Archiwum:Regulamin łączności radiofonicznej w obrębie Zarządu Kolei Dojazdowej w Bytomiu

Regulamin łączności radiofonicznej w obrębie Zarządu Kolei Dojazdowej w Bytomiu
Tytuł teczki	Regulamin łączności radiofonicznej w obrębie Zarządu Kolei Dojazdowej w Bytomiu
Data początkowa	1977
Data końcowa	1977
Sygnatura teczki	AT-00056
Słowa kluczowe	Górnośląskie Koleje Wąskotorowe, regulamin, radiołączność, łączność radiowa

Regulamin łączności radiofonicznej w obrębie Zarządu Kolei Dojazdowej w Bytomiu - dokument (maszynopis) regulujący zasady korzystania z łączności radiofonicznej na sieci Górnośląskich Kolei Wąskotorowych. Reguluje on sprawy takie, jak: przydział kanałów, wydawanie zezwoleń na użycie radiostacji, sposób nadawania i odbierania komunikatów, zasady zachowania poufności oraz, w bardzo ogólny sposób - zasady obsługi sprzętu. Dokument zeskanował oraz udostępnił Mariusz Herchold.

Zarys historii radiołączności na sieci Polskich Kolei Państwowych

Pierwsze sieci radiowe uruchomiono w roku 1953 na stacjach rozrządowych Tarnowskie Góry, Warszawa Odolany, Skarżysko oraz Łazy. Obejmowały one swoim zasięgiem jedynie obszary tych stacji, a ich zadaniem było usprawnienie prowadzenia prac manewrowych. Wykorzystywały one pasma 40 MHz oraz 72 MHz. W pierwszym okresie eksploatowano urządzenia importowane firm SRA oraz Storno. W roku 1956 rozpoczęto wprowadzanie urządzeń krajowych produkowanych przez zakłady MORS - Morska Obsługa Statków w Gdyni (później znanych pod nazwą RADMOR). Były to radiotelefony lampowe typów FM252 oraz FM302.

Przygotowania do wprowadzenia radiołączności pociągowej, która umożliwiałaby, przede wszystkim, kontakt pomiędzy dyżurnym ruchu a maszynistą rozpoczęto w roku 1965 - wtedy to Centralny Ośrodek Badawczy i Rozwojowy Techniki Kolejowej w Warszawie opracował Studium koncepcji łączności radiotelefonicznej PKP. W opracowaniu tym założono, że do tego celu zostaną zaadaptowane eksploatowane już od wielu lat radiotelefony typu FM302. Przyjęto, że system będzie simpleksowy analogowy z selektywnym wywołaniem grupowym, a w wyniku przeprowadzonych badań ustalono, że optymalnym pasmem będzie pasmo 150 MHz. Już w roku 1967, w celach testowych, zainstalowano radiotelefony w nastawniach dysponujących zlokalizowanych na odcinku Warszawa Odolany - Skierniewice oraz w trzech lokomotywach serii ET21. W wyniku przeprowadzonych testów podjęto decyzję o rozbudowie systemu. Prace, w pierwszej kolejności, objęły Magistralę Węglową na odcinku Tarnowskie Góry - Gdynia. W kolejnych latach radiołączność obejmowała sukcesywnie kolejne linie. 1 stycznia 1972 weszły w życie przepisy R 13c - Tymczasowa instrukcja o użytkowaniu urządzeń radiołączności pociągowej na PKP (rozporządzenie Ministra Komunikacji nr 171 z dnia 5 listopada 1971).

Wiosną 1973 wprowadzono do próbnej eksploatacji nowe radiotelefony tranzystorowe. Wdrażanie do użytku nowoczesnego sprzętu tranzystorowego rozpoczęto w trzecim kwartale tego samego roku - były to m. in. przewoźne radiotelefony typu RADMOR 3006. Warto zaznaczyć, że choć producent określił ich żywotność na 10 lat, to wiele z nich z powodzeniem pracuje do dziś. Ze względu na wynikającą z przepisów Unii Europejskiej konieczność wprowadzenia nowoczesnego systemu radiołączności cyfrowej () należy spodziewać się, że, z czasem, radiołączność analogowa na kolei przejdzie do historii.

Radiołączność na Górnośląskich Kolejach Wąskotorowych

Radiotelefon stacjonarny MORS FM302

Na podstawie zachowanych materiałów nie można ustalić, kiedy wprowadzono łączność radiową na Górnośląskich Kolejach Wąskotorowych. Możliwe, że właśnie w roku 1977, kiedy opracowano prezentowany tutaj regulamin. Z literatury wiadomo, że w roku 1989 funkcjonowała radiołączność pomiędzy dyspozyturą w Zarządzie Kolei Dojazdowych w Bytomiu oraz stacjami kontrolnymi Maciejkowice, Bytom Karb Wąskotorowy, Poręba Wąskotorowa i Rudy oraz pociągiem ratunkowym. Wtedy też prowadzono pierwsze próby radiołączności pociągowej - w stosowne urządzenia wyposażono posterunki ruchu oraz lokomotywy. W ostatnim roku funkcjonowania Górnośląskich Kolei Wąskotorowych w strukturach Polskich Kolei Państwowych (2001) radiołączność pociągowa była w normalnej eksploatacji. Stosowne urządzenia były zainstalowane na posterunkach ruchu Górnośląskich Kolei Wąskotorowych oraz na nastawniach normalnotorowych PKP i kolei górniczych obsługujących semafory osłonne na skrzyżowaniach, np. na nastawni BP (stacja Bytom Północ, BT4 (jedna z nastawni wykonawczych na stacji Bytom oraz na nastawni na posterunku Karol Miarka kolei górniczej. Kilka sztuk urządzeń stacjonarnych oraz przewoźnych zachowało się do dzisiaj. Te ostatnie są nawet zainstalowane w lokomotywach serii Lxd2 pracujących na GKW, nie są jednak eksploatowane.

Urządzenia radiołączności na sieci GKW pierwotnie pracowały na częstotliwościach 150,300 MHz oraz 150,500 MHz. W końcowym okresie funkcjonowania Górnośląskich Kolei Wąskotorowych w strukturach PKP użytkowano częstotliwości 154,275 MHz oraz 154,300 MHz. Częstotliwości te są nadal zarezerwowane dla GKW (stan na listopad 2017), choć nie są użytkowane.

Jak wynika z treści prezentowanego tutaj Regulaminu na sieci Górnośląskich Kolei Wąskotorowych zastosowano sprzęt typu MORS FM302. Na zdjęciu obok pokazano radiostację tego typu (możliwe jednak, że urządzenia stosowane na GKW wyglądały nieco inaczej - wygląd przedniego panela zmieniał się w kolejnych jego wersjach). Do dziś zachowały się zestawy RADMOR 3006 z manipulatorami RADMOR 3066. Na pojazdach pojazdach trakcyjnych zamontowane są anteny typu 3086.

Materiał archiwalny