Archiwum:Projekt przebudowy stacji Maciejkowice (1942): Różnice pomiędzy wersjami
m (Mariusz Herchold przeniósł stronę Archiwum:Projekt przebudowy stacji Maciejkowice (1940) na Archiwum:Projekt przebudowy stacji Maciejkowice (1942), bez pozostawienia przekierowania pod starym tytułem: Poprawienie błędu w tytule strony) |
(→Projektowany układ torowy: Dodanie informacji o planowanej górce rozrządowej) |
||
| (Nie pokazano 1 wersji utworzonej przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 53: | Linia 53: | ||
Warto zauważyć, że nowy układ torowy przewidywał nieomal całkowitą rezygnację ze stosowania rozjazdów krzyżowych podwójnych. Pozostawiono tylko jeden z nich, w torach zdawczo-odbiorczych Zakładów Azotowych, który został zastąpiony dwoma rozjazdami zwyczajnymi podczas modernizacji urządzeń zabezpieczenia ruchu kolejowego w latach 60 XX wieku. | Warto zauważyć, że nowy układ torowy przewidywał nieomal całkowitą rezygnację ze stosowania rozjazdów krzyżowych podwójnych. Pozostawiono tylko jeden z nich, w torach zdawczo-odbiorczych Zakładów Azotowych, który został zastąpiony dwoma rozjazdami zwyczajnymi podczas modernizacji urządzeń zabezpieczenia ruchu kolejowego w latach 60 XX wieku. | ||
| − | Dla każdego z torów głównych wyznaczono kierunek, dla którego przewidywano formować na nim pociągi. Jest to praktyka znana ze stacji rozrządowych, co świadczy o charakterze pracy Maciejkowic, utrzymanym również po wojnie ([[Archiwum:Plan_stacji_Maciejkowice_(1951)|plan stacji z 1951 roku]] również ma opisane kierunki). | + | Dla każdego z torów głównych wyznaczono kierunek, dla którego przewidywano formować na nim pociągi. Jest to praktyka znana ze stacji rozrządowych, co świadczy o charakterze pracy Maciejkowic, utrzymanym również po wojnie ([[Archiwum:Plan_stacji_Maciejkowice_(1951)|plan stacji z 1951 roku]] również ma opisane kierunki). Literatura wspomina o pomyśle budowy górki rozrządowej<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Soida | imię = Krzysztof | tytuł = Koleje Wąskotorowe na Górnym Śląsku, tom I | wydawca = "Śląsk" Sp. z o.o. | miejsce = Katowice | rok = 1995 | strony = 46 | isbn = 83-85831-82-7 }}</ref>, jednak na omawianym planie jej nie zaznaczono. Jeśli taki pomysł był faktycznie rozważany, zapewne na wstępnym etapie projektu z niego zrezygnowano. |
Na planie zaznaczono ślady infrastruktury zlikwidowanej na krótko przed wybuchem II wojny światowej, której nie przewidywano odbudowywać w 1942 roku<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Soida | imię = Krzysztof | tytuł = Koleje Wąskotorowe na Górnym Śląsku, tom I | wydawca = "Śląsk" Sp. z o.o. | miejsce = Katowice | rok = 1995 | strony = 65| isbn = 83-85831-82-7 }}</ref>. Szczegóły przedstawiono w poniższej tabeli. | Na planie zaznaczono ślady infrastruktury zlikwidowanej na krótko przed wybuchem II wojny światowej, której nie przewidywano odbudowywać w 1942 roku<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Soida | imię = Krzysztof | tytuł = Koleje Wąskotorowe na Górnym Śląsku, tom I | wydawca = "Śląsk" Sp. z o.o. | miejsce = Katowice | rok = 1995 | strony = 65| isbn = 83-85831-82-7 }}</ref>. Szczegóły przedstawiono w poniższej tabeli. | ||
| Linia 83: | Linia 83: | ||
= Przypisy = | = Przypisy = | ||
| + | |||
| + | [[Kategoria:Górnośląskie Koleje Wąskotorowe]] | ||
Aktualna wersja na dzień 18:03, 28 mar 2021
| Projekt przebudowy stacji Maciejkowice (1942) | |
|---|---|
| Tytuł teczki | Projekt przebudowy stacji Maciejkowice z 1942 roku |
| Data początkowa | 1942 |
| Data końcowa | 1942 |
| Sygnatura teczki | AT-00096 |
| Słowa kluczowe | Górnośląskie Koleje Wąskotorowe, projekt, plan stacji, Maciejkowice, Reichsbahndirektion Oppeln |
Wprowadzenie[edytuj]
Projekt przebudowy stacji Maciejkowice został przygotowany podczas II wojny światowej przez Reichsbahndirektion Oppeln, czyli Dyrekcję Kolei Rzeszy w Opolu. Zatwierdzono go 18 kwietnia 1942 roku. Omawianym elementem tego projektu jest skan planu przebudowy układu torowego naniesiony na istniejący wcześniej układ. Skan został odnaleziony w zasobach Internetu 4 lipca 2008 roku, a jego autor pozostaje nieznany. W przypadku posiadania jakichkolwiek informacji autorskich, serwis Enkol.pl zachęca do kontaktu. Analizę skanu wraz z materiałami dodatkowymi przygotował Mariusz Herchold.
Stary układ torowy[edytuj]
Omawiany skan stanowi szczegółowe źródło informacji o układzie torowym stacji Maciejkowice sprzed jej wojennej przebudowy. Stacja składała się wówczas z 8 torów głównych. Zwrotnice wszystkich rozjazdów nastawiane były ręcznie, a ich obsługa odbywała się z 3 posterunków zwrotniczowskich opisanych w poniższej tabeli.
| Lokalizacja | Rozjazdy zwyczajne | Rozjazdy krzyżowe |
|---|---|---|
| zachodnia głowica rozjazdowa | 10 | 3 |
| wyjazd z parowozowni | 7 | 1 |
| wschodnia głowica rozjazdowa | 11 | 4 |
Opisy wybranych budynków są nieczytelne, ale z pewną dozą prawdopodobieństwa można stwierdzić, że pracą wszystkich trzech posterunków zwrotniczowskich kierował dyżurny ruchu z budynku stacyjnego zlokalizowanego po lewej stronie wieży wodnej (Wasserturm). Tak przynajmniej miało to miejsce na początku XX wieku, kiedy budynek ten na mapach opisywano jako Controllhaus[1]. Funkcję budynku stacyjnego pełnił on jeszcze w 1951 roku, a zlikwidowany został prawdopodobnie w latach 60 XX wieku.
Na planie przedstawiono 12-stanowiskową parowozownię wachlarzową jako istniejącą przed przebudową stacji, podczas gdy w literaturze [2] zaznaczono, że parowozownia ta powstała dopiero w trakcie wojennej przebudowy. Biorąc jednak pod uwagę informacje, że w okresie międzywojennym w Maciejkowicach istniała parowozownia zatrudniająca 82 pracowników[3], przy braku innych materiałów można brać pod uwagę co najmniej 2 możliwości:
- w ramach wojennej przebudowy wzniesiono wachlarz w miejsce istniejącego tu wcześniej,
- wojenna przebudowa jednak nie obejmowała samej parowozowni, a budynek był starszy.
Nad zachodnią głowicą rozjazdową zaznaczona została kolej liniowa (Drahtseilbahn) opisana jako biegnąca z Szybu Kolejowego (Bahnschacht) Kopalni Chorzów do Szybu Zygmunt August (Ernst August-Schacht) tej samej kopalni. Być może szyby te należy traktować jako punkty pośrednie, gdyż kolej ta pierwotnie łączyła Hutę Królewską z odkrywką w Antoniowcu[4].
Ponadto, na planie zaznaczono istniejące w 1942:
- podział terenu na działki ze wskazaniem ich właścicieli,
- kanalizację obsługującą parowozownię Maciejkowice,
- przechodzące nad stacją linie wysokiego napięcia (Hochspannungs-Leitung),
- drogi wokół układu torowego.
Projektowany układ torowy[edytuj]
Zakres przebudowy układu torowego został na planie zaznaczony kolorem czerwonym. O tym, że przebudowa ta została zrealizowana świadczy fakt, że zaprojektowany układ służył (po kilku niewielkich przebudowach) do końca istnienia stacji Maciejkowice w 2003 roku. Zakres przebudowy przewidzianej w 1942 roku był szeroki - zaplanowano:
- likwidację nieomal całego dotychczasowego układu torowego,
- likwidację wszystkich 3 posterunków zwrotniczowskich,
- budowę nowego układu torowego stacji z grupą 13 torów głównych,
- budowę nowych, mechanicznych scentralizowanych urządzeń zabezpieczenia ruchu kolejowego,
- budowę 2 nowych nastawni: dysponującej (Befehlsstellwerk), czyli późniejszej Mc oraz wykonawczej (Wärterstellwerk), czyli późniejszej Mc1.
Warto zauważyć, że nowy układ torowy przewidywał nieomal całkowitą rezygnację ze stosowania rozjazdów krzyżowych podwójnych. Pozostawiono tylko jeden z nich, w torach zdawczo-odbiorczych Zakładów Azotowych, który został zastąpiony dwoma rozjazdami zwyczajnymi podczas modernizacji urządzeń zabezpieczenia ruchu kolejowego w latach 60 XX wieku.
Dla każdego z torów głównych wyznaczono kierunek, dla którego przewidywano formować na nim pociągi. Jest to praktyka znana ze stacji rozrządowych, co świadczy o charakterze pracy Maciejkowic, utrzymanym również po wojnie (plan stacji z 1951 roku również ma opisane kierunki). Literatura wspomina o pomyśle budowy górki rozrządowej[5], jednak na omawianym planie jej nie zaznaczono. Jeśli taki pomysł był faktycznie rozważany, zapewne na wstępnym etapie projektu z niego zrezygnowano.
Na planie zaznaczono ślady infrastruktury zlikwidowanej na krótko przed wybuchem II wojny światowej, której nie przewidywano odbudowywać w 1942 roku[6]. Szczegóły przedstawiono w poniższej tabeli.
| Tor | Likwidacja | Odbudowa |
|---|---|---|
| tor nr 1 szlaku do Pola Północnego | 1936 | 1947 |
| łącznica z Brzezin Śląskich do Pola Północnego | 1939 | 1974 |
Ślady dawnych Maciejkowic[edytuj]
Omawiany plan zawiera również cenne informacje o pozostałościach po układzie linii dojazdowych i bocznic Maciejkowic z XIX wieku. Są to:
- nasyp po pierwotnym przebiegu linii do Brzezin Śląskich,
- nasyp po pierwotnym przebiegu normalnotorowej Kolei Górnośląskiej (Oberschlesische Eisenbahn) omijającym obecną stację Chorzów Stary,
- budynek mieszkalny będącym dawnym posterunkiem dróżnika (Bahnwärter) Kolei Górnośląskiej, istniejącym jeszcze co najmniej w 1980 roku,
- pierwotny przebieg bocznicy do Huty Królewskiej (na tyłach parowozowni),
- ślad po niezidentyfikowanej bocznicy, odgałęziającej się w zachodniej głowicy rozjazdowej w kierunku północnym,
- pierwotny przebieg bocznicy do Szybu Zygmunt August.
Wszystkie powyższe pozostałości zaznaczono na oddzielnych rysunkach.
Przypisy[edytuj]
- ↑ Geoportal Województwa Śląskiego ORSIP. [dostęp 2021-03-26]. Cytat: Mapa topograficzna na lata 1901-13
- ↑ Krzysztof Soida: Koleje Wąskotorowe na Górnym Śląsku, tom I. Katowice: "Śląsk" Sp. z o.o., 1995, s. 46. ISBN 83-85831-82-7.
- ↑ Krzysztof Soida: Koleje Wąskotorowe na Górnym Śląsku, tom I. Katowice: "Śląsk" Sp. z o.o., 1995, s. 43. ISBN 83-85831-82-7.
- ↑ Jakub Halor. Stacja Maciejkowice. „Świat Kolei”. 2/2006, s. 33, luty 2006. Łódź: EMI-PRESS. ISSN 1234-5962.
- ↑ Krzysztof Soida: Koleje Wąskotorowe na Górnym Śląsku, tom I. Katowice: "Śląsk" Sp. z o.o., 1995, s. 46. ISBN 83-85831-82-7.
- ↑ Krzysztof Soida: Koleje Wąskotorowe na Górnym Śląsku, tom I. Katowice: "Śląsk" Sp. z o.o., 1995, s. 65. ISBN 83-85831-82-7.