-367 1973 1992 Złom Bytom Rozbark
L45H 24324 HP-Lxd2-08 2012 nadal W trakcie remontu Rudy
L45H 24325 PKW-Lxd2-09 b/d 2019 Nieznany, W naprawie MaLoWa Bahnwerkstatt GmbH, Benndorf
L45H 24325 PKW-Lxd2-09 2012 2014 Nieznany, W naprawie MaLoWa Bahnwerkstatt GmbH, Benndorf
L45H 24327 PKW-Lxd2-11 b/d 2019 Sprawna MaLoWa Bahnwerkstatt GmbH, Benndorf
L45H 24327 PKW-Lxd2-11 2012 2014 Sprawna MaLoWa Bahnwerkstatt GmbH, Benndorf
L45H 24331 Lxd2-373 2002 2005 Sprawna Rudy
L45H 24331 Lxd2-373 2011 nadal Sprawna Rudy
Las49 3343 Las49-3343 2011 nadal Sprawna Rudy
PWmd b/d PWmd 4001-8 b/d nadal Odstawiona Rudy
Pdx b/d Pdx 00-15 534 7109-6 b/d nadal Sprawna Rudy
Pdxh b/d Pdxh 00-15 534 7106-9 b/d nadal Sprawna Rudy
Pw53 3996 Pw53-02 1997 nadal Eksponat Rudy
Rdxh 23 Rdxh 00-15 734 4603-4 b/d nadal Sprawna Rudy
Siemens b/d 1 1994 nadal W trakcie remontu Rudy
Tw53 2467 Tw53-2566 2010 2020-03-05 Odstawiona Bytom Karb Wąskotorowy
Tw53 2467 Tw53-2566 199x 2007 Odstawiona Bytom Karb Wąskotorowy
Tw53 2652 Tw53-2670 b/d b/d Pomnik Racibórz
Tw53 3996 Tw53-3996 1993 nadal Odstawiona Rudy
Tw9 8 Tw9-8 b/d nadal Eksponat Rudy
WLp50 031 Wlp50-031 2013 2022 W trakcie remontu b/d
WLs150 6838 WLs150-6838 2002 2005 Złom Stanica
WLs150 7211 Lyd1-150 2017 nadal Odstawiona Rudy
WLs150 7225 Wls150-7225 2005 nadal Odstawiona Rudy
WLs150 7228 WLs150-7228 1997 2005 Złom Złomowisko w Gliwicach - Łabędach
WLs150 7230 Lyd1-306 1969 1971 Złom Bytom Rozbark
WLs150 7232 Lyd1-308 1969 1970 Pomnik Nadleśnictwo w Marculach
WLs150 7232 Lyd1-308 2003 2005 Pomnik Nadleśnictwo w Marculach
WLs150 7233 Lyd1-309 1969 1970 Odstawiona Bytom Karb Wąskotorowy
WLs150 7657 WLs150-7657 2002 2005 Złom Złomowisko w Gliwicach - Łabędach
WLs180 11 WLs180-11 2002 2005 Nieznany nieznane
WLs180 15 WLs180-15 1994 2005 Sprawna Rudy
WLs180 15 WLs180-15 2008 nadal Sprawna Rudy
WLs180 36 WLs180-36 1994 2005 Sprawna Rudy
WLs180 36 WLs180-36 2007 nadal Sprawna Rudy
WLs180 42 WLs180-42 2003 2005 Odstawiona Bytom Karb Wąskotorowy
WLs180 5660 Lyd1-250 2002 2005 Sprawna Pleszew Miasto
WLs180 5660 Lyd1-250 2012 2018 Sprawna Pleszew Miasto
WLs180 7 WLs180-07 2016 2018 Odstawiona Pleszew Prywatna Posesja
WLs40 324 brak b/d b/d Odstawiona Jedlicze
WLs40 372 Wls40-372 2010 nadal Eksponat Rudy
WLs40 377 Wls40-377 2010 nadal Eksponat Rudy

… dalsze wyniki


Przypisy

  1. ↑ Krzysztof Soida: Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz. Łódź: Emi-Press, 1998, s. 79. ISBN 83-904079-2-2. 
  2. ↑ Krzysztof Soida: Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz. Łódź: Emi-Press, 1998, s. 79. ISBN 83-904079-2-2. 
  3. ↑ Krzysztof Soida: Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz. Łódź: Emi-Press, 1998, s. 79. ISBN 83-904079-2-2. 

Bibliografia

  • Soida Krzysztof, Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz, EMI-PRESS, ISBN 83-904079-2-2
  • gkw.pl
Źródło: „https://enkol.pl/index.php?title=Zabytkowa_stacja_kolei_wąskotorowej_w_Rudach&oldid=59418”