Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach
| Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach | |
| |
| Poprzednie nazwy: Górnośląskie Tramwaje Parowe, Górnośląskie Koleje Wąskotorowe | |
| Rok budowy | 1889
|
| Data wpisu do rejestru zabytków | 1993 |
| Rozstaw szyn | 785 mm
|
| Istniejące linie | Gliwice Wąskotorowe - Markowice Raciborskie |
| Długość czynnego odcinka | 6 km |
| Długość całkowita istniejących szlaków | ~8 km |
| Długość zlikwidowanych linii | ~41 km |
| Stacje styczne z koleją normalnotorową | Racibórz Markowice |
| Inne ważniejsze stacje | Gliwice Trynek |
| ' | |
| Operatorzy | |
| Nazwa Operatora | Okres działalności |
| Górnośląskie Tramwaje Parowe | 1900 - 1945 |
| PKP | 1945 – 1992 |
| Towarzystwo Służby Ochrony Zabytków Kolei Rybnik | 1994 - 2008 |
| Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej | 2008 - obecnie
|
| ' | |
Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach - Stacja kolei wąskotorowej położona w 23 kilometrze linii Gliwice Wąskotorowe - Racibórz Markowice obecnie znajduje się we władaniu Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej.
Historia
Geneza powstania i budowa
Brak sprawnego systemu transportowego na trasie między Gliwicami a Raciborzem zaowocował w 1891 roku pomysłem budowy kolei wąskotorowej Gliwice-Rudy-Racibórz. Z inicjatywą stworzenia sprawnego systemu transportowego wyszła firma "Kramer & Co.". W 1894 r. utworzono Górnośląskie Tramwaje Parowe która później została pierwszym przewoźnikiem na linii. Trwały już wtedy prace przy budowie pierwszej linii tramwajowej Gliwice-Piekary Śląskie. 15 października 1987 roku firma "Kramer & Co." otrzymała koncesję na budowę i eksploatację linii w trakcji parowej a 13 kwietnia 1898 roku Ministerstwo Robót Publicznych nadało tej firmie prawo wywłaszczenia gruntów pod budowę kolei. Linia została otwarta 25 marca 1899r., początkowo na odcinku Gliwice-Rudy. W tym samym czasie połączono stację Nieborowice z Cegielnią "Wilcza" torem o długości 3,7 km. Następnie do użytku oddany został krótki odcinek Rudy-Paproć (w lutym 1901). W kwietniu 1902 przedłużono linię do Markowic i w końcu 17 maja 1903 linia dotarła do stacji Ratibor Plania.
Bocznice
Linia stanowiła trzon transportu towarowego w regionie, z tego powodu posiadała kilka bocznic do różnych zakładów przemysłowych. Wykaz bocznic przedstawia poniższa tabela
| L.p. | Nazwa bocznicy | Data otwarcia | Data zamknięcia |
|---|---|---|---|
| 1 | Kopalnia Węgla Kamiennego "Gliwice" | 1905 | 31 grudnia 1993 |
| 2 | Cegielnia "Wilcza" | 25 marca 1899 | 1926 |
| 3 | Tartak "Paproć" | 1945 | |
| 4 | Zakład Kruszyw Januszowice, Żwirownia "Babice" | 7 listopada 1977 | 30 września 1981 |
| 5 | Żwirownia "Babice" Gminy Bojków | 1931 | 1937 |
| 6 | Żwirownia "Arndt & Baron" | 1931 | |
| 7 | Młyn parowy, późniejsza garbarnia | 1923 | 1945 |
| 8 | Zakłady Chemiczne "Ceres" S.A. | 1 lutego 1905 | 1945 |
| 9 | Zakłady Elektrod Węglowych "1 Maja" (dawniej Siemens) | 25 maja 1939 | |
| 10 | Tartak "Lukasine" | 1930 | |
| 11 | stacja normalnotorowa Markowice | 1 lutego 1905 | 1945 |
| 12 | Górnośląskie Koleje Wąskotorowe | 2 czerwca 1905 | 1996 |
Niezrealizowane projekty
Plany przedłużenia linii do centrum Raciborza nie doszły do skutku, podobnie jak plany połączenia Rud z Kopalnią "Emma" (obecnie Marcel") przez Rybnik czy też pochodzącego z 1901 roku projektu budowy linii z Nieborowic do Czerwionki w której to znajduje się Kopalnia Dębieńsko. Jako fragment sieci tramwajowej, także kolej do Rud miała planowo zostać zelektryfikowana jednak pomysł ten nigdy nie doczekał się realizacji.
Tabor
Żródła
- Soida Krzysztof, Kolej Gliwice Trynek - Rudy - Racibórz, EMI-PRESS, ISBN 83-904079-2-2